|
Главное
Глава Республики Тыва Владислав Ховалыг и генеральный директор Госкорпорации Ростех Сергей Чемезов подписали соглашение о сотрудничестве. Документ предусматривает реализацию инвестиционных проектов и создание на территории региона современных промышленных производств с использованием научно-технического, проектного и производственного потенциала корпорации.
Подробнее...
Новости
29.05.2024 09:33 / Прочее
Из Тувы в город Свердловск Луганской Народной Республики на реализацию отправилась очередная партия местной продукции от тувинских товаропроизводителей: питьевая вода и напитки от компании «Вавиол» и тушенка от сельскохозяйственного производственного кооператива «Белдир». Отправка тувинской продукции для свердловчан организована по поручению Главы Тувы Владислава Ховалыга Единым штабом по поддержке участников СВО.
Подробнее...
28.05.2024 20:19 / Образование
Капитальный ремонт шести школ в Туве по федеральной программе «Модернизация школьных систем образования» идет по графику. Кардинально обновляются образовательные учреждения в селах Эрзин, Тээли, Хондергей, бывший аграрный лицей Сукпака, а также школа-интернат для детей с нарушением слуха и школа №4 г. Кызыла.
Подробнее...
28.05.2024 16:12 / Праздники
В этом году решением правительства Тувы перенесены сроки проведения главного праздника животноводов республики. «Наадым — 2024» пройдёт не как обычно в августе, вместе с Днём республики, а раньше — с 18 по 20 июля. Такое решение власти региона приняли, прислушавшись к пожеланиям животноводов и других сельхозтружеников, чтобы не отвлекать их от важной сезонной работы — во второй половине августа уже начинается осенняя страда.
Подробнее...
28.05.2024 13:06 / Образование
Заседание конкурсной комиссии по отбору на право участия в программе «Земский учитель» прошло в Министерстве образования Тувы на прошлой неделе. Заявки на участие в конкурсе подали 93 претендентов-педагогов. Члены комиссии отобрали 13 учителей, которые соответствовали всем требованиями конкурса и набрали нужное количество баллов.
Подробнее...
27.05.2024 23:12 / ЖКХ
В Шагонаре, где в марте этого года в результате взрыва угольной газопылевой смеси была серьёзно повреждена местная ТЭЦ, будет построена новая котельная. Об этом решении властей объявил Глава Тувы Владислав Ховалыг. Он сообщил, что техническое задание уже готово, и специалисты приступают к разработке проектно-сметной документации новой котельной.
Подробнее...
26.05.2024 15:28 / Общество
В связи с распространением в социальных сетях информации о попытках «замять дело» в отношении троих молодых людей, обвиняемых в совершении насильственных действий сексуального характера в отношении 10-летнего ребенка из с. О-Шынаа Тес-Хемского района, Правительство Республики Тыва официально заявляет.
Подробнее...
24.05.2024 20:08 / СВО
Представитель Главы Тувы по вопросам СВО Тимур Куулар в начале этой недели выехал в рабочую командировку в зону специальной военной операции, где должен встретиться с тувинскими военнослужащими. Однако первым пунктом в его рабочей командировке стал город Ростов-на-Дону, а именно войсковая часть 522 ЦПООП, в котором ведется работа по опознанию погибших военнослужащих.
Подробнее...
24.05.2024 16:24 / Образование
Сегодня во всех школах Тувы прозвенел последний звонок. Торжественные линейки прошли для девяти с половиной тысяч ребят, оканчивающих девятые и 11-е классы. Глава Тувы Владислав Ховалыг на своих страницах в социальных сетях поздравил выпускников с праздником. Руководитель республики стал почетным гостем на празднике в Аграрном лицее и принял участие в закладке Аллеи выпускников.
Подробнее...
24.05.2024 09:59 / Безопасность
С начала паводкового периода на территории республики ведется ежедневный мониторинг гидрологической обстановки. Последние данные от 21 мая показали, что уровень воды в реках региона повышается. Самый большой подъем воды наблюдается на реке Енисей. По поручению Главы Тувы Владислава Ховалыга, силы и средства по ликвидации ЧС переведены в режим повышенной готовности.
Подробнее...
23.05.2024 21:06 / Молодежь
Стройотряды Тувинского госуниверситета и Кызылского строительного техникума прошли отбор на Всероссийские студенческие стройки глобальной энергетической компании. Объединенный стройотряд из Тувы «Золотые руки» будет работать на Всероссийской студенческой стройке «Сибирь» в числе 27 отрядов из Башкортостана, Новосибирска, Воронежа, Удмуртии, Москвы, Костромы, Орла, Самары, Иркутска, Тюмени, Красноярска, Архангельска, Алтая, Чувашии, Кузбасса, Ямало-Ненецка.
Подробнее...
Фоторепортажи
01.05.2012
30.10.2017
23.08.2013
Медээлер
21.01.2014
2014 чылдың январь 30-ден 31-же эртенгиниң 5 шак 40 минута турда чаа чыл –Аът чылын уткуп, ыдык байырлалывыс Шагааны байырлаар бис. Бистиң Чыраа-Бажы суурнуң чурттакчылары чылдың-на Шагаа байырлалын кым удуртуп, углап-баштап эрттирерин баш бурунгаар тодарадып ап чаңчыккан бис. Бо чылын Монгуш төрел аймак чаңгыс чер-чурттугларын ойнадып, хөгледип, янзы-бүрү мөөрейлерни организастап, чонун өөртүрүнге белеткенип турар. Yдеп турарывыс чыл Чылан чылы болгай. Ооң кудуруу узун, орааштыг бооп болур, ынчангаш оваарымчалыг болуру черле артык эвес. Чыл санаашкынында дириг амытаннарның бирээзи-ле 12 чыл болгаш эргилип кээр азы чаа чыл үнер. Шагааны байырлаар. Шагаа - тыва чоннуң бурун шагдан ыдык байырлалы. Шагаа езу-чаңчылдарның, кижизидилгениң, сагыш-сеткил арыглаашкынының, шажын-чүдүлгениң - Тос Дээринге, Долаан Бурганынга, Айга, Хүнге, оран-таңдызынга чүдүп тейлээриниң байырлалы.
Улаштыр номчуур...
20.01.2014
Скиф алдынының соонда Тываның эрге-чагыргалары «Аржаан-2» базырыкты касканының соонда өске бүгү тывыштар-биле кады Москваже археологтарның чедиргени скиф хааннарның артынчыларын республикаже дедир эккелген.
Бурунгу скиф сайзыралдың тывылган чери, мурнунда санап турганы Европаның Кара далай чоогу эвес, амгы Тываның девискээри деп бадыткал хамыкты кайгаткан дээрзин сагындыраал. Ол үнелиг тывыштарны Тываже дедир эгидерин туруштуг негеп келген республика Баштыңы Шолбан Кара-оол январь 15-те Национал музейге тускай чөвүлел хурал эрттирген. Аңаа Культура яамызының ажылдакчылары, эртем организацияларының, Хөй-ниити палатазының болгаш Орустуң географтыг ниитилелиниң төлээлери киржип, скиф хааннарның артынчыларын канчаарының айтырыгларын сайгарган.
Улаштыр номчуур...
16.01.2014
Ай чурагайы-биле Чаа чыл — Шагаа республикага январь 31-де хүннүң баштайгы херелдери-биле чедип келир. Шагаа дээрге Тываның чурттакчыларының кол байырлалдарының бирээзи, ону чоннуң бурун шагдагы чаңчылдарын сагып тургаш, демдеглээр. Тываның сүлдезинде үнүп орар хүнче углай халдып орар аъттыг кижи барын сагындыраал. Yнер чыл көк Аът чылы болур. Чурагайжыларның санап турары-биле алырга, ол чыл турум болгаш чүткүлдүг чорукту көргүзер, ханы бодалдың болгаш от-көс дег изиг-халыын байдалдың каттыжыышкыны болур. Аът чылының шинчизи—ыяш, ол бодамчалыг болгаш дүрген чорукту көргүзүп турар. Аът чылында төрүттүнген кижилер шимченгир, чугаакыр болгаш кандыг-даа шиитпирлер хүлээп алырындан чалданмас болур. Олар ажыл-херээн боттарының өг-бүлезинче угландырар.
Улаштыр номчуур...
16.01.2014
Тыва улустуң мерген үлегер домактары бар. «Хөйү — хөйлең, чону – чоорган», «Өскүзүнден өлбес, өскүзүнден өзер», «Өскүс кижи өөр чоннуг» дээш, оон-даа өске. Тыва улус шаг-шаандан-на бот-боттарын деткижип, өскүс калган ажы-төлдү азырап өстүрүп чораанын бо үлегер домактарның утказы тода илередип турар.
Эрги Тыва үезинде чоннуң амыдырал-чуртталгазының байдалы берге, колдуунда мал-маган азырап өстүрүп, ооң сүт-сааны, эът-кежи, дүгү-биле амыдырап чораан. Ындыг-даа болза, тыва кижиниң сагыш-сеткили кезээде буянныг, эң ылаңгыя өскүс калган ажы-төлдү ооң төрелдери черге кагбас, азырап өстүрүп каар. Өскүс ажы-төлдү аартыктаар, харын-даа оларга дузалаар хөөн чок чорукту тыва улус сагыш-сеткил кеми деп санап чорааннар. «Өскүстү кагган - өөнделевес», «Төрелин кагган - төөрээр» деп үлегер домактар аңаа херечи. Өскүс калган чаш ажы-төл төрелдерин азыраваан кижилер чонунга хүндүткел чок боор. Өскүстерни төрелдери хамаанчок, көңгүс танывазы ачы-буянныг улустар азырап ап чораан.
Улаштыр номчуур...
16.01.2014
«Сочи-2014» 21-ги Кышкы Олимпиаданың ажыдыышкынынга киржири-биле Тывадан делегацияның кежигүннерин тодараткан.Аңаа ТР-ниң аныяктар болгаш спорт херектериниң талазы-биле сайыды Уран-кыс Ондар, Каа-Хем кожууннуң баштыңы, кожууннуң Төлээлекчилер хуралының даргазы Александр Шелехов, «Тыва» КТРК-ның корреспондентизи Виктория Тас-оол, Европаның үш дакпыр чемпиону, делегейниң ийи дакпыр вице-чемпиону болгаш Россияның херээжен улус аразынга хостуг хүреш талазы-биле чемпиону, Тываның Дээди Хуралының депутады Лориса Ооржак, гандбол талазы-биле 1984 чылда ССРЭ-ниң чемпиону, спорттуң хоочуну, республиканың Соңгулда комиссиязының даргазының оралакчызы Олег Фортуна болгаш амыдыралы күш-культура болгаш спорт хөгжүлдези-биле сырый харылзаалыг ажыл-чорудулгалыг оон-даа өске алдарлыг кижилер кирген.
Кышкы Олимпиаданың ажыдыышкынынга киржири-биле Тывадан баар делегацияны республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол удуртур.
Улаштыр номчуур...
16.01.2014
Тывага будданың шажын школаларын ажыдарының аргаларын философия клуву сайгарып турар.
Философия клувунуң бо чылдың январь 11-де болган ээлчеглиг хуралынга Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол киришкен. Аңаа болган чугааның кол темазы - республиканың аныяктарының шажын-чүдүлге-биле холбаазы, ооң өзүп орар салгалдың угаан-бодал болгаш мөзү-шынар байдалдарынга чедирип турар салдары. Тываның күрүне университединиң проректору, философия эртемнериниң доктору болгаш будда болгаш тибет эртемнериниң төвүнүң тургузукчузу, аныяктар кижизидилгезинге буддизмниң ролюнуң дугайында илеткел кылган Ольга Хомушку чугааның кол өзээн тодараткан. Профессорнуң санап турары-биле алырга чаңчыл болган шажын-чүдүлгелер, ылаңгыя Тываның будда ниитилежилгези чүдүлгеге негелдени, ылаңгыя аныяктарның талазындан сонуургалды экономиктиг реформаларның агымы-биле күштелдирип шыдавайн барган. Ооң түңнелинде Тывада янзы-бүрү секталар (агымнар) тывылган, оларның аныяктарның сагыш-сеткилинге чедирип турар салдары ындыг-ла күзенчиг эвес болуп турар.
Улаштыр номчуур...
16.01.2014
Кызылдың болгаш кызылчыларның мурнунга шаандан бээр тургустунуп келген чидиг айтырыг—хоорайның кырында астына берген турар ыш болур, найысылалга ыяш бажыңнарның хөйү-биле туттунуп турарындан сөөлгү үеде ол улам немежип турар. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Чазакка болган чөвүлел хуралга чыылганнарның кичээнгейин бо айтырыгже угландырган. «Кызылды көдээ суурга дөмей болдурбас херек. Печка одаар, корум-чурум чаңгыс каът бажыңнарны хоорай иштинге элбээ-биле тудар чорукту соксадыр херек, аңаа төпчүткен чылыг болгаш электри хандырылгалыг хөй каът бажыңнар тудар апаар. Тыныш системазының органнарының аарыы Кызылда чок деп Кадык камгалал яамызының оожургап орган херээ чок, комплекстиг эртем-барымдаалыг хемчеглер херек — деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн. — Ол дээрге найысылалдың Төлээлекчилер хуралының, эртемденнерниң, федералдыг хайгаарал черлериниң, күүсекчи эрге-чагырганың ажыл-чорудулгазы-дыр».
Улаштыр номчуур...
16.01.2014
Тываның Баштыңы республиканың Чазааның составынга өскерилгелерни кылган.
Ындыг шиитпирни регионнуң удуртукчузу Шолбан Кара-оол болгаш Чазак кежигүннери боттарының ажылының түңнелдерин сайгарганының болгаш 2014 чылда ажыл-чорудулганың кол-кол угланыышкыннарын тодаратканының соонда хүлээп алган.Кадрлар солчулгазын Чазак Даргазының оралакчыларынга болдурган. Россияның Чазааның Даргазы Дмитрий Медведевтиң даалгаларын, Тыва Республиканың сайзыралының инвестиция планнарын күүседириниң болгаш ооң боттаныышкынын эгелээриниң талазы-биле күжениишкинниг ажылдың үези келгенин демдеглээн. Оон аңгыда республика Баштыңының Дээди Хуралга кылган Айыткалында кирген чугула сорулгаларны база күүседири чугула апарган. Бо чүүлдер эргелеп-башкарылганың бүгү деңнелдеринге күжениишкиннерни каттыштырарын негеп келген.
Улаштыр номчуур...
16.01.2014
Мурнуку чылдарда ышкаш дыңзыг, күштүг сооктар чогу-биле республиканың девискээринде кыштаглаашкын байдалы бо кыжын чүгээр эртип турар.Амгы үеде малчыннарның кол сорулгазы — частың башкы айында малдың төрүлдезинге чаш малды онча-менди алыры. ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының дыңнатканы-биле, республикада 173 муң бода мал, бир миллион 280 муң хой, өшкү, 60 муң аъттар, хаван 28 муң, иви малдың саны 2500 болгаш 192 теве бар.Бүгү ажыл-агыйларда 199,6 муң тонна сиген, хоолулуг мал чеми – 3270 тонна база 9500 тонна тараа белеткеттинген. Хоолулуг мал чемин чер-черлерде малчын коданнарже сөөрткен. Чаа чылдың эге хүннеринде чамдык кожууннарның девискээрлеринде кылын хар чагган. Ындыг-даа болза мал-маган онча-менди, чудаан мал чок, а малчыннарның мурнунда улуг харыысалга — кышкы сооктар эвес, а мал оолдаашкынының үези келген.
Улаштыр номчуур...
14.01.2014
«Тыва парлалганың хүндүлүг ажылдакчылары! Силерниң профессионал байырлалыңар-биле чүректиң ханызындан чедирген изиг байырымны хүлээп ап көрүңер! Бо байырлалды улуг чурттуң информастыг чаңгыс аай делгемин каттышкан күжениишкиннери-биле хандырып, Россияның хамаатыларының кол конститусчу эргезин — сөстүң хостуун боттандырып турар аңгы-аңгы кижилер демдеглеп турар. Хөй-ниитиниң санал-оналын хевирлеп тургузарынга, угаан-бодалдың болгаш мөзү-шынарның үнелиг чүүлдерин быжыглаарынга, өзүп орар салгалды кижизидеринге солун, радио, телевидение болгаш Интернет чугула чепсек болуп турар.Журналист кижиниң бижээн болгаш чугаалаан сөстери кижилерни мөөңнээринге күш болуп, оларның угаан-медерелинге, сагыш-сеткилинге болгаш хөөнүнге салдар чедирер. Массалыг информация чепсектерин «дөрткү эрге-чагырга» деп адап турары таварылга эвес
Улаштыр номчуур...
14.01.2014
Россияның парлалга хүнүнде, февраль 13-те, республиканың журналистери Виктор Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театрының «Тет-а-тет» биче театрынга чыглып келгеннер.
Оларның аразында хөй санныг аныяк талантылыг журналистерден аңгыда, тыва журналистикага боттарының чогаадыкчы салым-чаяанын, сагыш-сеткилин, эртем-билиин бараалгаткан хоочуннар база эвээш эвес болган. Аңгы-аңгы салгалдарның журналистери Россияның парлалга хүнү-биле бот-боттарынга байыр чедирип, бүгү-ле эки чүүлдерни күзеп турганнар. Парлалга хүнү радио, телевидение, солуннар, электроннуг массалыг информация журналистерин, журналистиканың салгалдарын каттыштырып турар хүн-дүр деп, байырлалды ажыдып тура, тележурналист Виктория Тас-оол чугаалаан.
Улаштыр номчуур...
11.01.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол республиканың православ чүдүлгелиглеринге болгаш Кызылдың база Тываның епискову Феофанга Рождество байырлалы-биле байыр чедирген:«Хүндүлүг мындаагылар! Силерге болгаш Силерниң өмүнээңерге Тываның бүгү православ христианнарынга чырыткылыг байырлал—Христостуң төрүттүнгени-биле байыр чедирерин чөпшээреп көрүңер! Чүдүүр кижилерге бо хүн онза улуг ужур-уткалыг. Ол бүзүрелди, ынакшылдың чылыын, идегелдиң аас-кежиин шаңнаар болгаш чаагай ажыл-херектерже болгаш эки чүүлдерже сорук киирер. Чаа делегейниң төрүттүнгениниң бо байырлалы кижилерни чаартып, оларны улам арыг болгаш улам чаагай сеткилдиг болдурар. Бодунуң гуманисчи чоруу-биле православ орус культураның чарылбас кезээ болуп, кижилерни тайбыңче, бодаралче болгаш чөпшээрежилгеже чүткүлдүг болурунга националын, сөөк-язызын, шажын-чүдүлгезин болгаш өске-даа талаларын барымдаалавайн кижизидер. Чүс ажыг нацияларның төлээлери чурттап турар бистиң республикага ол онза улуг ужур-дузалыг. Рождествонуң чырыткылыг хүннеринде ниитилелдиң сагыш-сеткил сайзыралынга, мөзү-шынарның бедик идеалдарын хевирлээринге Тыва епархияның ролюнуң өзүп орарын онзалап демдеглексээр-дир мен.
Улаштыр номчуур...
11.01.2014
2014 чылда бир дугаар төрүттүнген уругга Тываның Баштыңы байыр чедирген, ооң соонда божудулга системазын чаартырының айтырыгларының талазы-биле чөвүлел хуралды эрттирген.2014 чылда бир дугаар төрүттүнген уругга Тываның Баштыңы байыр чедирген, ооң соонда божудулга системазын чаартырының айтырыгларының талазы-биле чөвүлел хуралды эрттирген. Ийи дакпыр юбилейлиг 2014 чылда Тывага бир дугаарында Кызылда чурттап турар Сайсу биле Сергей Бадарчыларның өг-бүлезинге кыс уруг төрүттүнген. Чылдың баштайгы төлү республиканың Божудулга төвүнге январь 1-де 4 шак 25 минута турда төрүттүнген. Ооң деңзизи 3 килограмм 500 грамм болган, узун дурту 52 см. «Бичии уруг кадык болгаш чараш»— деп, төптүң кол эмчизи Шолбан Хопуя демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
10.01.2014
Тываның Баштыңының Чаа чыл балы республиканың найысылалынга декабрь 27-де болган. Национал хөгжүм-шии театрынга болган байырлыг кежээге Тываның экономиказының аңгы-аңгы адырларынга эң бедик көргүзүглерни чедип алган 500 ажыг аалчылар чыылган. Yнер 2014 чылдың кол болуушкуну — Тываның Россия-биле демнежилгезиниң 100 чыл юбилейиниң демдээн езугаар балды организастаан. Аалчыларның даңзызы безин аңгы-аңгы үелерниң болгаш салгалдарның уламчылалын бадыткап көргүскен. Аңгы-аңгы үелерде Тываның үш баштыңының чаңгыс сценадан чедирген байырын чыылганнар дыңнаар аас-кежиктиг болган. Баштай республиканың амгы удуртукчузу Шолбан Кара-оол байыр чедирген. Ооң соонда СЭКП Тыва обкомунуң бирги секретары Григорий Ширшин болгаш Тываның баштайгы Президентизи Шериг-оол Ооржак олар чүве чугаалааннар. Губернатор балының кол демдээ 2013 чылды эң эки көргүзүглерни чедип алган кижилерни алгап мактааны болган. Экилерниң экизи 25 кижини үнелээн.
Улаштыр номчуур...
10.01.2014
Декабрь эгезинде Тываның эң чараш булуңнарының бирээзи Тожунуң тайгазында ивижилер-биле ужуражыр аас-кежиктиг болган бис. Аалчылар кээрге, аажок чылыг хүлээп, амыдырал-чуртталгазының дугайында ажыт-чажыт чок чугаалап бердилер. Олар амыдыралдың кадыг-бергелеринге чалынмас, дадыккан, бөдүүн сеткилдиг кижилер. “Шын” солунну дамчыштыр Чаа чылдың чаагай күзээшкиннерин Тываның аңгы-аңгы булуңнарында чурттап турар номчукчуларынга дамчыдарын олар дилээн чүве. Оларның чагыы езугаар бо материалды белеткедивис. Сайзана Чаш-ооловна Кол болгаш Андрей Сүрүнович Бараан ивижилээнинден бээр 20 чыл четкен. Сайзананың ада-иези Бичиилең, Чаш-оол Колдарның арттырып берген ивилерин салгал дамчып, өстүрүп эгелээн. Амгы үеде оларның аалында 80 иви бар. Олар ийи уруглуг, ийи уйнуктуг. Улуг уруу биле күдээзи «Лунсин» компаниязында ажылдап турар, а хеймери келир чылын дээди өөредилге черин доозар. Сайзана Чаш-ооловна Тожу кожуундан «Наадым – 2013-түң» тиилекчизи болгаш, трактор-биле шаңнаткан. Ол — тайгада чурттап турар чаңгыс херээжен ивижи.
Улаштыр номчуур...
|
|