Медээлер

19.12.2013 Көөргеттинериниң планы чок

Массалыг информация чепсектеринге чарыгдалдарны Тываның Баштыңының парлалга секретары «Комсомольская правдага» тайылбырлаан. Бодунуң эки овур-хевирин көргүзер дээш девискээрлерниң баштыңнарының аразындан кым хөй акшаны күрүне акша-төгериинден чарып турарыл – ындыг медээ массалыг информация чепсектеринге көстүп келген. Девискээр бюджединден парлалга чепсектеринге эң эвээш чарыгдал – Тыва Республикада. 2013 чылда – 23, 483 миллион рубль, Slon.ru. ынчаар дамчыткан. Ындыг медээлерни Тываның Баштыңының парлалга секретары Долаана Салчак тайылбырлаан.

19.12.2013 Хавырып ап болур

Хуусаа чок болгаш бүгү назыда ажыглаарын хамаатыларга чөпшээрээн, ынчалза-даа ажыглавайн азы ажыглаар сорулгаларынга дүүштүр ажыглавайн турар чер участоктарын судтуң шиитпири чокка хавырып ап болурунуң дугайында Чер кодекизинге эдилгелерни киирген. Ооң кол сорулгазы – черни ажыглаарын экижидери. Хоойлу 2013 чылдың сентябрь 6-да күштүг апарган-даа бол, долу күжү-биле 2014 чылда ажылдап эгелээр. Чүге дээрге черни судтуң шиитпири чокка хавырып ап болурунуң чурумун доктааткан РФ-тиң Чазааның доктаалдары ынчан күштүг апаар. Черни судтуң шиитпири чокка хавырып алырын ам дээрезинде херек кырында ажыглавайн турар. Амгы үеде белеткел ажылдарын чорудуп, чуртта судтуң шиитпири чокка хавырып болур участоктарны чогуур албан черлери тодарадып турар.

19.12.2013 Тыва археология ажылының чажыды

Тыва черге муң-муң чылдар иштинде кадагалап шыгжаттынып келген ада-өгбелеривистиң эртинелери бүгү делегейни сорунзалап, кижилерни магададып, кайгадып турар. Ол эртинелерни казып тыпкан археолог мергежилдиглерниң ажылының түңнели бистиң Национал музейде шыгжаттынган. Археологтарның тывызык ажылының дугайында Национал музейниң археология килдизиниң удуртукчузу Ольга Оюнзаевна Монгуш-биле чугааны кылдым.

17.12.2013 ТЫВАНЫҢ БАШТЫҢЫ: «Россияның Президентизи эрге-чагырга биле ниитилелдиң аразында кады ажылдажылгага чаа, долу утканы кииреринче кыйгырган»

Россияның Президентизиниң Айыткалы: бодалдар, саналдар

Тываның Баштыңының бодалы-биле алырга, хамааты ниитилелдиң институттарын сайзырадырынга, хөй-ниитиниң инициативазын боттандырарынга таарымчалыг байдалды тургузар талазы-биле кылыр чүүлдерни күрүнениң баштыңы тодаргайы-биле айыткан. Россияның Президентизиниң Айыткалында салган сорулгаларны күүседиринге баш бурунгаар тургустунган байдалдар Тывада бар деп, Шолбан Кара-оол санап турар. Боттарының ажыктыг бодалдарын илередириниң болгаш эрге-чагырга-биле харылзааларны тударының тодаргай аргаларын хамаатыларга саналдаары чугула, чогум-на бо сорулга-биле ниитилелдиң саналдарын ажыглаарының болгаш улусчу бюджет талазы-биле девискээрниң электроннуг шөлдерин тургускан.

17.12.2013 Чедиишкини — бүзүрел

Ажылдап шыдаар бис, боттарының ажыл-агыйын тургузуп алырынга күрүнеден деткимчени, эвээш-биче-даа болза, ап болур-дур деп бүзүрелди Тываның чонунга «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» губернатор төлевилели берген. Губернатор төлевилелиниң эң-не кол чедиишкини – чоннуң идегели, бүзүрели. Республиканың Экономика яамызының сан-чурагайлары-биле алырга, «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» губернатор төлевилели-биле Тываның 124 хоорай, суурларында ниитизи-биле 175 төлевилелдерни боттандырып турар.

17.12.2013 100 харлаан маадыр Александр Шумов

Декабрь 15-те Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуну Александр Терентьевич Шумов 100 харлаан. Маадырның төрүттүнген хүнүн таварыштыр ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак РФ-тиң Президентизи Владимир Путин болгаш Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң адындан байыр чедирип, чаагай күзээшкиннерни дамчыткан. Чылыг-чымчак сөстерге ТР-ниң Дээди Хуралының даргазы Каң-оол Даваа, ТР-де кол федералдыг инспектор Александр Попов катчып, быжыг кадыкшылды йөрээгеннер. Александр Терентьевичиниң онзагай байырлалынга тураскаадып, Кызыл хоорайга болгаш чамдык кожууннарга солун хемчеглерни организастаан. Оларның түңнелинде Тываның национал музейиниң хуралдаар залынга республика чергелиг конференция болуп эрткен. Аңаа Шумов алышкыларның чоок кижилери, эш-өөрү, эрге-чагырга органнарының төлээлери, өөреникчилер дээш, оон-даа өскелер киришкен.

17.12.2013 Эм шынарын эртемденнер бадыткаан

Декабрь 13-те ТР-ниң Чазааның хуралдаар залынга «Тываның аржааннарының 2013 чылда медицина-клиниктиг шинчилелдери: түңнелдер, перспективалар, төлевилелдер» деп эртем-практиктиг конференция болуп эрткен. Хөй чылдарда аржааннарны шинчилеп келген химия эртемнериниң кандидады, Тываның ГШИ-ниң медицина болгаш социал айтырыглар талазы-биле эртем секретары Кара-кыс Аракчааның эгелээшкини-биле ТР-ниң Чазаа болгаш ТР-ниң Кадык камгалал яамызы организастап эрттирген.Конференцияның ажылынга Тываның эртем ажылдакчылары, эмчилер, Москва, Томск, Иркутск хоорайлардан келген эртемденнер база ТКУ-нуң студентилери, башкылары киришкен.

16.12.2013 Тываның Баштыңы: «Президент Владимир Путин Сибирьниң сайзыралының чаа үе-чадазын ажыткан»

РФ-тиң Президентизиниң Айыткалынга хамаарыштыр мындыг үнелелди Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол берген.

Чурттуң Президентизиниң Кремльдиң Георгий залынга Федералдыг Хуралга кылган Айыткалынга Россияның 83 регионнарының удуртукчулары олурушкан, оларның аразынга Тываның Баштыңы база кирген. Айыткалда чурттуң иштики политиказынга салдар чедирип шыдаар чугула күш — Сибирьни «мурнады хөгжүлдениң зоназы» деп чарлааны деп, Шолбан Кара-оол санап турар.

16.12.2013 Владимир Путин Айыткалын кылган

Россияның Конституциязының 20 чылын демдеглээн хүнде Россияның Президентизи В. В. Путин Федералдыг Хуралга чыл санының ээлчеглиг Айыткалын кылган.

Кремльдиң Улуг ордузунуң Георгий залынга Федерация Чөвүлелиниң кежигүннери, Күрүне Думазының депутаттары, Россия Чазааның кежигүннери, Конституция, Дээди болгаш Арбитраж судтарының удуртукчулары, губернаторлар, Федерацияның субъектилериниң хоойлужудулга хуралдарының даргалары, хөй-ниити ажылдакчылары, шажын-чүдүлгениң төлээлери, регионнуң хөй-ниити палаталарының баштыңнары, улуг-улуг массалыг информация чепсектериниң удуртукчулары киришкеннер.

12.12.2013 Декабрь 12 — Россия Федерациязының Конституциязының хүнү

Эргим, хүндүлүг чаңгыс чер-чурттугларывыс! Российжи чаа күрүнени федерализмниң принциптеринге, езулуг улусчу эрге-чагыргага, хамааты ниитилелди тургузарынга болгаш демократияны хөгжүдеринге үндезилеп тургускан кол хоойлу – Россия Федерациязының Конституциязын хүлээп алганының 20 чыл оюн бөгүн чурт демдеглеп турар. Россияга бөдүүн эвес болгаш кончуг нарын 1993 чылда хүлээп алган Конституция шиитпирлиг рольду чурттуң чаңгыс демниг чоруун камгалап арттырарынга ойнаан, ооң чаарттынарының болгаш улам ыңай ниитилел-политиктиг база социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң быжыг хоойлу-дүрүм таваан салган. Россияның 20 чыл дургузунда төөгүзү амгы үеде күштүг Конституцияның амыдыралчы күчү-күжүн херек кырында бадыткаан.

12.12.2013 Хөй-ниитиниң деминде

Тыва Республиканың Чазааның Бажыңынга Россия Федерациязының Конституциязының 20 чылынга болгаш Юрист хүнүнге тураскааткан байырлыг хурал болуп эрткен. Хемчегге күүсекчи, хоойлужудулга болгаш суд органнарының удуртукчулары, юридиктиг албан черлериниң ажылдакчылары, хоочуннары, хөй-ниити каттыжыышкыннарының төлээлери болгаш республиканың юридиктиг өөредилге черлериниң студентилери чыглып келген.Тыва Республиканың Баштыңы — Чазааның Даргазының бирги оралакчызы Михаил Козлов чурттуң Yндезин хоойлузунуң 20 чылы-биле олурганнарга болгаш юристерге байыр чедирген:

12.12.2013 Тываның уруглары Кремль елказынче баар

ТР-ниң Өөредилге болгаш эртем яамызының дыңнатканы-биле бо чылын Россияның Президентизиниң Кремльге болур елказынче Тывадан 12 уруг чоруур. Аас-кежиктиглерниң аразында Кызылдан, Ак-Довурактан болгаш республиканың чеди кожуунундан оолдар, уруглар бар. Онза кичээнгейни хөй ажы-төлдүг, долу эвес болгаш социал байдалы берге өг-бүлелерден база «изиг точкаларга» амы-тынындан чарылган ИХЯ ажылдакчыларының уругларынче угландырган.

12.12.2013 Хөгжүлдеңде үлүг-хуум бар

Төрээн чуртуң төөгүп берем

Хоочун библиотекарь, ам хүндүлүг дыштанылгада орар Сереңмаа Норбуевна Маадыр-оол— «Шын» солуннуң чарлааны «Төрээн чуртуң төөгүп берем» деп мөөрейинге киржир күзелин илереткен баштайгы бижикчилеривистиң бирээзи. Бодунуң төрээн сууру Кызыл-Мажалык болгаш төрээн кожууну Барыын-Хемчиктиң ооң караанга өзүп-сайзырап келгениниң болгаш ооң онзагай черлериниң дугайында мынчаар сактып бижээн. Барыын-Хемчик кожуун — Тывавыстың база бир каас-чараш бойдус чурумалдыг черлериниң бирээзи. Ол — республиканың барыын талазында. Ында кадыр-берт тайга-сыннар, алгыг, делгем хову-шөлдер, улуг-биче хемнер чаптылган. Барыын-хемчикчилер амгы үеде чаартылганы шиңгээдип апкан, бедик көдүрлүүшкүн-биле ажылдап, чурттап турар. Кожууннуң чурттакчы чонунуң ниити саны сөөлгү чизе-биле 125 муң ашкан.

11.12.2013 Каң-оол Даваа: «Россияның Yндезин хоойлузу субъектилерге конститусчу эки эргелерни берип турар»

ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) Даргазы Каң-оол Тимурович Даваа-биле Конституциялар дугайында бо чылдың октябрь айда чугаалашкан бис. Ол ужуражылганы интервью хевирлиг кылдыр «Шын» солунга парлаан.Бөгүн ол темага чугаавысты уламчылаар-дыр бис. Чүгле чугаа бо удаа тодаргайы-биле Россия Федерациязының Конституциязының, ооң чурттуң субъектилеринге конститусчу тургузугну доктаадып тургузарынга ужур-дузазының дугайында болур.
— Россияның амгы Конституциязын 20 чыл бурунгаар хүлээп алган. Ол чурттуң политиктиг болгаш экономиктиг тургузуушкунунуң белен эвес чылдары болган. Силер чурттуң Конституциязы ол үени төлептиг эрткен деп бодаар силер бе?

10.12.2013 Моолда Тываларывыс

Россияның кызыгаар чоогунда регионунуң кожазында чурт-биле садыг-экономиктиг, культурлуг болгаш эртем харылзааларын сайзырадырынга чаа үе-чаданы республика Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң бо чылдың мартта Улан-Баторже аян-чоруу ажыткан, ынчан Моолдуң найысылалынга Тыва Республиканың төлээ чериниң ажыдыышкынының езулалы болган. Ол аян-чоруктуң үезинде Шолбан Кара-оол Моолдуң чазааның даргазы-биле ужурашкан, көдээ ажыл-агый адырынга, кызыгаар чоогунуң садыглаашкынынга болгаш гуманитарлыг харылзааларга, транспорт аргыштырылгазынга хамаарышкан айтырыгларны чугаалашкан. Моолдан уксаалыг малды Тываның ажыл-агыйларының садып алырының дугайында, Улан-Баторнуң дээди өөредилге черлеринге тыва студентилерге квоталар тускайлаарының дугайында, кызыгаарда «Хандагайты — Боршоо» эрттирилге пунктузунга чурттар аразының эрге-байдалын тыпсырынга кады күжениишкиннерниң дугайында, Моолдуң авиакомпанияларының Иркутскиден болгаш Улан-Удэден рейстер ажыдарының талазы-биле айтырыгны өөренип көөрүнүң дугайында дугуржулгалар чардынганын чугааны эгелээриниң мурнунда сагындырып каайн.

10.12.2013 Маадырларның чырык адын сактып...

Декабрь 9-та Ада-чурттуң Маадырларының хүнүн Тыва Республикага демдеглээн.

Маадырларның алдар-адын сактып, ол хүн республиканың өөредилге албан черлеринге «Эрес-дидим чоруктуң кичээлдерин» болгаш класс шактарын эрттирген. Кызыл хоорайның Тиилелге шөлүнге Ада-чурттуң Улуг дайынынга амы-тынындан чарылган маадырларга тураскаал кылдыр чечектерни салган. Ук хемчегге ТР-ниң Чазааның кежигүннери, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутаттары, сайыттар болгаш албан черлериниң, ведомстволарның удуртукчулары, чер-черлерде дайын чөрүлдээлериниң киржикчилери, хоочуннар болгаш студентилер, өөреникчилер киришкен.

10.12.2013 "Чаңгыс суур - чаңгыс бүдүрүлүге": Yре-түңнелдиг ажылдың бадыткалы

Делгелгениң ийи дугаар хүнү баштайгызындан ылгал чок, аажок идепкейжи байдалга эрткен. Чон соксаал чокка шуужуп, республиканың бүдүрүкчүлериниң барааннарын улуг сонуургал-биле көрүп, оларны күзелдии-биле садып ап турду. Кожууннардан эккелген барааннарның аразында чүнү чок дээрил: аъш-чем аймаа, алгы-кештен даараан идик-хеп, суй белектер, демир-дестен, ыяш-даштан бүдүрген чүзүн-баазын дериг-херекселдер дээш, оон-даа өске… Кожуун бүрүзүнүң делгээн барааны онзагай, солун.

10.12.2013 Тываның чону шыдаар

Шолбан Кара-оолдуң Тываның Баштыңы албан-дужаалга ажылдап келген үезинде эң эки түңнелдерлиг, чоннуң талазындан деткимчени калбаа-биле алган, херек кырында боттанып турар ажыл-херээ «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» губернатор төлевилели дээрзин ооң ажыл-чорудулгазын шүгүмчүлексээр кижилер безин чугаалап турар. Төлевилелдиң чогумчалыг болганының чажыды чүдел? Бо төлевилелдиң чедиишкиннерин көргүскен декабрь 6-да «Сүбедей» спорт комплекизинге ажыттынган делгелгениң көрүкчүлериниң чамдыызының бодалы мындыг.

09.12.2013 Маадыр чонга йөрээл

Декабрь 9 — Ада-чурт маадырларының хүнү

Ада-чурттуң маадырларының хүнүн демдеглээрин Россияга 2007 чылда эгелээн. Ам чыл санында-ла декабрь 9-та боттарывыстың маадырларывысты алдаржыдып турар бис.
2007 чылдың февраль 28-те «Россияның дайынчы алдарының болгаш төөгүлүг ай-хүннериниң дугайында» Федералдыг хоойлузунуң 1-1 чүүлүнге өскерилгелер киирериниң дугайында» Россия Федерациязының №22-ФХ Федералдыг хоойлузун езугаар ол хүннү катап тургускан.
Чогум ол байырлалдың төөгүзү узун. Ол 16-гы чүс чылда эгезин алган. Екатерина II хаанның чуртту эргелеп-башкарып турган үезинде декабрьның ол хүнүнде болган төөгүлүг болуушкун-биле холбаштыр ону тургускан. 1769 чылда ол Ыдыктыг Георгий Тиилекчиниң орденин бадылаан.

09.12.2013 Республика бүзүрелдиг бурунгаарлаар

Елена Каратаева, ТР-ниң экономика сайыды:

— Тыва Республиканың Баштыңы — Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолдуң Россияның Чазааның хуралынга регионнуң социал-экономиктиг байдалының илеткелин кылганы — улуг чедиишкин. М-54 «Енисей» федералдыг оруктуң угланыышкынын Хандагайты — Боршооже өскертири республиканың бурунгаар сайзыралынга канчаар-даа аажок чугула. Бо айтырыгны 10 ажыг чылдың дургузунда сайгарып келген болгаш Шолбан Валерьевичиниң өйүнде база катап көдүрүп эккелгени шын болган. Төлевилелдиң боттанылгазы-биле 12 муниципалдыг тургузуглар (республиканың чурттакчы чонунуң барык 60 хуузу) хаара туттунар. Бо талазы-биле ажыл эгелей берген, Росавтоорукче баштайгы документилерни чоруткан. Улаштыр Хандагайты оруун федералдыг өнчүже шилчидер дугайында доктаалдың төлевилелин белеткээри-биле РФ-тиң Орук транспорт яамызынче оларны дамчыдар. Орукту Хандагайты — Боршооже углаар кылдыр өскертиринче 7 млрд. рубль хереглеттинер, а орукту бир чылда ажаар-тежээринче 218 млн. рубль үнер. Бо улуг төлевилелдиң боттанылгазын чедип алыры дээрге-ле, бир дугаарында, немелде ажылчын олуттар болгаш амыдырал-байдалывыстың бедик чадаже көдүрлүрү дээрзи билдингир.

Логин:
Пароль:
	Запомнить меня на этом компьютере

Забыли свой пароль?