Тыва Республиканың баштыңы Владислав Ховалыгның бөгүнгү чарлыы-биле, Тываның Чазааның даргазының оралакчызының албан-хүлээлгезин күүседир кылдыр Сибирь регионнарының энергетика, тудуг болгаш коммунал ажыл-агый адырында арга-дуржулгалыг удуртукчу, 53 харлыг Олег Николаевич Лукинни томуйлаан.

2023 чылдың Наадым байырлалынга база Республика хүнүнге алдар болдурган тыва хүреш маргылдаазы - найыр-тоглаа хемчеглериниң түңнел кезээ болган.

Чазак бажыңынга, Тыва Республиканың хүнүнге тураскаадып, республиканың болгаш чурттуң хөгжүлдезинге улуг үлүг-хуузун киирген аңгы-аңгы мергежилдерниң төлээлеринге күрүне шаңналдарын тыпсыр езулал болуп эрткен.

Тываның Баштыңы бодунуң өмүнээзинден база республиканың хөй националдыг чонунуң мурнундан Дагестан Республиканың Баштыңы Сергей Алимович Меликовка, Дагестанның акы-дуңма чонунга ханы кажыыдалын илереткен.

Июль 19-та Кызыл хоорайда Туризм бажыңынга Сибирь федералдыг округтуң Садыг-үлетпүр палатазының удуртулгазының киржилгези-биле хурал болуп эрткен. Аңаа Сибирь Федералдыг округтуң Садыг-үлетпүр палатазының иштики туризмниң хөгжүлдезинге ролюн болгаш ТР-ниң Садыг-үлетпүр палатазының «Саян дээрбээ» деп чаа төлевилелиниң ажыл-чорудулгазының дугайында дээш туризмге хамаарышкан оон-даа өске организастыг айты­рыгларны чугаалашкан.

«Кадык камгалалы» нацио­нал төлевилелдиң бирги звенозунуң чаартылгазының программазы ёзугаар Эрзин кожууннуң төп эмнелгезинде 1700000 рубль өртектиг Clima MC-15 маркалыг чаа биохимиктиг анализатор келген. Ол дугайын ТР-ниң Кадык камгалал яамызы дыңнаткан.

«Айыыл чок шынарлыг оруктар» национал төлевилел-биле септеп турар оруктарны Тываныӊ Баштыӊы Владислав Ховалыг боду хынап турар. Объектилерге барып четкеш, подрядчиктер-биле ужуражып, кылдынган ажылдыӊ шынарын көрүп хынап турар. Регионнуӊ баштыӊы Кызыл хоорайныӊ чоок-кавызында оруктарныӊ тудуун бо эрткен хонуктарда хынаан.

Национал гвардияның Сибирьде шериг округунуң командылакчызының оралакчызы генерал-майор Андрей­ Батрак Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгга Росгвардияның Тывада эргелелиниң чаа удуртукчузу полицияның полковниги Алексей Корниенкону таныштырган. Ужуражылганың үезинде регионнуң удуртукчузу республиканың социал-экономиктиг байдалы болгаш эрге-хоойлу камгалаар органнар-биле кады ажылдажылганың байдалы-биле Корниенкону таныштырган.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг биле Луганск Улус Республиканың Свердловск районунуң Свердловск хоорайының удуртукчузу Андрей Сухачёвтуң аразында чардынган кады ажылдажылганың дугайында дугуржулганың иштинге бистиң республика Россияның чаа регионунуң школачыларының чайгы дыштанылгазын организастаарынга дузалажыр.

Тывада Күрүнениӊ чаӊгыс аай шимчевес өнчү-хөреӊги даӊзызынче (ЕГРН) кирбейн барган хуу бажыӊнарны, квартираларны болгаш чер участоктарын тывар ажылды уламчылап турар. Ук ажылды кожуунарныӊ эрге-чагырга органнарыныӊ ажылдакчылары, республиканыӊ Чер болгаш өнчү-хөреӊги хамаарылгаларыныӊ яамызыныӊ, Тыва Республикада Росреестр эргелелиниӊ специалистери кады кылып турар.

Ужуражылгага Тываныӊ спорт яамызыныӊ оралакчы сайыды Саян Моӊгуш, чемпионнуӊ ачазы Артыш Сарыглар база келген. Аныяк мөге Чиӊгис Сарыг­лар Грузиядан удурланыкчызын октап алгаш, элээди мөгелер аразынга Европаныӊ бирги чери дээш хостуг хүреш маргылдаазынга алдын медальды чаалап алган. Ол маргылдаа Венгрияныӊ Капошвар хоорайынга болуп турган, аңаа аӊгы-аӊгы чурттардан келген 200 ажыг спортчулар киришкен. Чиӊгис Сарыглар түӊнел сегиржип алыышкын үезинде хүрешти эки билирин көргүскеш, бодунуӊ мергежээн уран аргалары-биле көрүкчүлерни болгаш чаӊгыс чер чурттугларын магадаткан.

Июнь 24-тен тура август 4-ке чедир план ёзугаар Кызылдыӊ чылыг-электри төвүн (ТЭЦ) өжүрер дээрзин Тываныӊ одаар чүүл болгаш энергетика яамызы дыӊнадып турар. Чылыг дамчыдар хоорзаларга гидравликтиг шенелделер кылып, оларны септээр дээш, Кызылдыӊ кол чылыг хандырар бүдүрүлгезиниӊ ажылын чылдыӊ-на ара соксадып турар. Ол дээрге хоорайга кышкы одалга сезонун авария чок эрттирип алырын хандырар кол хемчег.

Орус географтыг ниитилелдиӊ деткип турары «Сеӊгилеӊ сыннарыныӊ ландшафтызын болгаш янзы-бүрү биологтуг хевирлерин шинчилээри» деп төлевилелдиӊ I чадазын Тывага июнь төнчүзүнде боттандырып эгелээн. Ук төлевилелге Сеӊгилеӊ сыннарында бөлүк ирбиштерни камгалаарын болгаш кадагалап арттырарын организастаар, тайга-сынны федералдыг онза бойдус камгалалдыг девискээр (ООПТ) системазынче киирер үндезиннериниӊ талазы-биле комплекстиг хемчеглерни ажылдап кылыр деп турар.

«Культура» национал төлевилели-биле Тываныӊ ийи кожууну көжүп чоруур хөй ажыл-хүлээлгелиг культура төвүн алган. Амгы үениӊ дугуй кырында клубтарын ада-чурттуӊ ПАЗ автобустарыныӊ баазазынга кылган. Чаа мобильдиг төп эгезинде анаа автобус ышкаш көстүр, ынчалза-даа ооӊ иштин ажык дээр адаанга бүдүн концерт үндүреринге чугула херектиг дерилге-биле шимээн. Кандыг-даа байырлыг хемчеглерни, фестивальдарны эрттирер, кинону безин көргүзүп болур.

Бойдустуӊ арга-эзимнеринге, хову-шөлдеринге баш бурунгаар өрт болдурбазы, чурттакчылыг черлерни, янзы-бүрү хуу өнчү-хөреӊги объектилериниӊ өртке удур камгалалын быжыглаар дээш, Тываныӊ Чазаа өрт айыылынга удур онза чурумнуӊ хуусаазын узадыр деп шиитпирлээн.