Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
В первый день работы фестиваль посетил Глава Тувы Владислав Ховалыг, который поздравил гостей и участников с возрождением долгожданного музыкального события. Он прошел регистрацию в качестве почётного гостя и пообщался с участниками мероприятия. На вновь стартовавший после перерыва фестиваль приехали музыканты из разных городов России, а также Австралии, Австрии и Великобритании.
Подробнее...
Новости
06.09.2018 12:32 / Мероприятия
Из 1010 семей Тувы, которым положен «социальный» уголь, по состоянию на 4 сентября он был доставлен пока только 179. Еще 6 льготников получили вместо угля бесплатные дрова. О ходе завоза топлива участникам проекта «Социальный уголь», а также создания запаса угля на зиму в бюджетных организациях с автономным отоплением Главе республики Шолбану Кара-оолу доложил министр топлива и энергетики РТ Роман Кажин-оол.
По информации министра, лимит угля для бюджетных учреждений с начала кампании по завозу выбран районами республики на 64 %. В общей сложности разрезы отгрузили им 9,6 тысячи тонн угля из полагающихся по плану 15 тысяч тонн. Полностью справились с заданием пока только два района – Чаа-Хольский и Чеди-Хольский.
Подробнее...
04.09.2018 17:45 / Транспорт
Дорожники продолжают ремонт 4 участков федеральной автодороги Р-257 «Енисей» на территории Тувы. Как сообщили в Министерстве дорожно-транспортного комплекса РТ, на двух объектах (851 – 859 км, 936 – 940 км) общей протяженностью 12 километров работ завершаются. Укреплены обочины, уложено новое покрытие из высокопрочного щебеночно-мастичного асфальтобетона, установлены 40 новых дорожных знаков и более 150 сигнальных столбиков. В настоящее время наносится дорожная разметка, а также идет армирование кюветов объемными проволочными конструкциями, так называемыми матрасами Рено, применяемыми для выравнивания и укрепления грунта.
Помимо этого, ведутся ремонтные работы на участках трассы в районе посёлка Ак-Дуруг (963 – 968 км) и в Овюрском районе (1070 – 1076 км).
Подробнее...
04.09.2018 17:35 / Экономика
Информацию по этому вопросу представило на аппаратное совещание с участием Главы республики Шолбана Кара-оола Министерство экономики РТ. По оценке премьера, результаты деятельности на этом направлении оказались более чем скромны. Так, частных детсадов в республике открыто всего на 770 мест, хотя численность детей от 3 до 7 лет превышает 25 тысяч. Доля частных организаций на рынке услуг дополнительного образования составляет полпроцента, или около 400 детей из более чем 76 тысяч школьников. Так же медленно осваивает предпринимательство нишу организации детского отдыха – из 22900 ребятишек, ежегодно охваченных программами организованного отдыха, на частные лагеря и базы приходится всего около 1 тысячи человек. А таким видом услуг, как психолого-педагогическое сопровождение детей с ограниченными возможностями здоровья, в регионе не занимается никто – ни в госучреждениях, ни на коммерческой основе.
Подробнее...
04.09.2018 11:21 / Политика
9 сентября состоятся выборы депутатов хуралов представителей на территории трех муниципальных образований Тувы: в городе Кызыле, селе Алдан-Маадыр Сут-Хольского района и Монгун-Тайгинском районе.
Глава Тувы Шолбан Кара-оол на аппаратном совещании, которое проходило в понедельник в режиме традиционной видеоконференцсвязи, поставил задачу обеспечить все необходимые условия для нормального прохождения единого дня голосования на территории республики.
«Задача исполнительной власти всех уровней – сделать всё для безупречной организации единого дня голосования, чтобы в день выборов ничто не помешало людям прийти на избирательные участки и свободно высказать свою волю», - сказал глава республики.
Подробнее...
03.09.2018 16:58 / Сельское хозяйство
Не менее 20 центнеров с гектара – такой урожай пшеницы удалось вырастить в этом году хозяйствам тувинского агрохолдинга «Заря» на полях Тандинского района, имеющего славу главной житницы республики. Столь внушительных сборов зерновых здесь не было уже несколько десятилетий. В воскресенье хлеборобов агрохолдинга «Заря» с успехом поздравил Глава Тувы Шолбан Кара-оол, приехавший посмотреть, как идет уборка урожая, в который инвестированы и средства из бюджета республики. Власти Тувы поддержали зерноводческое направление, в том числе возместив компании половину затрат на техническое перевооружение.
Подробнее...
03.09.2018 15:39 / Сельское хозяйство
Как доложили в понедельник на аппаратном совещании Главе Тувы Шолбану Кара-оолу, на сегодняшний день объем заготовленных кормов по республике составляет 114 032 тонн или 50,4 % к плану (107 % к аналогичному периоду 2017 г.), в том числе:
сельскохозяйственными предприятиями заготовлено 15627 тонн (на 20 августа 4390 тонн),
крестьянскими (фермерскими) хозяйствами – 23505 тонн (на 20 августа – 7844 тонны),
хозяйствами населения (ЛПХ) – 73274 тонны (на 20 августа – 20188 тонн)
Подробнее...
03.09.2018 13:01 / Образование
Глава Тувы Шолбан Кара-оол принял участие в торжествах по случаю открытия новой школы в селе Ийи-Тал. Маленькое село с населением чуть больше 600 человек получило в этом году школу на 176 учеников со спортзалом и интернатом на 50 детей. Весь комплекс полностью благоустроен: кроме электроснабжения, инфраструктура включает автономное отопление, водопровод, канализацию, горячее водоснабжение – словом, все удобства, какие есть в любой городской школе. На строительство Ийи-талской школы было направлено из бюджета 315,8 млн. рублей.
Шолбан Кара-оол высоко оценил совместные старания подрядчиков и Минобрнауки РТ: бюджетные средства были использованы максимально эффективно. «Мне кажется, даже Кызыл позавидует ийиталцам, потому что всё здесь по последнему слову техники, уют внутри и снаружи. Полтора года назад, увидев учеников в классе, где бревна подпирали потолок, чтобы он не рухнул, дал слово: не оставим детей в беде.
Подробнее...
03.09.2018 10:10 / Мероприятия
Новые "президентские каникулы" в Туве. В центре внимания - обращение Владимира Путина по изменениям в пенсионном законодательстве. Глава Тувы обсудил с полпредом Президента вопросы развития науки и план работы МАСС. В День тувинских добровольцев духовой оркестр сыграл в конном строю. Аграрная школа-интернат распахнула двери для ребятни со всей республики. К нам едет "архитектор" олимпийских успехов России в Пхенчхане. Выставка-ярмарка "ТываЭкспо-2018" заиграла осенними красками. Кызыл в ожидании выборов депутатов Хурала представителей 5-го созыва.
О ГЛАВНОМ
"Президентские каникулы" в Туве, рабочие будни в Сибири
Президент России Владимир Путин провел несколько дней на отдыхе в Туве. Главу государства сопровождали министр обороны Сергей Шойгу, директор Федеральной службы безопасности Александр Бортников, Глава Тувы Шолбан Кара-оол и руководитель Саяно-Шушенского заповедника Геннадий Киселев.
Подробнее...
02.09.2018 16:14 / Общество
1 сентября состоялась 75-я годовщина отправки на фронт Великой Отечественной войны тувинских добровольцев.
Несмотря на проливной дождь в Кызыле в сквере имени Тувинских добровольцев прошел памятный митинг. К 14.00 часам на место прибыли музыканты духового оркестра Правительства Республики Тыва верхом на лошадях. В честь исторической даты, в подарок горожанам и гостям столицы коллектив следует по уникальному маршруту, захватывающему почти все микрорайоны. Стоит отметить, что 75 лет назад духовой оркестр НРА также исполнял военные песни.
День исторической памяти и чести тувинских добровольцев отмечается в Туве 1 сентября. Дата была установлена Указом Главы Республики Тыва Шолбана Кара-оола в 2015 году.
Подробнее...
31.08.2018 20:16 / Политика
«Дело в нашей горной тайге и характере Путина – они друг друга стоят»
Глава Тувы Шолбан Кара-оол рассказал, что знакомые и журналисты продолжают «настойчиво расспрашивать» его о том, «что такого притягательного в Туве, что президент чуть свободная минутка приезжает» в республику.
«Лучше бы, конечно, спросить его самого. Но лично мне кажется, что дело в нашей горной тайге и характере Путина — они друг друга стоят», — написал Кара-оол сегодня, 31 августа, на своей странице в соцсети «ВКонтакте».
Руководитель региона подчеркнул, что тайга — не для слабых людей, «потому что здесь каждый шаг экстремален, опасен»:
Подробнее...
Фоторепортажи
05.12.2023
23.11.2023
22.11.2023
21.11.2023
21.11.2023
16.11.2023
10.11.2023
05.11.2023
05.11.2023
04.11.2023
03.11.2023
25.10.2023
10.10.2023
08.10.2023
05.10.2023
24.09.2023
21.09.2023
20.09.2023
17.09.2023
16.09.2023
Медээлер
30.12.2014
«Шын» солуннуң бөгүнгүаалчызы аныяк модельер-дизайнер Шолбана Очур-оол. Чаа чыл уткуштур номчукчуларны сонуургадыры-биле мода делегейинде онза, солун чүү болуп турарын база бодун таныштырарын диледивис.
— Мындыг ховар, солун мергежилди канчап шилип алган сен, Шолбана?
— Бичии тургаш-ла, кыдыраашка чараш хептер чурааш, садыг кылдыр бодап алгаш, ону эштеримге садып ойнаар турдум. 5 класска «Келир үеде сээң мергежилиң» деп чогаадыгга чурукчу-модельер болур мен деп бижип каарымга, башкым безин кайгай берген. Эш-өөрүмге чурукчу-модельер дээрге кандыг мергежилил деп тайылбырлап берип турдум. Ынчангаш бичиимде бодап чораан күзелимни чедип алган мен деп бодаар мен.
Улаштыр номчуур...
26.12.2014
Декабрь 19-та Чаа-Хөл кожууннуң Ак-Туруг сумуга Тыва Республиканың баштайгы шериг комиссары Монгуш Чөвекович Сувакка тураскааткан байырлыг хемчеглер болуп эрткен. Оларны бо суурга эрттире бергениниң чылдагааны — бирээде, М.Ч. Сувак — Ак-Туруг суму чурттуг кижи. Ийиде, бо хонуктарда Тываның шериг комиссариады тургустунганындан бээр 70 чыл оюн демдеглеп эрттирип турар.
М.Ч. Сувак ажылдап чораан үезинде Тыва Арат Республиканың шериг күчүзүн тургузарынга болгаш быжыглаарынга улуг үлүг-хуузун киирген. Ол ТАР-ның шериг сайыды чорааш, тыва эки турачыларны Ада-чурттуң Улуг дайынынга белеткээш, 1943 чылдың сентябрь айда үдээш, таптыг-ла бир чыл болганда, чону-биле кады найысылал Кызылга эки уткуп, хүлээп алган.
Улаштыр номчуур...
26.12.2014
Чартык чүс чыл ажыг үениң дургузунда Кызылдың чылыг, электри төвү найысылалдың болгаш кожууннарның социал-экономиктиг амыдыралының кол дазылы болуп келген. Ол хире улуг күчү-күштүг бүдүрүлгеде дыка хөй кижилер дүне-хүндүс кызымаккай ажылдап турарлар. Чымыш иштиг энергетиктерниң декабрь 22-де профессионал байырлалынга ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Владимир Фалалеев, Дээди Хуралдың депутады Алдын-кыс Конгар, ТР-ниң одалга болгаш энергетика сайыды Роман Кажин-оол чедиишкиннерни күзеп база мурнакчыларга өөрүп четтириишкинниң болгаш хүндүлел бижиктерни Орус культура төвүнге байырлыг байдалга тывысканнар. Кандыг-даа байдалда боттарының мурнунда салган сорулгаларын ак сеткилдии-биле күүседип турар республиканың аңгы-аңгы кожууннарындан келген чамдык мурнакчылар ажылын таныштырды:
Улаштыр номчуур...
26.12.2014
Чаа чылдың утренниктери, балдары болгаш маскарадтары
Декабрь 20 — 2015 чылдың январь 7
Бичии уругларга Чаа чылдың балдары, маскарадтары, утренниктери база көргүзүглери – В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга, Тыва Республиканың Алдан-Маадыр аттыг национал музейинге, Тываның Үндезин культура төвүнге, Тываның күрүне филармониязынга, Орус культура төвүнге, өөредилге болгаш социал албан черлеринге, культура бажыңнарынга, библиотекаларга.
Декабрь 24
Өскүс уругларга болгаш ада-иезиниң азыралы чок арткан уругларга Чаа чылдың ачы-буян концерти – Кызыл хоорайның школа-интернадынга.
Декабрь 25
Республиканың бичии уругларынга ТР-ниң Баштыңының Чаа чылдың елказы – В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга 12.00 шакта.
Улаштыр номчуур...
25.12.2014
«Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» губернатор төлевилелиниң кол сорулгазы чурттакчылыг суур бүрүзүнге ол суурну бадыткап турар азы суурнуңбедик адын тудуп болур продукцияны бүдүрүп үндүргеш, сайгарары.
Бо айтырыг талазы-биле Эрзин кожууннуң мал ажыл-агыйлыг, тыва хойну өстүрер, уксаалыг мал заводу, «Бай-Хөл» көдээ ажыл-агый кооперативиниң даргазы Эртине Аңгырович Манзай Чазак Даргазы Шолбан Кара-оолдуң болгаш ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының сүмелээни-биле чурттакчы чоннуң аъш-чемге айыыл чок чоруун хандырар сорулга-биле тус черниң шээр малындан эът бүдүрүп сайгарар талазы-биле тодаргай ажылдарны кылып чорутканының түңнелинде, мал согар бүдүрүлге тудуун дооскаш, тускай шенелдени эрттиргеш, продукциязын берип эгелээн.Мал согар цехти Бай-Даг суурдан ырак эвесте, Тарлашкынның чоогунда, Эрзин — Кызыл автооруунуң чанында туткан. Бо тудугну Москвада «Комман групп» дээр акционерлиг ниитилелдиң (чиңгине директору Андрей Борисович Волков) төлевилели езугаар туткан. Бо чугула бүдүрүлгени тударынга кожуун чагыргазы тус чер бюджединден 800 муң рубльди, а «Бай-Хөл» ажыл-агый 2750 муң рубльди тускайлаан.
Улаштыр номчуур...
25.12.2014
Тыва Республиканың Баштыңы Ш.В.Кара-оолдуң саналы-биле эгелээн «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» деп төлевилелдиң күүселдезин 3 чыл улаштыр хайгаарап тур мен. Аңаа киржири-биле «Мөген-Бүрен» КУБ-туң чанынга «Сайзырал» КХН-ни тургускаш, эът, дүк, сүт болбаазырадып кылыр дериг-херекселдерни республика Чазааның дузазы-биле четчелеп берген бис. Ооң соонда аңаа ажылчын олуттарны тургузуп, көдээ ажыл-агый продукциязын болбаазырадыр талазы-биле ажылды эгеледивис.
Ол дериг-херекселдерни чогумчалыг ажыглаанывыстан чоннуң хереглелинге ажыглаар продукцияны «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» деп төлевилелге киириштир бүдүрүп, делгелгелерге-даа киржип, багай эвес үнелелди ап келдивис. Бо чүүлүмге бодумнуң ажыл-агыйымны мактаар, көргүзер-даа дивээн мен, ниити төлевилелге хамаарышкан саналды киирер сорулганы салдым.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Ниити-россияның Улусчу фронтузунуң регион активи-биле ужурашкан.
Ужуражылганың кол сорулгазы — декабрь 12-де Дээди Хуралга кылган Айыткалында турушту улусчу контрольдуң төлээлери-биле сүмележири дээрзин Тываның Баштыңы айыткан.
«Үнер чыл бөдүүн эвес, бодунуң экономиктиг, социал болгаш политиктиг негелделери-биле аажок-ла нарын болур чадавас — деп, Чазак Даргазы ужуражылганы ажыдып тура, чугаалаан. — Ол шылгалдаларга удур чүгле күрүне эрге-чагыргазы эвес, чурттакчы бүрүзү туржур ужурлуг. Ынчангаш шуптувус чаңгыс кижи дег, демнежип алгаш, чаңгыс айтырыгны — ол берге үени Тывага чидириг чок, харын-даа дадыккан, келир үеде быжыг үндезинниг апарган ажып эртери дээш туржур ужурлуг бис».
Ужуражылгага чугаа Ниити-россияның Улусчу фронтузунуң (НУФ-туң) республикага болгаш чуртка онзагай ужур-дузалыын демдеглээни-биле эгелээн. Чурттуң Президентизи НУФ-ту нацияларны каттыштырып шыдаар күш, российжи кижи бүрү- зүнге хөй-ниити чорудулгаларга киржиринге чепсек, бүгү чурттуң болгаш бодунуң төрээн булуңунуң чаартылгазынга хуу киржилгезинге идиг кылдыр тургусканын демдеглээн дээрзин Тываның Баштыңы сагындырган. Дайын-чаада дег, фронт деп аттыг-даа болза, ол шимчээшкин тургустунган айтырыгларны чөптүү-биле шиитпирлээриниң, кижилерниң күзел-чүткүлдери-биле херек кырында тургустунган байдалдарның аразында чогумчалыг арганы тыварының талазы-биле сорулгаларны шиитпирлээр.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Бурунгу кыдат дайынчы уран чүүлдүң ушу хевири амгы үеде бистиң республикада бурунгаар сайзырап турар. Кыдаттан ужукталып үнген бо хевирге чоокта чаа делегей чергелиг маргылдаа болуп эрткен. Аңаа Россияның болгаш Тываның адын камгалап, бистиң спортчуларывыс киришкеш, келген.
Күстүң ортаа айының төнчүзүнде Кыдат чурту четкен тыва спортчуларның бирээзи Чойган Николаевна Самбыланы номчукчуларга таныштырайн.
«Кижи — чурттуг, куш — уялыг»
Мээң маадырым баштайында бодун мынчаар таныштырды:
— Өскен-төрээн черим Чадаананың №1 школазынга өөренип тургаш-ла, спортка ынак турган мен. 6-гы класска ушуну сонуургап эгеледим. Ушу хевириниң чажыттарын башкым Алексей Ытсыгбаевич Сат өөредип каан. Бо башкы — хүрешке, оон ыңай каратэ, ушуга бедик мергежилдиглерниң бирээзи. Кезээде-ле бистерни деткиир, кичээлдер соонда ушуну 20 хире уругга өөредип турган башкывыс-тыр – деп, ол чугаалады. Чойган Николаевнаның ушуга сонуургалы ооң хан-дамырында сиңе берген-дир деп эскердим. Ону чугаалай бергенде, чечен-мерген тоолчуларывыс Баазаңай Түлүш, Чанчы-Хөө Ооржак ышкаш ыдып-ла, чугааланып-ла олурар болду. Мен ооң солун чугаазын Степан Сарыг-оолдуң «Аңгыр-оолдуң тоожузунда» Аңгыр-оол биле Буян деп ийи оолдуң чугаалажып орары дег, «ийе, ыык…» деп каап, кончуг кичээнгейлиг дыңнап олурдум.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Тываның Улустуң чогаалчызы Салим Сүрүң-оол 90 харлаанынга
Тыва прозада кижиниң салым-чолунче, мөзү-бүдүжүнче, хууда амыдыралынче, ниитилелдиң нарын айтырыгларын көдүреринге чогаалчы Салим Сазыгович Сүрүң-оолдуң чогаадыкчы үнү чидиг, бот-тускайлаңы-биле ажыттынган. Ол хөй чечен чугааларны: «Дагын таныжылга» (1955), «Оржуңмаа биле Балдай-оол» (1959), «Төнмээн төөгү» (1962), «Сес чүстүг дуран»; тоожуларны: «Чайгы хүннер» (1962), «Ынакшыл-дыр» (1965), «Озалааш хем» (1968), «Лейтенантының даалгазы» (1970), «Авазынга даңгырак» (1973), «Кымның оглул?» (1977), «Кижиниң намдары» (1983), «Ак-Төш» (1984), «Ногаан ортулук» (1986), «Ак анай биле Арбай-оол» (1987); романнарны: «Өске кадай» (1980), «Тывалаар кускун» (1994) бижээн. Ниитизи-биле 26 проза болгаш шүлүк номнарының автору.
Тываның Улустуң чогаалчызы Салим Сүрүң-оол — ниитилелде кижиниң амы-хуунуң мөзү-шынарының база мораль-этика айтырыгларын, хууда амыдыралды, амыдыралдың «кара» талаларын чидии-биле бир-ле дугаар чогаалдарынга көдүрген чогаалчы.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Декабрь 28-те Кремльге РФ-тиң Президентизи В.В.Путинниң даалгазы-биле Россияның булуң бүрүзүнден келир бичии уругларга елка болур. Тывадан 12 бичии уруглар 3 тускай үдекчилиг декабрь 23-те ынаар «аъттаныптар».
Президентиниң елказынче баар школачылар — кожуун, республика чергелиг мөөрейлерге, маргылдааларның чаңгыс эвес удаа тиилекчилери-дир. «Кайы-даа эртемнерниң олимпиадаларынга киришкеш, бир-ийи дугаар черлер ап турдум, ынчангаш Президентиниң елказынче баар аас-кежиктиг болдум. Чогум Москва хоорайже ооң мурнунда барып турган мен» — деп, Барыын-Хемчик кожууннуң Бижиктиг-Хая ортумак школазының 6-гы клазының өөреникчизи Чаян Чадамба улуг өөрүшкү-биле чугаалады.ТР-ниң лицей-интернадының өөреникчилери Евгения Шимит-оол, Оэлун Бимба, Бии-Хем кожууннуң Тарлаг ортумак школазының өөреникчизи Чаяна Кончук, Бижиктиг-Хая ортумак школазының өөреникчизи Чаян Чадамба, Р.Кенденбиль аттыг уран чүүл школазының өөреникчилери Алдар Саая, Даяна Хомушку, Кызыл хоорайда №5 гимназия школазының өөреникчизи Айлаң Достай, Ак-Довурак хоорайның 1 дугаар школазының өөреникчилери Диана Күжүгет, Менди Ооржак, Кызыл хоорайда кадет школазының өөреникчизи Намсарай Сараагай, Тес-Хем кожууннуң Самагалтай ортумак школазының өөреникчизи Баазанчав Натпит-оол, Кызыл хоорайның 1 дугаар школазының өөреникчизи Адаш Хомушку олар 2014 чылда өөредилгеге, спортка, уран чүүлге шылгарааш, РФ-тиң Президентизиниң елказынче баар аас-кежиктиг болганнар.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Чылгычы Ондар, ТР-ниңдаштыкы экономиктиг харылзаалар талазы-биле агентилелиниңдиректору:
— Тываның Баштыңының Дээди Хуралга айыткалын кончуг кичээнгейлиг дыңнадым. Тыва Республиканың даштыкы экономиктиг харылзаалары-биле ажылым холбаалыг болгаш Моол, Кыдат дээш Азия чурттары-биле экономиктиг харылзаалар дугайында Айыткалдан чугула чүүлдерни билип алдым. Барыын Сибирьниң газын Кыдаттың Синьзян-Уйгур автономнуг районга «Алтай» деп хоолай шугуму-биле Россия чедирер деп турарын Шолбан Валерьевич дыңнаткаш, ол газ шугумунга Тываны кожуп болур аргалары бар деп чугаалады. Ону боттандырары ам дээрезинде чүгле планнар-даа болза, оларны Тывага ажыктыг болдурар дээш, «Газпром» компания-биле ажылдаар деп турарын дыка чүүлдүгзүнер-дир мен. Россияның экономиктиг харылзаалары болгаш эрге-ажыктары Мурнуу Азия чурттарынче чайлы бергенде, ооң херек кырында боттаны бээр аргазы бар боор. Аңаа ТР-ниң даштыкы экономиктиг харылзаалар талазы-биле агентилели база үлүүн киирери чугаажок.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Бодап-бодап кээрге, кижиниң кадыкшылындан эрткен чүве чок. Эшкедеп-ле чоруур эрбенниг амыдыралывыста кадыывыс дугайында тооп бодаар эвес бис. Кандыг-бир аарыгга туттурупкаш, ынчан харын бодавасты бодап, кончуумну аа, кадыым дугайында чоп-ла сагыш салбайн чораан кижи боор мен деп эмчи-домчуже маңнап, лама-хамнарга безин чалбарып чеде берген турар бис. Кижиниң кадыы-ла эки болур болза, арткан чүве аайлажы бээр деп бо-ла чугаалажыр болгай бис. Ол-даа шын.
Чоннуң кадыкшылының дугайында сагыш салыышкын — күрүне политиказының эң чугула сорулгаларының бирээзи. Кижилерниң кадыын камгалаарынче, аарыгларны болдурбазынче угланган янзы-бүрү хемчеглер доктаамал алдынып турар. Ооң чижээнге бүгү-ниитиниң диспансеризациязын, халас шинчилгелерни, кадыкшыл маршруттарын көрүп болур. 2014 чылда Тывага «Кадыкшыл маршруду» деп төлевилел ажылдап эгелээн болгаш бо үе дургузунда эмчи бригадалар республиканың шупту кожууннарын эргип-кезээн.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Республиканың Баштыңының Тыва Республиканың Дээди Хуралынга (парламентизинге) 2015 чылда республикада болгаш иштики политикада ажыл-херектерниң байдалының дугайында
АЙЫТКАЛЫ
Хүндүлүг Каң-оол Тимурович!
Дээди Хуралдың хүндүлүг депутаттары!
Коллегалар! Эш-өөр! Чаңгыс
чер-чурттугларым!
Москвадан чоокта чаа чедип келдим, аңаа республика парламентизиниң удуртукчузу-биле, бистиң сенаторларывыс болгаш депутаттарывыс-биле кады чурттуң Президентизиниң Россия Федерациязының Федералдыг Хуралынга Айыткалын дыңнаар аргалыг болдум. Ол дээрге бүгү делегейге, бистиң шуптувуска хамааржыр Айыткал-дыр.
Айыткал ханы уткалыг болгаш патриотчу хөөннүг дээрзинге чигзиниг чок. Чүнү кылырын, чүнү ооң соонда кылырын — даштыкы политиктиг нарын айтырыгларның-даа, көдээ школа тудуунуң талазы-биле-даа кандыг-даа айтырыгга хамаарыштыр күүседирин билир кижи бистиң-биле чугаа кылды. Россияның эрге-ажыктарын болгаш Украинада бистиң акы-дуңмаларывыстың эргелерин камгалаар ажылды аажок берге байдалдарда күүседип турар Владимир Владимировичиниң оожум болгаш бүзүрелдиг чоруу бисти күш киирип турар.
2015 чыл чуртка бөдүүн эвес болур дээрзин эки билип турар бис. Амгы үедеги шылгалдалар Россияның чонун кайы үеден-даа артык каттыштырган. Бодунуң Төрээн чуртунга ынакшыл, улуг чуртунуң төөгүзүнге хүндүткел, шынның күжү Россияны быжыглаарынга күчүлүг чепсек болган.
Владимир Владимирович мынча дээн: «Мурнувуста үе нарын, дүшкүүрлүг, хөй-ле чүүлдер бистиң канчаар ажылдаарывыстан хамааржыр. Санкциялар болгаш даштыкы кызыгаарлаашкыннар дээр чүүлдер салган сорулгаларны дээштиг, шалыпкын чедип алырынга харын-даа деткимче болуп турар».
Ол сөстер бистиң ажыл-херээвиске удуртулга болур ужурлуг, бистен өске кым-даа бистиң айтырыгларывысты шиитпирлевес. Кым-даа биске чүнү-даа өргүвес, дээрден кежик бадып келбес. Шупту чүүлдер бистен хамааржыр. Бисте иштики курлавырлар бар, ону эң долузу-биле ажыглаар ужурлуг бис.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Тыва Республиканың Баштыңы Тыва Республиканың Дээди Хуралынга (парламентизинге) Айыткалды декабрь 12-де Улусчу чогаадылга бажыңынга кылган. Ооң ады «2015 чыл: чаа шылгалдалар – чаа аргалар». Кол утказы Россия Федерациязының Президентизи Владимир Путинниң Күрүне Думазынга кылган Айыткалы-биле хөөннеш болган.
Тываның Баштыңының Айыткалында хөй сан-чурагайлар чок, республиканың, ооң ажыл-ишчилериниң мурнунда тургустунуп келген бергелерни, оларны ажып эртер талазы-биле аргаларны айытканы-биле тодаргай. Келир 2015 чыл Россияга болгаш Тывага белен эвес шылгалдаларның чылы боорун чугаалап, оларны ажып эртер дээш бүгү күштерни мөөңнеп, шудургу ажылдаар, дээрден маанай манаан херээ чок дээрзин Шолбан Кара-оол сагындырган. Даштыкы чурттарның Россияга экономиктиг санкцияларын ажып эртер дээш төп эрге-чагырганың ап чорудар хемчеглеринге даянгаш, республика бодунуң курлавырларын дээштиг ажыглаар ужурлуг. Оларның бирээзи — республиканың көдээ ажыл-агыйын база бир бедик чадаже көдүрген «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» деп губернатор төлевилели.
.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Тываның Камбы-ламазының дүжүлгезинге саадаарының байырлыг езулалы Улусчу чогаадылга бажыңынга болган. Ол сарыг шажынның бо езулалды эрттирериниң шупту чаңчылдары езугаар болган. Камбы-лама албан-дужаалдың демдээ — лотос чечек хевирлиг бөрттү Лопсан Гьятсога кедирип, ону дүжүлгезинге олурткан соонда, республикада сарыг шажынның чүдүкчүлеринге ол бады даңгыраан берип, Тывага сарыг шажынны ам-даа хөгжүдеринге, ол кижилерниң мөзү-шынарынга, амыдырал-чуртталгазынга чаагай салдарлыг боорунга бүгү сагыш-сеткилин, эртем-билиин бараалгадырын даңгыраглаан.
Лопсан Гьятсонуң Тываның Камбы-ламазының дүжүлгезинге саадаарының езулалы эрткен соонда ооң мурнунда Тываның Камбы-ламазының албан-дужаалын ээлеп чораан ламалар аңаа байырны чедирип, ооң чаагай үүлези бүдүнгүр болурун күзеп, байырны чедиргеннер. Лопсан Гьятсонуң Тываның Камбы-ламазының дүжүлгезинге саадааны-биле Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол аңаа байырны чедиргеш, бистиң республикага амыр-тайбың чорук нептереп, тыва чоннуң сагыш-сеткили, мөзү-бүдүжү сарыг шажын чүдүлгезиниң ачызында улам-на чаагай болурунга, Тываның хөй национал, аңгы-аңгы чүдүлгелерлиг чоннарының аразынга бот-боттарын билчир чорук, оларның аразында эп-найырал быжыг боорунга бүгү-ле күжүн чаа Камбы-лама бээр деп бүзүрелин ол илереткеш, амы-хууда белээн сөңнээн.
Улаштыр номчуур...
|
|