Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


Тува готова принять жителей Курской области, пострадавшей от теракта ВСУ

6 августа Курская область пострадала от массированной атаки сил ВСУ. Подразделения Вооружённых сил Украины численностью до одной тысячи человек перешли в наступление с целью захвата участка территории Суджанского района Курской области. Жертвами нападения стали по меньшей мере 31 человек, в том числе шестеро детей. Погибли четверо мирных жителей области, еще несколько находятся в тяжелом состоянии.

Подробнее...

Новости

RSS
14.06.2013 00:40 / Новости России и мира
Глава Тувы участвует в семинаре-совещании по вопросам внутренней политики России

Семинар проходит в Наро-Фоминском районе Московской области. В мероприятии участвуют все главы субъектов Российской Федерации. 13 июня состоялся первый день семинара-совещания, работа которого завершится в субботу. Основной целью  является повышение эффективности работы регионов РФ в сфере внутренней политики. В программу также входят занятия с лучшими зарубежными и отечественными экспертами, дискуссионные сессии и сессии вопросов и ответов, с учетом мирового опыта стратегического управления.

Подробнее...
13.06.2013 20:13 / Экономика
  Объем иностранных инвестиций в экономику Тувы возрос за 2012 год почти в четыре раза

Данные об этом приведены в ежегодном рейтинге социально-экономического положения субъектов РФ, составленном агентством «РИА Рейтинг». По разделу привлечения иностранных инвестиций республика поднялась среди 83 регионов РФ с 39-го места на 14-е. Иностранные инвестиции в прошлом году составили, в частности, 1070 долларов США на душу населения Тувы против $138,2 в 2010 и $291,15 в 2011 годах. Главным образом за счет вложений иностранцев вырос и общий объем инвестиций в основной капитал республики– до 35,4 тыс. рублей на душу населения. В 2011 году этот показатель был в 1,5 раза ниже – 22,8 тыс. рублей. По данным Минэкономики Тувы, доля иностранного капитала в структуре инвестиций в минувшем году оказалась самой большой – 33,3 %, превысив даже государственную часть вложений (33,2 %), которая до сих пор доминировала в республике.

Подробнее...
13.06.2013 20:09 / Общество
Россия должна идти вперед твердым шагом – глава Тувы Шолбан Кара-оол

Глава Тувы Шолбан Кара-оол по итогам работы Съезда Общероссийского народного фронта отметил, что 12 июня состоялось событие, которое направлено на коренное переформатирование взаимодействия власти и гражданского общества. «Новое общественное движение «Народный фронт – за Россию» станет площадкой для всех, кто желает реально влиять на развитие страны. Сюда могут прийти люди независимо от политических взглядов, принадлежности к общественным организациям, убеждений, предпочтений, симпатий. Главное то, что все они любят Россию, - отметил Шолбан Кара-оол. – Президент Владимир Путин в очередной раз подтвердил, что абсолютно открыт и перед теми, кто поддерживает курс властей, и перед теми, кто его критикует. 

Подробнее...
13.06.2013 15:48 / Безопасность
В Туве поддерживается высокая степень готовности на случай неблагоприятного развития паводковой ситуации

Затяжные дожди, прошедшие в последние дни на территории республики, вызвали новый подъем уровня воды в реках бассейна Большого и Малого Енисея. По информации республиканского Центра по гидрометеорологии и мониторингу окружающей среды, по состоянию на 8.00 местного времени 13 июня вода в Енисее у города Кызыла поднялась до высоты 459 сантиметров при критической отметке 590 сантиметров. В течение суток подъем уровня составил 51 сантиметр. Уровень Саяно-Шушенского водохранилища у города Шагонара повысился за сутки на 10 сантиметров. У села Тоора-Хем, центра Тоджинского района, подъем уровня Большого Енисея составил 19 сантиметров, у села Сейба – 43 сантиметра.

Подробнее...
13.06.2013 14:54 / Безопасность
В Туве решают вопросы  создания комплексной системы оповещения населения

На очередном совещании Межведомственной рабочей группы под председательством вице-премьера республики Виталия Бартына-Сады рассмотрен ход реализации Указа Президента России от 13 ноября 2012 года «О создании комплексной системы экстренного оповещения населения об угрозе возникновения или возникновении чрезвычайных ситуаций», предусматривающего коренную модернизацию существующих ныне в регионах систем оповещения. Открывая совещание, Виталий Бартына-Сады напомнил, что, подписывая распоряжение о создании рабочей группы, глава республики Шолбан Кара-оол подчеркнул огромное значение для Тувы реализации данного Указа Президента.

Подробнее...
13.06.2013 12:37 / Культура
VI Международный  этномузыкологический симпозиум «Хоомей – феномен культуры народов Центральной Азии» - главное культурное событие Тувы

В Национальном музее Тувы открылась выставка, посвященная тувинскому горловому пению Хоомей. Здесь собраны уникальные экспонаты: национальные музыкальные инструменты, фотографии известных хоомейжи Тувы разных лет, материалы, знакомящие с историей тувинского горлового пения и труды тувинских ученых. Министр культуры  Вячеслав Донгак, поприветствовав участников и гостей отметил, что VI Международный этномузыкологический симпозиум «Хоомей – феномен культуры народов Центральной Азии» - это самое главное в Туве культурное событие 2013 года

Подробнее...
13.06.2013 11:03 / Политика
В. Путин: Цель народного фронта – дать возможность каждому созидать, созидать великую страну, великую Россию

Владимир Путин принял участие в учредительном съезде Общероссийского народного фронта. Делегаты съезда приняли учредительные документы, в том числе Устав ОНФ, фиксирующий надпартийный характер движения. В ходе заседания Владимир Путин избран лидером Общероссийского народного фронта.


Подробнее...
12.06.2013 17:45 / Безопасность
На западе Тувы произошло землетрясение

Землетрясение произошло в Туве в ночь на среду, сила в эпицентре составила 4 балла, сообщает региональный главк МЧС. Жертв и разрушений нет. Подземные толчки зафиксированы в 23.47 (19.47 мск) 11 июня. Эпицентр находился в 30 километрах северо-западней от города Ак-Довурак Барун-Хемчикского района Тувы. Интенсивность сотрясения в эпицентре составила около 4 баллов по шкале MSK-64. Информация о жертвах и разрушениях не поступала. Объекты жизнеобеспечения работают в штатном режиме.

Подробнее...
12.06.2013 15:37 / Праздники
В Туве праздник начался исполнением Гимна России  хором из нескольких сот голосов
 Тува торжественно отметила День России. В организации и проведении праздничных мероприятий, посвященных главному государственному празднику страны, активное участие приняли различные общественные и политические организации, коллективы предприятий и учреждений. Торжества в столице республики Кызыле начались с мобильной акции «Триколор» республиканского отделения партии «Единая Россия» и регионального оргкомитета Общероссийского Народного фронта.  
Подробнее...
11.06.2013 20:40 / Общество
Пригласительные билеты на Крымский цирк-шапито глава Тувы передал детям из Усть-Элегестинского интерната
 В столице Тувы гастролирует Крымский цирк-шапито. Его администрация передала главе региона 34 пригласительных билета. Премьер Шолбан Кара-оол подарил билеты воспитанникам Усть-Элегестинского интерната, для которых правительством республики был выделен и транспорт для поездки в Кызыл на яркое цирковое представление. Они  продолжатся до конца текущей недели. Шатер раскинут у спорткомплекса «Субедей». 
Подробнее...

Фоторепортажи

Пребывание в Туве Чрезвычайного и Полномочного Посла КНР в России

02.05.2017

Глава Тувы посетил центр скорой медицинской помощи

02.05.2017

Площадь Арата 1 мая

02.05.2017

Тувинскому политтеху 65 лет

28.04.2017

Реконструкцию Молодежного сквера обсудили коллегиально

17.04.2017

Развития геологии и добычи в Туве

11.04.2017

Презентация книги «Судьба шаманки»

10.04.2017

Гражданская акция "Вместе против терроризма"

08.04.2017

Тувинский политехнический техникум празднует 65-летие

08.04.2017

Первенство Сибирского федерального округа по боксу среди юниоров 17-18 лет в Республике Тыва

01.04.2017

В Туве определятся участники чемпионата России по боксу среди юниоров

29.03.2017

По призыву Главы Тувы на сходах граждан в Ак-Довураке  и Кызыл-Мажалыке решено усилить борьбу с незаконной продажей алкоголя

17.03.2017

В Туве заработал еще один мясоперерабатывающий комплекс

13.03.2017

Прослежу закрытие «адресов» в Ак-Довураке, откуда торгуют алкоголем – Глава Тувы

12.03.2017

Совет директоров Тувы: Повысить качество подготовки к ЕГЭ – главная задача

12.03.2017

Глава Тувы рассказал Клубу редакторов об итогах поездки в Москву

09.03.2017

Глава Тувы обеспечит 11 московских студентов, победивших в турнирах  по волейболу и баскетболу, авиабилетами до Кызыла

07.03.2017

В Туве частушками и веселыми забавами отметили Масленицу

26.02.2017

Чабанская стоянка Маргариты Ооржак близ села Кур-Чер (Целинное) стала центром празднования Шагаа местными аратами

25.02.2017

Церемония вручения госнаград Республики Тыва, 21 февраля 2017 г.

21.02.2017


 
Медээлер
RSS
30.09.2014
Хөй-ниити каттыжыышкынын тургузар

Тываның Баштыңы «ВКонтакте» четки таварыштыр дилег кылган хамаатылар-биле ужурашкан.

Тываның Баштыңы хууда ээлчег езугаар чон хүлээп ап тургаш, Виктория Шипуля-биле ужуражылга үезинде өскүс уругларның хөй-ниити организациязын тургузар дугайында эгелекчи саналын киирген. Виктория – өскүс, бо хүннерде оран-бажыңы чогундан Кызылда бичии постинтернатта чурттап турар. Ол өскүс салым-чолдуң нарын айтырыгларын билир болгаш, ада-иезиниң азыралы чок арткан бичии уругларның постинтернат талазындан үделгезиниң дугайында бодунуң бодалын илереткен. Өскүс бичии уругларның кол айыылы – интернаттың ханаларындан чоруткаш, олар таварылгаларның хөй нуруузунда боттарынга ооргаланыр апаар. Боттуг арга-мергежил чогундан, боттарының эргелерин болгаш хүлээлгелерин билбезинден, амыдыралга багай чаңчыккан интернаттың доозукчулары арай боорда ажылдар тып, тускай ортумак болгаш дээди өөредилге черлеринче кирип алыр. Оларның хөйү анаа-ла мөгүдеп, дүпче кире бээрлер. Постинтернат талазындан үделге интернаттың өөреникчилерин боду баш миннир амыдыралга психологтуг, моральдыг, материалдыг талазы-биле белеткээр, оларның эң-не кошкактарының бут кырынга турарынга дузалаар ужурлуг. «Өскүстерниң эң чидиг нарын айтырыы – чуртталга бажыңнарын алыры» – деп, Виктория чугаалаан.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Юрий Кара-оол: «Визирьниң тиилелгези— бистиң шуптувустуң чедиишкинивис-тир»

Аът спорту

Тываларның шагдан тура эрттирип келген маргылдаазы – аът чарыжы узун хемчээлдиг дистанцияларда эртип турар.  Улуг,  аныяк, чүгүрүк малдар болгаш чоруктуг, челер, чыраалаар, улуг база  аныяк малдар чарыжын эрттирери чаңчылчаан.

Аът малга ол хире сонуургалдыг чонга ипподромга чаржырының  үш хевирин сайзырадырынга хамаарыштыр ТР-ниң Аът федерациязы хемчеглерни ап эгелээн. Бо талазы-биле бүрүн дерилгелиг үш хевирниң (трое­борье) танцылаар, шураар, маңнаар аъттар маргылдаазынга амгы үеде Тываның адын камгалап, Визирь дээр чеди харлыг аът киржип турар. Сентябрь 15-те найысылалда чаарттынган «Азия төвү» тураскаалының чанынга Визирьниң «ажыл-чорудулгазын» аъттың ээзи, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутады Юрий Кара-оол мын­чаар таныштырды: «Тываның Россияга бактаап киргениниң база Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чылын таварыштыр хакас өңнүктеривистиң белекке берген аъды чедиишкиннерлиг болуп турары өөрүнчүг. Визирьниң тиилелгези — бистиң шуптувустуң чедиишкинивис-тир.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Баштайгы тыва херээжен депутат

Төөгүнүң арыннары

Чоргаарланып чоруур чаңгыс чер-чурттуувус, ССРЭ-ниң Дээди Совединиң Националдар Совединиң депутадынга  тыва чоннуң мурнундан соңгуткан бир дугаар ие-херээжен Сереңмаа Ак-Баштыговна Ооржак дугайында бо чаа эрткен соңгулдалар-биле холбаштыр база катап чылыы-биле сактып өөрдүвүс. Ол, шынап-ла, Тывавыстың төөгүзүнге мөңгеде артар төөгүлүг болуушкун-дур. Бо кайгамчык аваның үлегер-чижээн салгалдары сагып арткан. 

Ооржак Сереңмаа Ак-Баштыговна 1884 чылда Чыргакы сумузунуң Теве-Адыр деп черге ядыы, хөй ажы-төлдүг өг-бүлеге төрүттүнген. Ачазы чазаныр уран-шевер кижи чораан. Ядыы, түреңги чуртталганың бергелерин Сереңмаа кара чажындан көрген болгаш, амыдыралдың эки талаларын шиңгээдип алырынче чүткүлдүг чораан. 1937 чылда бодунуң кызымаа-биле номчуп, бижип өөренип алган. Өг-биле тудуп, Шеми сумузунга ажылчын допчу намдары эгелээн. Ол үеде тургустунуп эгелээн херээжен чон ортузунга ажыл чорудар шимчээшкинниң идепкейлиг киржикчизи болуп,  үлегерлиин чонунга көргүзе берген.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
«Кадыкшылдың оруу» — Тере-Хөлде

Губернатор төлевилели

Улуг кижилерге болгаш уругларга эмчи дузазын көргүзер бригада Тываның чедери берге кожууннарының бирээзи — Тере-Хөлде чеде берген.

Бо удаада уруглар эмчилеринге улуг хүлээлге онаашкан — олар 7,10, 14 харлыг  болгаш бир хар четпээн назылыг уругларның, а ол ышкаш өскүс болгаш хайгааралда турар чаштарның  шинчилгезин эрттиргеннер. «Кадыкшылдың оруу» бригаданың бо чылын сөөлгү баар чери ол болган. Келир чылдың чазын база эмчилер Тываның суурларынче чоруптар. Эмчилер бригадазы Кунгуртугга вертолет-биле ужудуп келгеннер, оларны мурнай үнген эмнелге-диагностика албаны специалистерни кожуун эмнелгезинге манап турган. Шинчилгениң баштайгы үе-чадазын эрткен улуг кижилерни карак, бүүрек аарыгларының талазы-биле хыналдаже чоруткан. Кылдынган ажылдарның түңнелин сайгарып турар. Эндокринолог эмчилер Тожу азы Улуг-Хем кожууннарның чурттакчыларынга деңнээрге, Тере-Хөлде семириир чоруктар хөй болуп турарын илереткен.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Мал чеминиң белеткели дооступ турар

Мал чеминиң белеткелиниң талазы-биле даалгаларын күүседип алган Улуг-Хем болгаш Сүт-Хөл кожууннарның соон дарый дыка хөй кожууннар белеткел ажылдарын дооскан.

Эрткен неделяда Бай-Тайганың, Барыын-Хемчиктиң, Чөөн-Хемчиктиң, Каа-Хемниң, Таңдының, Чеди-Хөлдүң болгаш Кызылдың ишчилери планнарын күүсеткеннер. Улуг-хемчилер планнаттынганындан 15 хуу хөй сигенни белеткээннер, барыын-хемчикчилер — 13 хуу. Каа-Хем, Таңды болгаш Чеди-Хөл кожууннар баш удур санаан көргүзүглерни 4-5 хуу ажыр боттандырганнар. Өвүр болгаш Бии-Хем кожууннарның ишчилери планының 90 ажыг хуузун күүседип алганнар, хожудап турган ажыл-агыйлар темпизин дүргедеткен.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Моолдуң болгаш Сибирь Байкалының бурунгу культуразы

«Моолдуң болгаш Сибирь Байкалының бурунгу культуразы» деп делегейниң эртем конференциязы Тывада болуп турар.

Азияның Төп болгаш Мурнуу-Чөөн регионнарының төөгүзүнүң болгаш археологиязының айтырыгларын сайгарар эртемденнер шуулганы Кызылга 2010 чылдан бээр чыл санында эртип келген. Ужуражылганың болур черин шилип алган чылдагаанын тайылбырлап тура, конференцияның харыысалгалыг секретары, төөгү эртемнериниң кандидады, Тываның күрүне университединиң бүгү-ниити төөгү болгаш археология кафедразының доцентизи Елена Айыжы мынча дээн: «Бот-боттарын доктаамал солуп келген аңгы-аңгы үелерниң белдиринде турар Тыва чурту археологтарга улуг тывыш болуп турар. Аңгы-аңгы үелерниң төөгүлүг тураскаалдары мында базым санында таваржыр. Сонуургак эртемденнерниң тып алыры кайгамчык ажыдыышкыннар хөй. Хааннар­шынаазында скиф үезиниң «Аржаан-2» деп делегейге билдингир базырыкты шинчилээниниң төөгүзүн чугаалаарга-ла, четчир».

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
«Бистиң ажыл-херектеривистиң үндезини соңгукчуларның чаа чагыглары болур»

Сентябрь 14-те болган Тыва Республиканың Дээди Хуралының депутаттарының соңгулдаларынга «Чаңгыс демниг Россия» партиязы көскү тиилелгени чедип алган.

Тыва Республиканың Дээди Хуралының депутаттарының соңгулдаларынга «Чаңгыс демниг Россия» политиктиг партияның девискээр салбырының кандидаттары соңгукчуларның хөй кезииниң бадылалын алганы-биле холбаштыр Ирина Самойленко, Каң-оол Даваа, Вячеслав Ховалыг, Иван Чучев, Юрий Кара-оол дээш, өске-даа бөлүк депутаттар кыска парлалга ужуражылгазын эрттирген.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Ча — бурунгунуң чепсээ

Тывага дыка үр үе дургузунда аңгы ок-чепсекке ча хамааржып турганын төөгүнүң материалдары бадыткап турар. Янзы-бүрү аң-меңни аңнаарының аргаларының хөй кезии ча-биле аңнаашкындан хевирлеттинип тывылган деп болур.

Бурун шагда уранхайлар чаны тал, сөөскен ыяштан, те мыйызындан кылып ап чорааннар. А чаның кирижин 2 сувай инектиң азы улуг шарының сиирин кургадып алгаш, чымчадыр соктааш, өрээш, кириш кылып ап турганнар. Азы соок малдың кежин чиңгеледир өрээш, ону борбакталдыр тыртып тургаш, киришти кылып ап чорааннар. Чаның согунун хадың, тал ыяштан, кес талазын даас дээр куштуң, эзирниң чүү-биле кылып ап турган. Согуннуң бажын баштай шиш даш-биле, сөөк-биле, сөөлүнде демир-биле кылып ап турар апарган.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
«Чаңгыс демниг Россия» тиилээн

алының (парламентизиниң) депутадынга соңгулдалар хүнү

Тываның парламентизинче соңгулдаларга бүзүрелдиг тиилелгени «Чаңгыс демниг Россия» политиктиг партия чедип алган.

№ 34 соңгулда комиссияларының аразындан 30 соңгулда комиссияларының протоколдарынга үндезилеп,  соңгулдаларның даартазында хүн, сентябрь 15-те, эртенгиниң 8 шакта үндүрген баштайгы түңнелдер ону көргүскен. Комиссияларның түңнеп көрген бюллетеньнериниң 83,77 хуузунда «Чаңгыс демниг Россия» политиктиг партияның девискээр салбырының кандидаттарынга соңгукчулар боттарының бадылаашкынын берген болган. Олар дээш Сүт-Хөл кожууннуң соңгукчуларының 99,45 хуузу үннерин бергенин баштайгы түңнелдер көргүскен. Бо дээрге ук политиктиг партияның девискээр салбырының республикада эң бедик көргүзүү. Тес-Хем кожууннуң соңгукчуларының – 98,98 хуузу, Чаа-Хөл, Тере-Хөл кожууннарда – 97 хуузу, Бай-Тайга кожуунда 96,48 хуу хирези эрге-чагырга тудуп турар партияның кандидаттары дээш бадылаан. Кызыл хоорайда алды соңгулда округтарында соңгукчуларның 79,17 – 84,88 хуузу «Чаңгыс демниг Россия» политиктиг партияның девискээр салбырының кандидаттарын деткээн.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Тываның Баштыңы бадылаан

2014 чылдың сентябрь 14 — Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутадынга соңгулдалар хүнүнден

Каа-Хемниң Западный №86 соңгулда участогунга Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол барып бадылаан. «Соңгукчуларның идепкейлиинге сеткил ханып, бо хүн эки хөөннүг тур мен. Бистиң республиканың амыдыралынга аажок чугула болуушкунда агаар-бойдус база черле эки, таарымчалыг-дыр» – деп парлалга төлээлекчилеринге кыска интервью үезинде илереткен. 

Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылдаанын таварыштыр бистиң республикаже күрүнениң Баштыңы Владимир Путин келгениниң соонда, дораан эртип турар соңгулдалар регионга аажок улуг ужур-дузалыг деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн. «Оларның түңнелинде политиканың быжыын болгаш хөй-ниитиниң чаңгыс эп-найыралын кадагалаары хамааржыр. Ниитилелди сырый каттыштырары база сорулгаларның чаңгыс аайы республиканың бурунгаар шимчээшкининиң кол негелдези болур. Юбилейлерге белеткел үезинде республиканың чедип алган тургузукчу, чогаадыкчы чүткүлүн арттырар ужурлуг бис. Чаа 100 чылда бистиң республиканың дүрген сайзыралы дээш Тываның чону шын шилип алырынга бүзүрээр мен» – деп, Тываның Баштыңы чугаалаан.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Соңгукчулар идепкейлиин көргүскен

Тывага 11.20 шакта 16 хуудан хөй соңгукчулар барып бадылаан. Республиканың соңгулда комитединиң медээзи-биле, эртенгиниң 10 шакта Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) ийиги чыыжының депутаттарын соңгуурунга 27 387 соңгукчулар, азы даңзыже киирген чоннуң ниити түңүнден 16,12 хуузу кээп киришкен.

16,12 хуунуң ниити түңүнден 9,31-и хуусаа бетинде соңгаан­нар. Олар дээрге колдуунда ырак турлагларда чурттап турар малчыннар база ол ышкаш чоокта чаа төнген юбилейлер таварыштыр келген, өске хоорайларда өөренип турар элээн хөй сургуулдар. Тоорук сезону келген болгаш, тайга эдээнде  кожууннарда тывыштар дээш аргаларже чоруп турар чурттакчы чон база хуусаа бетинде бадылаан.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Тывада хөй кижи бадылаан

Бадылаашкыннарның чаңгыс аай хүнүнде (сентябрь 14-те) Сибирьниң федералдыг округунуң (СФО-нуң) чурттакчылары губернаторларны, муниципалитеттер баштыңнарын болгаш аңгы-аңгы деңнелдерниң депутаттарын соңгааннар. 

Новосибирскиниң, Красноярск болгаш Алтай крайларның, Алтай Республиканың чурттакчылары  губернаторларын шилээннер, Хакасияда, Тывада  болгаш Забайкальеде депутаттар соңгулдалары болган. Новосибирск областың губернаторунуң соңгулдаларынга 12 шактың байдалы-биле соңгукчуларның 12,3 хуузу бадылааннар. Областың соңгулда комиссиязының даргазы Юрий Петухов бадылаашкыннар оожум байдалга эртип турар деп дыңнаткан. Ол областың губернатору албан-дужаал дээш үш кордакчы — регион баштыңының хүлээлгезин түр күүседип турар Владимир Городецкий («Чаңгыс демниг Россия») болгаш регионнуң хоойлужудулга хуралының депутады Анатолий Кубанов («Чөптүг Россия») болгаш РФ-тиң Күрдума депутады Дмитрий Савельев олар демисешкеннер.

Улаштыр номчуур...
30.09.2014
Оргу черге өөн өглеп, оъттуг черге малын малдап…

Кайы-даа шагда мал ажыл-агыйы Тываның көдээ черлериниң кол  өзээ бооп келген. Малчын өг-бүлелер чүс-чүс чылдарны өттүр чаагай езу-чаңчылдарны камгалап-кадагалап, салгалдарга дамчыдып арттырган. А олар ада-өгбелериниң чымыштыг ижин уламчылап чоруур. 

Чылдан чылче республиканың удуртулгазы мал ажылынче доктаамал кичээнгейни салып, деткимчени үргүлчү көргүзүп келген. Күрүне деткимчезин алыры-биле аңгы-аңгы чаа аргалар тыптып турар. Тараачын ажыл-агыйын сайзырадырынга болгаш эгелеп чоруур фермерлерге дуза чедирери-биле төлевилел езугаар көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелерин тургузуп ап, мал садып алгаш, ажылының эге таваан салгаш, шуудадыр ажылдай берген ажыл-агыйлар бар. Малды чай-кыш, дыштаныр шөлээ чок кадарарынга чүгле эрес-кежээ, кызымак кижилер тааржыр. Көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелери, арат, фермер ажылдары база белен эвес. Малды семиртип кадарары-биле малчын кижи турлаг-хонаштар кезип, көжүп чоруп бээр. Хонган черинге кажаа-хораазын кылыр, өөн өглээр,  мал чеминге сиген-ширбиилди белеткээр дээш, ажыл-ла хөй.  

Улаштыр номчуур...
14.09.2014
Найысылалдың төлептиглеринге

Сентябрь 11-де Орус культура төвүнге Кызыл хоорайның муниципалдыг албан черлериниң ажылдакчыларын база хоочуннарын чыып, байырлыг байдалга шаңнап-мактаан.

Зал долдур чыылган чонга «Найысылал» бөлүүнүң ыраажылары байыр чедирип, аян туткан соонда, Кызыл хоорайның мэри В.Т.Ховалыг биле Төлээлекчилер хуралының баштыңы Д.И.Оюн юбилейлиг медальдарны, хүндүлел бижиктерни база өөрүп четтириишкиннерни шаңналдарга төлептиг хоочуннарга тывыскан.  Кызыл хоорайның социал-экономиктиг, культурлуг хөгжүлдезинге улуг үлүг-хуузу, хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш база Россия биле Тываның демнежилгезиниң болгаш Кызыл хоорайның тургустунганының 100 чылын таварыштыр юбилейлиг медальдар-биле 45 чыл күш-ажыл стажтыг инфекционист эмчи Тамара Алексеевна Асташеваны, 60 чыл башкылаан, хөй-ниитичи Раиса Исхановна Биче-оолду, көдээ ажыл-ишчи, партия албанының хоочуну Мартыс Ховалыгович Дапыкты, 40 ажыг чыл стажтыг эмчи сестразы, хөй-ниитичи Анна Борисовна Даргатты,  «Тыва» КТРК-ның хоочуну, Россияның культуразының тергиини Галина Темировна Дүгержааны, Кызылдың күрүлетпүр комбинадының хоочуну, амыдырал хандырылга албанының тергиини, даараныкчы Телгер Чамбаловна Енданны, социал хандырылганың хоочуну,

Улаштыр номчуур...
14.09.2014
«Өгбелерниң чагыын ёзугаар чурттаар»

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол республиканың буддистеринге Камбы-ламаның мөчээни-биле холбаштыр кажыыдалын илереткен.

Тываның Камбы-ламазы Тензин Цультим аар аараанының соонда элекке мөчээн. «Шажын баштыңын оксунганындан республиканың чону улуг чидиригге таварышкан. Тензин Цультим башкы чүгле буддизмни сайзырадырынга эвес, ниитизи-биле чоннуң угаан-бодал культуразын бедидеринге, республика девискээринде чурттап турар бүгү чоннарның аразынга чөпшээрежилгени болгаш чаагай харылзааларны камгалап арттырарынга хөй-ле чүүлдерни кылган. Ону чүгле найысылалга эвес, эң ырак суурларга база чон таныыр турган. Ооң мөзү-бүдүжү чымчак-даа болза, арагалаашкын дээн ышкаш багай чүүлдер-биле эптешпес чораан. Амыдыралдың кадык хевири дээш ол доктаамал туржуп келген. Чүдүлгелерниң болгаш улустарның тайбың догуннаашкынын, республикага тайбыңны болгаш чөпшээрежилгени, ону сайзырадыр талазы-биле кады күш-ажылды аажок үнелиг эртине деп санап чораан. Бистиң Камбы-ламавыстың мындыг чагыын кажан-даа утпаалыңар: «Кижи бүрүзү бодунуң сагыжында чүдүп чоруур. Кол чүүл — өске чоннарның культуразын хүндүлевишаан, өгбелерниң чагыын езугаар чурттаары болур».


Улаштыр номчуур...