Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
Руководитель региона информировал Президента, в частности, о темпах жилищного строительства и мерах по развитию сельского хозяйства в Туве.
В.Путин: Мы с Вами обсуждали ситуацию, уже отметили позитивные тенденции. Конечно, что касается стройки – у нас стройка в целом развивается хорошо по стране, рост 7,9 процента. Но в Туве – больше 50, по-моему, 53 процента.
В.Ховалыг: Да.
Подробнее...
Новости
18.02.2015 17:34 / Образование
Глава республики Шолбан Кара-оол поручил вице-премьеру по социальной политике Органе Натсак и министру образования и науки Каадыр-оолу Бичелдею серьезно проанализировать степень готовности региона к ЕГЭ. «О проблемах с доступностью и состоянием интернет-связи должны быть извещены соответствующие федеральные ведомства. С Рособрнадзором необходимо согласовать все неясные моменты в процедуре доставки экзаменационных материалов в труднодоступные местности, - отметил Шолбан Кара-оол. - Совместно с энергоснабжающими организациями и Министерством топлива и энергетики следует выявить пункты, где возможные сбои в подаче электроэнергии, и при необходимости подстраховать их резервными источниками питания – к примеру, дизельными генераторами».
Подробнее...
18.02.2015 17:20 / Сельское хозяйство
Как доложил участникам совещания министр сельского хозяйства и продовольствия Тувы Сергей Огнев, общая посевная площадь по всем категориям хозяйств составит в этом году 33,85 тысячи гектаров. По сравнению с прошлым годом увеличение площади посевов составит 1,5 тысячи гектаров, или 4,8 процента. Зерновые культуры будут размещены на площади 7,5 тысячи гектаров, картофель и овощные культуры - на 3,4 тысячи, кормовые культуры - на 19,6 тысячи гектаров. Чистые пары планируются на площади 3,4 тысячи гектаров.
Как и в прошлом году, основной упор сделан на выращивание кормовых культур для укрепления кормовой базы животноводства, обеспечение грубыми и сочными кормами динамично растущего поголовья скота и в целях увеличения производства животноводческой продукции.
Подробнее...
18.02.2015 16:59 / Образование
Инициатором проекта, стартовавшего в 2014 году, выступил Глава республики. Обосновывая особую социальную значимость проекта, Шолбан Кара-оол подчеркнул, что его задачи выходят далеко за рамки чисто образовательной функции. «Это - будущее социальное благополучие семей, повышение конкурентоспособности наших детей, повышение общего уровня культуры и духовности. В конечном итоге, - одно из условий дальнейшего социально-экономического развития республики».
Реализация губернаторского проекта стала одним из приоритетов деятельности Министерства образования и науки Тувы на период до 2020 года. Однако активное участие в нем принимают все заинтересованные министерства и ведомства, на это же нацелены и муниципальные образования.
Подробнее...
18.02.2015 16:34 / Спорт
На подготовку спортивного резерва для сборных России в 2015 году Туве выделено 8,3 миллиона рублей федеральной субсидии. Распоряжение Правительства РФ о финансировании мероприятий по подготовке резерва подписал премьер-министр России Дмитрий Медведев. Между 80 регионами распределено в общей сложности 613,8 миллионов рублей. Итого по России помощь окажут 1300 организациям, занятым в подготовке спортсменов. Финансовую поддержку в рамках подпрограммы "Развитие спорта высших достижений и системы подготовки спортивного резерва" государственной программы "Развитие физической культуры и спорта" получат 874 тысячи спортсменов.
Подробнее...
18.02.2015 11:33 / Культура
32-летний Аян-оол Сам – артист Тувинского Национального оркестра и является воспитанников известного исполнителя хоомея Конгар-оола Ондара. 17 февраля 2015 года Указом Главы Республики Тыва Ш.В. Кара-оол он удостоен почетного звания «Народный хоомейжи Республики Тыва». Весь зал встретил это решение бурными аплодисментами, а сам Аян-оол Сам в ответ на теплый прием на церемонии вручения госнаград исполнил тувинское горловое пение.
«Я пою для своего народа и очень благодарен за такую высокую оценку моего творчества. И благодарен моему Учителю Конгар-оолу Борисовичу Ондару, которого сейчас нет рядом с нами», - сказал артист.
Поддержать и разделить радость со своим коллегой пришли именитые горловики Андрей Монгуш и Игорь Кошкендей, а также руководитель Тувинского Национального оркестра Ангырак Ховалыг.
Подробнее...
18.02.2015 10:43 / Общество
«Сегодня государственные награды получат более 30 человек. Почти две трети из них за большой вклад в развитие нашей республики удостоены Юбилейной медали в ознаменование 100-летия единения России и Тувы. В их числе такие известные не только в нашей республике учёные как Георгий Николаевич Курбатский и Калин-оол Сереевич Кужугет. Этих ровесников и фанатов совершенно разных отраслей науки объединяет незатухающее стремление к познанию и готовность поделиться своим научным багажом со всеми, кому это интересно», - заявил Шолбан Кара-оол на праздничной церемонии, состоявшейся 17 февраля.
Георгий Николаевич приехал работать в Туву в далёком 1949 году. Педагог по призванию он отдал преподаванию в Кызылском пединституте, а затем и в госуниверситете 44 года.
Подробнее...
18.02.2015 10:29 / Общество
Выступление Главы Республики Тыва Шолбана Кара-оол на праздничной церемонии вручения государственных наград, приуроченной Шагаа-2015. Торжественное мероприятие состоялось17 февраля в Доме правительства:
- Уважаемые участники торжественной церемонии! Дорогие коллеги! Друзья! Земляки!
Наша сегодняшняя встреча проходит накануне большого национального праздника – Шагаа, знаменующего наступление Нового года по восточному лунному календарю. Праздника обновления и очищения человека от всех греховных дел и помыслов; праздника радостного и светлого, когда наше сердце расцветает и наполняется взаимной дружбой и расположением; когда человек освобождается от всяких тягот и весь уходит в ласковые речи, радужное гостеприимство и угощение всем, что только есть у него лучшего.
Подробнее...
16.02.2015 20:21 / Сельское хозяйство
Распоряжения о распределении более 35,7 млрд. рублей субсидий региональным бюджетам на поддержку сельскохозяйственных товаропроизводителей, подписанные премьер-министром Дмитрием Медведевым, опубликованы на сайте Правительства РФ 17 февраля. Тува, согласно документу, получит в общей сложности 22 млн. 779,4 тыс. рублей на поддержку фермеров из средств государственной программы развития сельского хозяйства и регулирования рынков сельскохозяйственной продукции, сырья и продовольствия на 2013 - 2020 годы.
Подробнее...
17.02.2015 20:10 / Общество
Сегодня, 17 февраля, в Доме правительства состоялась торжественная церемония вручения государственных наград. Церемония приурочена празднованию нового года по лунному календарю Шагаа. Указом Главы Республики Тыва Ш.В. Кара-оола кандидат исторических наук, профессор, известнейший филолог, ветеран труда и Заслуженный работник образования Георгий Николаевич Курбатский награжден памятной юбилейной медалью в ознаменование 100-летия единения России и Тувы и основания г. Кызыла.
Георгий Николаевич, сейчас мало выходит из дома. Его награду получила дочь Елена. А сам он обратился к участникам церемонии с видеоприветствием:
«Наша большая семья приехала в Туву в 1949 году. 44 года я преподавал в Кызылском педагогическом институте и Тувинском государственном университете.
Подробнее...
17.02.2015 17:10 / Мероприятия
Глава Тувы выступил с инициативой, которая может расширить границы международного проекта интеграции стран евразийского континента на оси Дрезден – Екатеринбург – Кызыл до Гонконга. В минувшие выходные, во время краткосрочной поездки в Гонконг, Шолбан Кара-оол предложил присоединиться к проекту строительства евразийской оси известному интернет-магнату Джеку Ма - главе и основателю азиатского гиганта IT-индустрии компании Alibaba Group. Ма, причисленный экономическим журналом Форбс к категории самых влиятельных и состоятельных персон мира, приглашен на I Азиатский Форум молодежи «Интеллектуальное золото Азии», который соберется в Туве в рамках проекта евразийской интеграции осенью 2015 года.
Напомним, что у истоков интеграционного проекта стоял Евразийский экономический клуб ученых при Уральском государственном экономическом университете, организовавший форум молодежи для поиска решений актуальным проблемам российской экономики.
Подробнее...
Фоторепортажи
03.09.2024
15.08.2024
14.08.2024
08.08.2024
18.07.2024
18.07.2024
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
26.12.2023
25.12.2023
25.12.2023
24.12.2023
23.12.2023
Медээлер
22.01.2015
Эрткен чылын Тываның Чазааның «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге», «Өг-бүлеге чаңгыстан эвээш эвес дээди эртемниг уруг» база эр башкыларны школаларже хаара тудар дугайында губернатор төлевилелдери бистиң Берт-Даг ортумак школазында хүннүң чугула айтырыы апарган.
Ынчангаш бо төлевилелдерге даянып, аңаа хамааржыр төлептиг кижилерни бижикседим. Бистиң Берт-Даг ортумак школазында 2000 чылдан бээр ажылдап чоруур төлептиг ада Алдын-Херел Сергеевич Тас — салгал дамчаан күш-ажыл башкызы. Ооң ачазы Сергей Деспижекович Тас — база бо-ла школага хөй чылдарда күш-ажыл башкылап келген «алдын холдуг» башкы. Ол — өг ыяжын, ооң эт-херекселдерин чазап, бажың эдилелдери: аптара, стол, сандайлар кылыр мастер. Чазанырындан аңгыда, ол чурук тырттырарынга мергежээн. Школага бөлгүм удуртуп тургаш, кино-чурук тырттырып, хөй төөгүлүг чуруктарны сумуга арттырган.
Улаштыр номчуур...
22.01.2015
Тыва Республиканың прокурору болгаш РФ-тиң Истелге комитединиң Тыва Республикада Истелге эргелелиниңудуртукчузу Бай-Тайга кожуунга баарлар, январь 30-де олар аңаа чон-биле ужуражылга эрттирер.
Тыва Республиканың прокурору Александр Евгеньевич Гринев болгаш Истелге эргелелиниң удуртукчузу Андрей Евгеньевич Потапов Бай-Тайгага хуу айтырыглыг хамаатыларны база хүлээп алырлар. Ону январь 30-де Тээли суур, Мугур кудумчузу, №5 бажың деп адреске боттандырар. Бай-Тайга кожууннуң чурттакчылары прокурорга болгаш Истелге эргелелиниң удуртукчузунга кээп, конституция езугаар эргелерин болгаш хосталгаларын хажытканының дугайында хомудап, кожуунда хоойлу-дүрүмнү болгаш корум-чурумну камгалап турарының дугайында дыңнадып болур. Салдынган айтырыгларга харыыны дораан азы хомудалда кирген фактыларны хынаан соонда алыр, ол талазы-биле чогуур хемчеглер алдынар.
Улаштыр номчуур...
22.01.2015
Сөөлгү үеде Тыва Республиканың шүүгү черлериниң(судтарның) көрүп турар хамааты херектериниңаразында хамааты негекчилерниң киирген билдириишкиннериниңхарыылакчылары көдээде чурттап турар хуу мал тудуп турар кижилерниң, малчыннарның саны чүге көвүдээнин тайылбырлап бээрин ТР-ниң Дээди судунуң судьязы Любовь Дамбыл-ооловна Дамдындан дилээн мен.
Хоойлуда айытканы езугаар малды азыраары, каяа канчаар оъткарып, чемгерери, одарже сүрерде чуруму, чазаг, күзегже көжерде кандыг орукка сүрери дээш, өске-даа таварылгаларда хууда мал азырап турар улуска билип алгы дег доктаал-дүрүмнер бар. Ында айытканы езугаар хууда мал ээлери кандыг байдалда хамааты негелде херектериниң киржикчилери, харыылакчылары апаарын РФ-тиң Хамааты дүрүмүнүң137, 210-гу чүүлдери, административтиг эрге-хоойлу хажыдыышкыннарының дүрүмү- нүң 1 кезээниң 12.30 чүүлүнде база орук шимчээшкининиң дүрүмүнүң 24.5-24.7 пунктуларында тодаргайлаан.
Улаштыр номчуур...
22.01.2015
Экии, эргим, хүндүлүг «Шын» солуннуң редакциязы!
Хандагайты суурга чонну ижер суг-биле хандырар дээш, коммунизм үезинде он алды кудуктарны ажыглалга киирген турган. Ол кудуктар 2010-2011 чылдарга чедир үзүк-соксаал чокка ажылдап келгеннер. Ол дээрге кудуктарны хүлээнип алган ажылдакчыларның ак сеткилдиг болгаш кызымаккай чоруу-биле шыдажып келгени бо. Кожууннуң удуртукчу даргалары солушкан соонда, кудуктарга ажылдап турган кижилерниң ажылдап алган акша-шалыңын төлевестеп, оларга кандыг-даа дуза катпайн барганда, кудуктар ала-чайгаар-ла ээн кагдынып эгелээн. Шак мындыг хамаарылганың уржуундан бо хүннерде суурда он алды кудуктарның чүгле алдызы ажылдап турар. Кыш кээрге-ле, чон ижер суг айтырыынга бергедеп, кожуун, чагырга даргаларынга айтырыг тургузарга, олар «хаайынга-даа какпас» ол биске хамаарышпас айтырыг-дыр дээнзиг, тоовастар-дыр. 2013 чылдың чазынында ол айтырыгны чон негеп, прокуратураже киирер деп баарга, күрүнеден 200 муң рубль акшаны суурнуң кудуктарын септээри-биле үндүрген деп хуралга дыңнаткан. Чайны өттүр кайы-даа кудук септеттинмээн.
Улаштыр номчуур...
22.01.2015
Кижи бүрүзүнүң чуртталгазында муңгарап, хөөнзүреп, аар-берге ажыг-шүжүгге таваржы бээр үелер турар. Чамдык улус ону дүрген шыдажып эрттириптер, а өскелерниң ындыг байдалы сагыш аарыынче шилчий бээр. Ындыг таварылгаларда кижиге специалистиң дузазы чугула херек. Ынчалза-даа хөй кезиивис ону бодунуң күжү-биле ажып эртерин кызыдар, а ол дээрге аарыгның улам сайзыраары-дыр.
Эмнээшкинниң туруп болбас аргаларының бирээзи – арага ижери. «Ажыг сугну» ижип алгаш, чамдык кижилер шупту бергелерин уттуп, дидимненип, чуртталгаже өске карактар-биле көрүп эгелээр. Ынчалза-даа араганың салдары дооступ каар, а муңгарал болгаш нарын байдал хевээр артып, оон-даа улгадып болур. Оон аңгыда арага-дары кижиниң нерв системазынга кончуг багай салдарны чедирип, сагыш аарыын дам-на ханыладып турар. Сагыш аараан кижи «ажыг сугну» ишкен соонда, бажы аарып, чүдеп чыткаш, чанында турар чоок кижилериниң кичээнгейин бодунче хаара тудуп, оларның караанга кээргенчиг болуксаар.
Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Суббота — неделяның онзагай хүннериниң бирээзи. Ол хүннү езулуг шын дыштанып эрттирерин организастаар деп шиитпирни эрге-чагырга хүлээп алган. Аргалыг болза удуртукчулар, чонну баштап турар улус, боттарының амыдыралында үлегери-биле дыштаныр хүннерни ажыктыг болгаш солун кылдыр эрттирерин дугурушкан.
Ынчангаш декабрь 17-де Кызылдың Ярыгин аттыг спорт комплекизинге, ТР-ниңБаштыңы Ш.Кара-оолдуң эгелээшкини-биле, РФ-тиң камгалал сайыды С.Шойгунуңюбилей харынга тураскааткан баскетбол маргылдаазы хоочуннар аразынга болган. Аңаа ниитизи-биле беш команда киришкен. Чазактың, Дээди Хуралдың, «Динамонуң» хоочуннары, Хоочуннар клувундан ийи команда киржип, күжүн шенешкеннер. Бир-ле дугаарында, Дээди Хурал биле Чазактың командазы ойнааш, изиг-изиг тудушканыныңтүңнелинде, ТР-ниң Баштыңы Ш.Кара-оол баштаан команда баштайгы оюнга тиилеп алдылар.
Улаштыр номчуур...
20.01.2015
В.Б.Серен – Кызыл кожууннуң методиктиг улусчу чогаадылга болгаш социал-культура ажыл-чорудулгазының төвүнүң директору. Ол 1984 чылда Кызылдың уран чүүл училищезин улустуң хөгжүм херекселдериниң оркестриниң дирижеру деп мергежилдиг дооскан. Күш-ажылчы базымын өскен-төрээн Торгалыынга (Өвүр) уругларның хөгжүм школазынга башкылап, директорлап эгелээн. Удаткан чок ону Каа-Хем суурнуң «Мир» Культура бажыңы уран чүүл удуртукчузу кылдыр чалаан. Ол коллективке В.Б.Серен он ажыг чыл үре-түңнелдиг ажылдаан. Бодунга болгаш кады ажылдап турар эш-өөрүнге негелделиг, бедик харыысалгалыг, чогаадыкчы салым-чаяанныг удуртукчу дээрзи билдине берген. Ол –ТР-ниң культуразының алдарлыг ажылдакчызы. 1998 чылда ТР-ниң Культура яамызының уран чүүлүнүң лауреады, 2010 чылда РФ-тиң Культура яамызының Хүндүлел бижии-биле шаңнаткан.
Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Эрткен 2014 чылда тыва литературада бир көскү болуушкун Юрий Кюнзегештиң «Аас чогаалының кавайындан…» деп номунуң чырыкче үнгени болган. Юрий Шойдакович Кюнзегеш тыва чечен чогаалдың хөгжүлдезинге бодунунуң улуг үлүг-хуузун киирген чогаалчы болгаш редактор. Ол Тываның ном үндүрер чериниң кол редактору албан-дужаалга хөй чылдар дургузунда ажылдап, тыва чогаалчыларның чогаалдарын чырыкче үндүреринге дорт киржип, оларның барык хөй кезииниң редактору болгаш, чогаалчыларның чогаадыкчы шаг-шинээн эки билир чораан. Ынчангаш тыва чогаалчыларның чогаадыкчы ажылынга, оларның бижээн номнарынга чөптүг үнелелди Юрий Шойдакович берип чораан. «Аас чогаалының кавайында…» деп номга ооң аңгы-аңгы чылдарда бижээн чүүлдерин чыып киирген. Ынчангаш оларның ниити утказын «Тыва чечен чогаал дугайында бодалдар» деп тодараткан.
Улаштыр номчуур...
20.01.2015
2015 чылдың кыжын Тываның девискээринде аңнарны санап, оларның ниити санын тодарадыры-биле кылып чорудар организастыг ажылдар дугайында семинар-хуралды Тыва Республиканың аңныыр болгаш балыктаашкын талазы-биле күрүне комитединиң ажылдакчылары январь 15-те эрттирген.
Бо ажылдарга белеткел дугайында илеткелди Тыва Республиканың аңныыр болгаш балыктаашкын талазы-биле күрүне комитединиң дириг амытаннарның болгаш суг курлавырларының ажыглалын өйлээр килдизиниң начальниги Геннадий Сункуев кылып, бо ажылда чаа чүүлдер-биле аңныыр ажыл-агыйының ажылдакчыларын таныштырган. Мурнуку үеде республиканың девискээринде аңнарның санын тодарадырда, оларның шимчээр кокпаларында истерни тускай методика-биле санап турган болза, 2015 чылдан эгелээш спутниктиг GPS навигаторларны ажыглаар. Навигаторлар-биле канчаар ажылдаарын кожууннарда аңныыр инспекторлары, Тыва Республиканың аңныыр болгаш балыктаашкын талазы-биле күрүне комитединиң ажылдакчылары амгы үеде өөренип ап турарлар.
Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Россия прокуратуразының 293 чыл ою-биле РФ-тиң Чиңгине прокурору Юрий Чайка бодунуң дужаалы-биле албан-хүлээлгезин ак сеткилдиг күүседип турары дээш Тываның бөлүк юристерин шаңнаан.
Албан-хүлээлгезин үлегерлиг күүседип турары болгаш хөй чылдарда ак сеткилдиг албаны дээш «Россия Федерациязының прокуратуразының хүндүлүг ажылдакчызы» хөрек демдээ-биле Тыва Республиканың прокуратуразының судтарга кеземче херектерин сайгарарынга прокурорларның киржилгезин хандырарының талазы-биле килдизиниң начальниги, юстицияның улуг чөвүлекчизи Амир Монгуш шаңнаткан. Албан-хүлээлгезин үлегерлиг күүсетпишаан, онза чугула болгаш нарын даалгаларны чедиишкинниг күүсеткени дээш «Россия Федерациязының прокуратуразынга төлептиг албаны дээш» хөрек демдээ-биле Тыва Республиканың прокурорунуң назы четпээннер болгаш аныяктар дугайында хоойлуларның күүселдезинге хайгаарал талазы-биле улуг дузалакчызы, юстицияның биче чөвүлекчизи Елена Шевченкону шаңнаан.
Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Январьның дыштаныр хүннеринде Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң адынга Чаа чыл-биле болгаш Рождество-биле байыр чедирген хөй санныг телеграммалар келген. Оларның аразында чурттуң удуртукчуларындан Тываныңчурттакчыларынга чырык байырлалдар-биле байыр чедириишкиннери хөй болган.
Россияның Президентизи Владимир Путинниң байыр чедириишкининде мындыг сөстер бар: «Хүндүлүг Шолбан Валерьевич! Чаа чыл-биле болгаш Рождество-биле Силерге байыр чедирип тур мен! Ол үр манаар байырлалдарывыс онзагай хөөннү кезээде болдурар, чаа, чырык бодалдарны болгаш күзелдерни тывылдырар. Оларны эки медээлер-биле, чаагай өскерлиишкиннер-биле, салдынган сорулгаларның чедиишкинниг күүселдези-биле холбаштырып турар бис. Силерге кадыкшылды, чаагай чүүлдерни, ажыл-херектериңерге чедиишкиннерни болгаш найыралчы харылзааларның өөрүшкүзүн сеткилим ханызындан күзедим!».
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Памирде Даг-Бадахшан областың төвү Хорог хоорайга шериг албанын кызыгаар зоназынга үш чыл алды ай эрттиргеш, халажып келдим. СЭКП кежигүнү, бирги курсту дооскан боорумга, ынчан Улуг-Хем кожуунга хамааржыр кызыл суглуг Баян-Колда «Х Улуг Хурал» совхозтуң комсомол комитединче ажылдадып чорудупкан. Комсомол секретарының кол-ла сорулгазы болза, аныяктарны хөй-ниити ажылдарынче хаара тудары. Оолдар, кыстар ынчан дыка дыңнангыр, бир дем-биле хой оолдаашкынынга болгаш өске-даа хөй ажылдарга киржип турдувус.
Эң хүндүткелдиг тыва эки турачыларның бирээзи Павел Кыргысович Биче-кыс – тудуг бригадири. Ооң-биле ужуражыр дээш каш хүн иштинде харылзажыры-биле Кодур-оол Оюн Баян-Колга чедип келген. Шагаан-Арыгга доктаагаш, албан черлеринден ажыктыг медээлерни база чыып алган. Келгеш, Биче-кыс дарганың тудугжулары-биле тайга эдээнге каш хонган. Кызылче чоруур мурнунда мээң кабинедимге кире дүшкен. Эки танышпас хиревисте, мени билири беш салаа дег болганын элдепсиндим. Бисти кым-даа далаштырбаан. Совет Эвилелиниң барыын куржагларынга чорааш, оларның тыва эки турачыларга байыр чедиргенин, дайын үезинде олар аң-меңниг девискээрлерден болгаш хар адаа-биле үңгеп чоруткаш, дайзыннарның пулеметтарын чазылдырып кааптарын чугаалап берди.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
База бир чыл караңнадып эрте берген. Чаа чыл байырлалын өөрүшкүлүг уткуп каапкаш, садыгларда азы ачы-дуза чедирилгезиниң өртектеринде эвээжээн талазынче чайгылган аян бар ирги бе деп бүдүү идегел-биле топтап көөр бис. Амыдыралдың дуржулгазындан алгаш көөрге, өртектер бадар хире шинчи-даа чок, харын чылдан чылче улам бергедедип кел-ле чыдар.
«Хлеб-тараа, хырным өршээ…»
Чылдың төнчүзүнде бүгү чуртка хлеб өртээ бир-ийи, харын-даа үш рубльге өзе берген. Ынчап баарын манаваан-даа дег, аңаа хамаарылгалыг албан черлери, депутаттар, сайыттар чоннуң эргежок чугула аъш-чем барааны өскен деп хөй чугаа үндүрзе-даа, хлебтиң өртээ улуг хевээр арткан. Алтайга кырлыг-караның дүжүдү аргажок болган дээш, гречканың өртээ база-ла талыя берген. Чамдык хайгааракчыларның бодалы-биле, өртектер өзер деп баарга, чон баш удур курлавыр кылдыр кырлыг-караны хөйү-биле саткаш, шыгжап алганындан үр-чар үнүп, ол садыгларга көзүлбейн барган. Сүт, чуурга, хлеб, эът дээш, өске-даа аъш-чемге, хереглел турда, өртектер өзүп-ле турар, чагырга чок рыноктуң хайыра чок дүрүмү-дүр.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Надя Рушева… Ооң дугайын билбес кижи бүдүн делегейде чок. А ону кандыг ие чаяап каанын база-ла улус билир. Бөдүүн тыва иениң чаңгыс кызы бүдүн делегейге чаш назынында ол хире алдаржый бээри ооң төрүттүнген салым-чаяанында, ону өстүрүп-кижизидип каан ада-иезинде.
Ажыкмаа Наталья Дойдаловна… бо атты тыва кижи бүрүзү чоргаарал-биле адап чоруур. Мен 1983 чылдың күзүнүнге чедир-ле база ол атты дыңнааш, баштайгы тыва балериналарның бирээзи, салым-чаяанныг чурукчу уруг Надя Рушеваның авазы деп билир чораан мен. А кажан Москвага Наталья Дойдаловна-биле чоок таныжып, эдержип эгелээш, ол чүг- ле ховар талантылыг болурундан аңгыда, эң онзагай, буянныг кижилерниң бирээзи деп биле берген мен. 83-86 чылдарда аспирантурага өөренип тургаш, төрээн ием дег апарган Наталья Дойдаловнаның сагыш човаашкынын көрүп келбээн болзумза, меңээ база дыка-ла берге турган боор. Дыштаныр хүннерде, чамдыкта хүн-хүнү-биле-даа, ооң чанынга турарынга ынак турган мен. Ооң оожум чугаазындан, чаптанчыг каткызындан чер-черинде кижиниң сеткили эригип, чымчап келир. Соок хүннерде өрээлимге олурумда, «аңаа доңуп олурбайн, ном-дептериң ап алгаш, маңаа бижиттинип, аштанып-чемненип ал» деп телефоннап кээр.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Эрткен дыштаныр хүннерде Россияның Парлалга хүнүн Тываның массалыг информация чепсектериниң ажылдакчылары байырлап эрттирген.
Байырлыг хуралды Тываның Чазак Баштыңы Ш.Кара-оол журналистерге база парлалга ажылдакчыларынга профессионал байырлалы-биле байыр чедирип ажыткан. Дараазында парлалга болгаш телерадиокомпания ажылдакчыларын: «Шын» солуннуң корреспондентизи А.Соянны Чазак Баштыңының өөрүп четтириишкини-биле, ААН «Тываполиграфтың» ажылдакчызы В.Ховалыгны, «Тувинская правда» солуннуң килдис редактору Е.Кривдикти, фотокорреспондент В.Шайфулинни, Чазактың парлалга албанының даргазы А.Ензакты Чазак Баштыңының Хүндүлел бижиктери-биле шаңнаан. Массалыг информация чепсектериниң шугумунга хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш Тывада билдингир алдар-аттыг хоочуннарны: Е.Д.Танованы, М.А.Хадаханэни, Т.П.Хертекти, Д.Д.Сотпаны, В.Б-Х.Монгушту, В.О.Кууларны, Л.Х.Иргитти, Ю.В.Сучковту, Р.В.Тас-оолду, А.И.Чымбаны, В.Ф.Чадамбаны, Д.Т.Дамба-Хууракты Тыва Республиканың 100 чылынга тураскааткан юбилейлиг медальдар-биле шаңнаан.
Улаштыр номчуур...
|
|