Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


План основных мероприятий по проведению Дня тувинского языка в Республике Тыва в 2024 году

Научные мероприятия 

30 октября - Заседание государственного совета по реализации языковой политики при Главе Тувы, Дом Правительства 

31 октября - Региональная научно-практическая конференция с международным участием «Б.И. Татаринцев и тувинское языкознание: актуальные проблемы и перспективы», ТИГПИ

Подробнее...

Новости

RSS
13.10.2024 15:50 / Сельское хозяйство
Владислав Ховалыг: «Агропромышленный комплекс – важнейшая движущая сила социально-экономического развития республики»

Глава Тувы Владислав Ховалыг поздравил жителей республики с Днём работника сельского хозяйства и перерабатывающей промышленности. «Агропромышленный комплекс – важнейшая движущая сила социально-экономического развития республики. Вместе мы работаем над комплексным решением вопросов модернизации, технического и технологического переоснащения производства», - отметил Владислав Ховалыг в своём блоге.

Подробнее...
13.10.2024 14:10 / Награды
Кавалером ордена «Буяна-Бадыргы» стал выдающийся врач-оториноларинголог Тувы Александр Смирнов

В честь 80-й годовщины вступления Тувинской Народной Республики в состав СССР орденом «Буяна-Бадыргы» III степени награждён один из основоположников отоларингологической службы Республики Тыва Александр Смирнов. Александр Георгиевич стоял у истоков внедрения в регионе методов диагностики и лечения заболевания ЛОР-органов, таких как ультразвуковая диагностика при заболеваниях придаточных пазух носа

Подробнее...
13.10.2024 13:08 / Визиты
Сергей Шойгу: «Прошлое – оно действительно достойное, но впереди будет ещё интереснее!»

Почетным гостем празднования 80-летия добровольного вхождения Тувинской Народной Республики в состав СССР стал наш знаменитый земляк, секретарь Совета безопасности Российской Федерации Сергей Кужугетович Шойгу. Он в Национальном театре Тувы, где проходило торжественное собрание, поздравил земляков с важнейшим событием в истории республики.

Подробнее...
12.10.2024 20:46 / Награды
Заслуженный деятель науки Тувы Вячеслав Март-оол отмечен Благодарностью Президента России

 Благодарность Президента Российской Федерации Владимира Путина за заслуги в научно-педагогической деятельности, подготовке высококвалифицированных специалистов и многолетнюю добросовестную работу объявлена руководителю ведущего научного учреждения Тувы, директору Тувинского института гуманитарных и прикладных социально-экономических исследований, историку Вячеславу Донгаковичу Март-оолу.

Подробнее...
12.10.2024 19:55 / Визиты
Зампред Совета Федерации Константин Косачев поздравил жителей Тувы от имени Верхней палаты парламента России

Заместитель Председателя Совета Федерации Федерального Собрания Российской Федерации Константин Косачев на встрече с Главой республики Владиславом Ховалыгом признался, что искренне любит Туву. И на тувинскую землю он приезжает уже в третий раз. Впервые побывал здесь 20 лет назад по приглашению известного политического деятеля региона Чылгычы Ондара.

Подробнее...
12.10.2024 10:41 / Награды
Народным врачом Тувы стала доктор с полувековым стажем из Танды Долбаа Бегзи

Долбаа Канчираковна Бегзи, врач-инфекционист инфекционного отделения Тандинской центральной районной больницы, удостоена почётного звания «Народный врач Республики Тыва». Вручение государственной награды ветерану здравоохранения состоялось 11 октября на торжественном собрании, посвящённом 80-летию добровольного вхождения ТНР в состав СССР.

Подробнее...
11.10.2024 23:44 / Праздники
Губернатор Красноярского края Михаил Котюков: «На протяжении долгих лет наши народы были добрыми соседями»

С историческим юбилеем Туву и жителей республики поздравил губернатор Красноярского края Михаил Михайлович Котюков. Поздравительный адрес от его имени зачитал на торжественном собрании в Кызыле в честь 80-летия добровольного вхождения ТНР в состав СССР первый заместитель губернатора Красноярского края Сергей Александрович Пономаренко.

Подробнее...
11.10.2024 23:05 / Праздники
Вячеслав Володин: «Вхождение Тувинской Народной Республики в единую семью народов России стало мощным импульсом развития республики»

С историческим юбилеем Туву и ее жителей поздравил Председатель Государственной Думы Федерального Собрания Российской Федерации VIII созыва Вячеслав Викторович Володин. Слова поздравления зачитал на торжественном собрании в Национальном музыкально-драматическом театре Тувы им. В. Кок-оола вице-спикер Госдумы Шолбан Валерьевич Кара-оол.

Подробнее...
11.10.2024 21:55 / Праздники
Валентина Матвиенко: «Важнейший итог вхождения Тувы в состав СССР – её становление как республики с развивающимися промышленностью и сельским хозяйством»

Поздравительную телеграмму от председателя Совета Федерации Федерального Собрания Российской Федерации Валентины Матвиенко во время торжественного собрания в Национальном музыкально-драматическом театре им. В.Кок-оола зачитал заместитель председателя Верхней палаты российского парламента Константин Косачев.

Подробнее...
11.10.2024 21:44 / Праздники
В Национальном театре Тувы состоялось тожественное собрание, посвящённое юбилейной дате

Третий день празднования 80-летия добровольного вхождения Тувинской Народной Республики в состав СССР, 11 октября, стал самым насыщенным по количеству мероприятий. В Национальном театре Тувы состоялось торжественное собрание, завершающее празднование юбилейной даты.

Подробнее...

Фоторепортажи

Тува до Сочи доведет. На фестиваль журналистов привезли «волшебное кино» про экзотику и толерантность

07.10.2014

В столице Тувы в День пожилых людей состоялись  большие экскурсии для  ветеранов. Фото А. Хадаханэ.

02.10.2014

Новая скульптура "Центр Азии" установлена в столице Тувы. 06.09.14.

08.09.2014

Конные скачки. м.Тос-Булак. 07.09.14

08.09.2014

м. Тос-Булак. Наадым. 07.09.14

08.09.2014

Столица Тувы отмечает вековой юбилей. 7 сентября 2014 года.  Кызыл. Фото Виктории Лачугиной.

07.09.2014

В Туве открылись двери для первых кадетов Президентского училища. Фото Виктории Лачугиной

06.09.2014

Сергей Шойгу сделал подарок землякам-ветеранам, а Шолбан Кара-оол вручил ему Орден им. Монгуша Буяна-Бадыргы

06.09.2014

Церемония открытия памятника Монгушу Буяну-Бадыргы

06.09.2014

Торжественное собрание в честь 100-летия единения Тувы с Россией

06.09.2014

Владимир Путин, Сергей Шойгу и Шолбан Кара-оол на стадионе Хуреш, 06.09.2014. Фото Сергея Куксина. Российская газета

06.09.2014

Президент РФ Владимир Путин в Туве. 06.09.2014. фото kremlin.ru

06.09.2014

Концерт с участием Аниты Цой прошел с полным аншлагом.  Тува. 05.09.2014

05.09.2014

Торжественная церемония вручения госнаград, Дом Правительства РТ. 05.08.2014

05.09.2014

День шахтера в Туве отметили массово и празднично! Концерт группы "Серебро"

31.08.2014

В Туве началось строительство шахты «Межегейуголь»

29.08.2014

Августовское совещание учителей в обновленном ДНТ, город Кызыл. 25 августа 2014 г.

25.08.2014

Премьер Шолбан Кара-оол  посетил самый древний населенный пункт – село Самагалтай

25.08.2014

В День Флага РФ Глава Тувы вручил госнаграды и юбилейные медали одним из самых известных и уважаемых деятелей республики!

22.08.2014

Туву  с рабочим визитом посетил директор Спецстроя России Александр Волосов

21.08.2014


 
Медээлер
RSS
25.07.2013
Көктүг-шыктыг Чаа-Оваа шөлүнде – Наадым - 2013
Июль 13. Республиканың малчыннар найыры Наадымның ийиги хүнү. Тес-Хем кожууннуң Калдак-Хамар артының девискээринде Чаа-Оваа шөлү деп чер. Республиканың бүгү чону күрүне деңнелиниң эргезин алган малчыннар байырлалынче чыглып келген. Артты ажып кээрге-ле, хөй машина-балгат болгаш кижилер аразында маңган ак-ак өглер каракка дораан көзүлдү. Көктүг-шыктыг Чаа-Оваа шөлү деп черге Наадымның найысылалдан уламчылаан солун кезээ республиканың муниципалдыг тургузугларының делегацияларының байырлыг чыскаалы-биле эгелээн. Башкарыкчыларның «Амыргын-на, хүндүлүг аалчылар!» дээн дыңзыг үнүнүң соонда Тываның Чазааның үрер хөгжүм оркестриниң үделгези-биле чыскаалды Тес-Хем кожууннуң ээлери кожуун чагырга даргазы Юрий Тыт-оолдуң башкарганы-биле делегация ажытты. 
Улаштыр номчуур...
25.07.2013
Малчыннарның VI шуулганы: түңнелдер, сорулгалар
Республиканың көдээ ажыл-агыйының мал адырынга чылдың түңнелдери-биле көскү чедиишкиннерни чедип алган кожууннардан 175 делегаттың база чалаттырган аалчыларның киржилгези-биле малчыннарның VI шуулганы Чазактың хуралдаар залынга болуп эрткен. Хүндүлүг аалчыларның аразында Алтай Республиканың көдээ ажыл-агый сайыды Огнев, кожа-хелбээ Моолдуң Сенгел сумузунда чурттап чоруур тыва делегация база киришкен. Тываның Баштыңы-Чазааның Даргазы Ш.Кара-оол байырлыг хуралды ажыдып тура, күрүне ужур-уткалыг эрге-байдалды алган күш-ажылчы байырлал – Наадым хүнү-биле байырны чедиргеш, онза өөрүп четтириишкинни Моолдан келген төрел чонга дамчыткан.
Улаштыр номчуур...
25.07.2013
Тыва эскадроннуң сөөлгү дайынчызын үдээн
Ада-чурттуң Улуг дайынынга немец-фашизм-биле дайылдажып, бөгүнгү тайбың чуртталганы камгалашкан тыва эки турачыларның аъттыг эскадронунуң сөөлгү дайынчызы Вера Чулдумовна Байлакты сөөлгү орукче үдээриниң езулалы Алдан-Маадыр аттыг Национал музейге эрткен. Эрес-маадырлыг дайынчы, эрес-кежээ ажыл-ишчи өгбези-биле байырлажып алыр дээш дайынның болгаш күш-ажылдың хоочуннары, Тываның найысылалы Кызыл хоорайның чурттакчылары, кожууннардан келген чон, күш-ажылчы коллективтерниң болгаш хөй-ниити организацияларның төлээлери чедип келген.  Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол маадыр иениң уругларынга, чоок төрелдеринге, чонунга бодунуң болгаш республиканың удуртулгазының мурнундан ханы кажыыдалды илереткеш: «Бистиң эрес-маадырлыг эневис ам-даа үр чурттаарын күзеп чораан мен – деп чугаалаан
Улаштыр номчуур...
25.07.2013
Тыва чоннуң ыдыы, сүзүү болган эки турачыларның сөөлгү дайынчызынга мөгейиг
Ада-чурт дайынының ордениниң бирги, ийиги чергези-биле, Тыва Арат Республиканың ордени, Тыва Республиканың ордени болгаш хөй-хөй медальдарның эдилекчизи, Тываның алдарлыг малчыны, он ажы-төлдүң эргим авазы, эки турачы Вера Чулдумовна Байлактың чырык тураскаалынга мөгейиг кылдыр «Шын» солун сактыышкын арнын парлап үндүрүп тур. Ооржак (Вера) Байлак эрте өгленип алган. Өөнүң ээзи Хапылак Сарыгларны куда соонда Москваның Чөөн чүк улузунуң коммунистиг университединче өөредип чоруткан. Баштайгы дун оглу Кош-оол бир хар четпээнде, аныяк ава Вера Байлак фронт чоруур дугайында билдириишкинни киирген: «Yш эжишки кожкомга чеде бергеш, немец-фашистерни чылча шавары-биле фронтуже чорударын дилээн бижикти берип каан бис.
Улаштыр номчуур...
15.07.2013
Июль 15 – Тывада кажыыдал хүнү
Улуг чурт ССРЭ-же оор езу-биле халдап келген немец фашистерни чылча шапчыр күзелин Тыва Арат Республиканың арат чону изиг күзелин илередип, дилег билдиришкиннерни киирген. Фронтуже аъттанган 206 эки турачыларның эң сөөлгү дириг арткан маадыры Вера Чүльдүмовна Байлак 2013 чылдың июль 12-де 89 харлыында мөчээн. Ол эгиттинмес улуг чидириг чүгле ооң өг-бүлезинге, чоок дөргүл-төрелинге, тыва чонга эвес, а бүгү чуртка улуг когарал-дыр. Ада-чурттуң Улуг дайынының дарызыг чыдын чыттап, аар-кадыг каржы-дошкун чылдарны чурттап эрткен дириг херечи, Араттыг Тывадан сайзыралдыг амгы Тывага чедир бодунуң күш-ажылчы үлүүн киириштирип, салгалдарга үлегер-чижээн көргүзүп чораан Дайынчы, Малчын, Ие бистен чарлып чоруткан. Ынчангаш тыва эки турачы Вера Чүльдүмовна Байлак-биле байырлажып, сөөлгү оруунче үдээр июль 15-тиң хүнүн Тыва Республиканың Баштыңының Чарлыы-биле кажыыдалдың хүнү кылдыр чарлаан. Орнужудулга езулалын Кызыл хоорайга эрттирер. Июль 15-те 10.00 шакта Национал музейге маадыр-биле байырлажырының хамааты езулалы болур.
Улаштыр номчуур...
15.07.2013
ВЕРА ЧYЛЬДYМОВНА БАЙЛАК
Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуну, ынчан бот-догуннаан Тыва Арат Республика күрүнеден эки-тура-биле дайынче аъттанган тыва дайынчыларның сөөлгү дириг арткан маадыры Вера Чүльдүмовна Байлак 2013 чылдың июль 12-де 89 харлыында мөчээн. Ол июнь 30-те аар кемдээшкин алганының уржуундан Кызыл хоорайда республика эмнелгезиниң травматология салбырынга чок болган. Вера Чүльдүмовна Байлак 1924 чылдың декабрь 15-те төрүттүнген. 1943 чылда тыва эки турачыларның кавалержи эскадронунуң санитар инструктору болуп дайынче аъттанып турда, ооң хары чүгле 18 турган. Дайын-чааның шөлүнге 8-ки гвардияның эскадрону-биле Украинаның Ровно-Луцк областарын хостажып, бодунуң эрес-дидим чоруун көргүскен. Немец фашистиг эжелекчилерден акы-дуңмалышкы Украинаның хоорай, суурларын хосташкан
Улаштыр номчуур...
15.07.2013
Тиилекчилерге деңнежиңер!
Ээлчеглиг ажыл-ишчи чыл эрткен. Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезинге үлүг-хуузун киириштирип, мал оолдаашкынының база малдың баш санын камгалап алыр талазы-биле эки көргүзүглерни чедип алгаш, республиканың көдээ ишчилериниң ортузунга салдынган сорулгаларны боттандырган малчыннарны Тыва Республиканың Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы илередип үндүрген. Өскелерге үлегер-чижекти көргүзүп, эң-не эки үнелелди алган чемпионнарның болгаш мурнакчыларның аттары бо:
Улаштыр номчуур...
15.07.2013
Наадымның  чалаттырган аалчызы
Республика Наадымынче чалаттырган аалчыларның бирээзи — Чөөн-Хемчик кожууннуң Баян-Таланың хөй мал-маганныг араттарының бирээзи Буян Куулар.

«Октябрь 30 чылы» совхоз сандарап дүжерге, ооң ада-иези хууда мал-маганын азырап өстүрүп чорааннар. Оглу эр бооп өзүп кээрге, аңаа мал-маганын дамчыдып бергеннер. Буян ада-иезинден хүлээп алганы малды өөнүң ээзи Саида Опай-ооловна-биле көвүдедир азырап өстүрүп алганнар. Амгы үеде оларның коданында 600 ажыг шээр, 25 баш бода мал бар. Бо чылын аныяк малчыннар төрүүр 100 хойдан 95 хураганны алган. Аныяк малчын мал-маганын Ээр-Хавак деп черде чайлаанда семиртир одарладып турар.
Улаштыр номчуур...
15.07.2013
Өртчүлер - коргуш - сыныш чок, эрес - дидим кижилер
Июль 15 — Тыва Республиканың Өрт камгалалының хүнү  
Өртчүлерниң бир ажыл хүнү
Тыва Республиканың девискээринде 22 өрт кезектери ажылдап турар. Оларның үжү — найысылалда. Кызыл хоорайның 22 дугаар өртке удур кезээ 2011 чылдың күзүн Магистральная кудумчузунда чаа туттунган оран-савага шудургу ажылдап эгелээн. Байырлал бүдүүзүнде ук черге чедип, өртчүлер-биле бир хүннү эрттирдивис. Солун болгаш билдингир тайылбырларны 2012 чылда ТР-ниң өрт кезектериниң тергиини, өрт кезээниң начальниги Шимет Хүлер-оолович Онгуда берген.
Улаштыр номчуур...
11.07.2013
Араттың хүнү-биле!
Эргим чаңгыс чер-чурттугларым!

Бөгүн Тываның чаа төөгүзүнде бир-ле дугаар мал ажылдыг араттарывыстың Наадым байырлалын чүгле чоннуң эвес, а күрүнениң кылдыр демдеглеп эрттирип турар-дыр бис. Кайы-даа шагда мал ажыл-агыйы Тываның көдээ черлериниң өзек ажыл-агыйы болуп келген. Мал ажыл-агыйы рынокче шилчилгениң нарын, берге үелерин шыдажып эртер болгаш республиканың көдээ ажыл-агый адырын катап тургузар арганы берген. Чоокта чаа-ла келир үези чок диртип турган көдээ суур-сумуларда кайы хире чаа бажыңнар туттунуп турар-дыр, көрүп көрүңер даан — бүдүн-бүдүн кудумчулар болгаш кварталдар. Көдээде чүгле улуг салгалдың кижилери эвес, а аныяктар бодунуң быжыг дазылдарын «тарып», ажыл-агыйларны тургузуп, бизнести организастап турар апарган.
Улаштыр номчуур...
11.07.2013
Наадымда – Кызылдан Тес - Хем чедир
"Наадым-2013" байырлалының хүннеринде Тыва Республиканың чурттакчыларын болгаш аалчыларын Кызыл хоорай биле малчыннар байырлалының болур чери Тес-Хем кожууннуң Чаа-Оваа шөлү аразынга автобус-биле аргыштырарын Кызыл хоорайның чагыргазы организастап турар. Июль 13 хүннүң бирги чартыында эртенгиниң 7 шактан, ооң соонда 1 шак болгаш-ла, пассажирлер АТБ-ниң автобустары «Кызыл – Самагалдай – Чаа-Оваа шөлү» маршрутка рейстерни кылыр. Автобустуң маршрутче үнер чери – Дружба кудумчузу, 55-те автовокзал. Бир эвес херек апарза, рейстерже немелде автобустарны үндүрүп болур.

Улаштыр номчуур...
08.07.2013
Өг-бүле болгаш амыдырал
Өг-бүле, ынакшыл, шынчы чорук хүнүн байырлаарын 2008 чылда РФ-тиң Премьер-министриниң кадайы Светлана Медведеваның бот-идепкейи-биле демдеглеп эгелээн. Бо байырлал «Ынакшыл болгаш шынчы чорук» деп медальдыг, ромашка чечээ демдектиг. Анджела, Радик Баадырларның өг-бүлези 16 ажы-төлдүг, оларның аразында 8 уругну азырап алганнар. Анджела Ижиевна өөнүң ээзи-биле 1983 чылда Кызылдың башкы институдун доозуп тургаш, ынчан Радиктиң шеригден чаа келген үези, таныжып алган. 1984 чылда Мөрен суурга куда-доюн эрттирип, 5 оолдуг болуп, эге ажылчын базымнарын Самагалдай, Мөрен суурлардан эгелээннер.
Улаштыр номчуур...
08.07.2013
"Наадым-2013" байырлалды бедик деңнелге эрттирери-биле…
Малчыннар байырлалы Наадымның шилчип турар кубогун бо чылын Тес-Хем кожуун 2012 чылдың түңнелдери-биле көдээ ажыл-агый адырында чедиишкиннери дээш чаалап алган. Наадым байырлалын республиканың кожууннарынга ээлчег аайы-биле эрттирер дугайында шиитпирни Тываның Чазааның Доктаалы-биле 2010 чылда хүлээп алган дээрзин сагындыраалыңар.Тес-Хем кожуун – «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» губернатор төлевилелиниң идепкейлиг киржикчизи. Төлевилелдиң боттанылгазы-биле Чыргаландыда сүт аймаан хүлээп алыр пункт, Берт-Дагда биче тууйбу заводу, Самагалдайда кондитер цеги, Кызыл-Чыраада аът дериг-херексели кылыры-биле биче бүдүрүлге ажыттынган. «Наадым-2013» байырлалының эрттирикчилеринден Кызыл-Чырааның ус-шевери Күр-Дагба Ланаа Тываның тергиин малчыннарының шаңнал фондузунга 39 сыдым кылыр чагыгны алган.
Улаштыр номчуур...
08.07.2013
Тываның ужар чүүлү катап тургустунар
Тыва Республиканың транспорт адырынга бо чылдың май айда чугула ийи болуушкун болган. «Аэропорт Кызыл» федералдыг казна бүдүрүлгезин тургузар дугайында Чазактың айтыышкынынга Россияның Чазааның Даргазы Дмитрий Медведев май 15-те ат салган. Май 28-те «Тыва авиалинии» авиакомпанияга ажыл-чорудулга сертификадын Росавиация берген. Тыва дээрге тус черниң ужар чүүлү чокка аргыжары берге девискээрлерниң бирээзи. Ооң девискээриниң 80 хуузу – даглар, артканы – ховулар. Автотранспорт харылзаазының четкизи шоолуг сайзыраваан, демир-орук шуут чок Тыва Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезинге агаар транспорту-биле харылзаа чугула рольду ойнап турар. Девискээрге агаар транспорт четкизин сайзырадырынга хамаарыштыр бодунуң бодалдарын болгаш көрүжүн «Взлет» журналга интервьюга Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол илереткен.
Улаштыр номчуур...
08.07.2013
Студентилерниң  отрядтарын хаара тудар
Студент тудугжу отрядтарны республиканың тудугларынга чайгы дыштанылга үезинде ажылдадырының дугайында айтырыгны чамдык өөредилге черлеринде тургустунган студент тудугжу отрядтарның командирлери болгаш тудуг организацияларының удуртукчулары-биле ужуражылгага Тываның Баштыңы көдүрген. Шолбан Кара-оол студент чылдарында студент тудугжу отрядтың составынга эрткен вектиң эң улуг тудугларының бирээзи Байкал-Амур демир-орук магистралының тудуунга ажылдап турган болгаш, студент тудугжу отрядтарга ажылдаары амыдыралдың болгаш ажыл-иштиң ажыктыг школазы деп кончуг эки билир. 
Улаштыр номчуур...