|
Главное
Сегодня в Правительстве Тувы члены Совета по межнациональным и межконфессиональным отношениям под руководством Главы Тувы Владислава Ховалыга обсудили меры противодействия преступлениям экстремистской направленности.
Подробнее...
Новости
21.09.2015 13:26 / Муниципалитеты
В воскресенье глава республики Шолбан Кара-оол в рамках муниципального часа провел встречу с председателем администрации отдаленного Монгун-Тайгинского района Андрианом Шомбулом, который доложил о ходе работ по подготовке к предстоящей зиме. На сегодняшний день, по его докладу, в Монгун-Тайгу завезено по состоянию 708,11 тонн дизельного топлива на общую сумму 41 956,6 тыс. рублей. Договор поставки выполнен на 75%.
Последствия почвенной засухи негативно отразились на кормозаготовительной работе, признался муниципальный руководитель и попросил помощи у главы региона с обеспечением ГСМ для завоза на территорию кормов.
«Готовность по кормам всего 46%. В поддержку жителей суровой и труднодоступной Монгун-Тайги распорядился выделить кожууну средства на возмещение транспортных расходов, необходимых для завоза кормов из других районов республики. Каждый отдаленный кожуун анализируем. При объективных трудностях будем помогать», - написал по итогам встречи глава республики Шолбан Кара-оол в своем блоге.
Подробнее...
21.09.2015 11:46 / Мероприятия
Третий день форума «Интеллектуальное золото Евразии» на площадке «Экономика и предпринимательство: матрица бизнеса» был таким же насыщенным как и предыдущие. Группа начинающих предпринимателей и еще только планирующих заняться бизнесом молодых людей приняла участие в бизнес-игре на развитие коммуникаций и получение навыка активных продаж.
Под руководством председателя правления Сообщества деловой молодежи Ассоциации менеджеров, основателя и руководителя образовательной программы «Student of Business Administration» Владислава Шипилова ребята учились общаться друг с другом, выстраивать деловые отношения, продавать свой товар и услуги.
Подробнее...
20.09.2015 16:30 / Культура
Фотовыставка, развернутая в Информационном центре туризма Тувы, посвящена крупнейшему молодёжному проекту Русского географического общества "Археолого-географическая экспедиция «Кызыл-Курагино». На обозрение посетителей фотогалереи выставлены работы участников самых масштабных в мире археологических раскопок. В фотокартинах отображены мгновения рабочих будней и отдыха археологов, запечатлены найденные ими уникальные артефакты в полевых лагерях «Долина царей» и «Ермак», показана удивительная красота природы Тувы и Красноярского края.
В течение 5 лет в археологических исследованиях приняло участие около 3 тысяч студентов и волонтеров из городов России и зарубежных стран. Их объединяла и объединяет по сегодняшний день одна общая цель - проведение охранно-спасательных археологических мероприятий в зоне планируемого строительства железной дороги Кызыл – Курагино.
Подробнее...
20.09.2015 15:54 / Культура
В субботу в этнокультурном комплексе Алдын-Булак состоялось торжественное открытие I Международного молодежного форума «Интеллектуальное золото Евразии». Здесь после насыщенной работы на своих площадках для отдыха и общения собрались почетные гости, эксперты, участники. Глава Тувы Шолбан Кара-оол попривествовал всех на гостеприимной тувинской земле, в самом центре Азиатского материка:
«Тува впервые в своей истории собирает у себя столь широкое международное представительство. И повод более чем достойный – объединить на Форуме интеллектуальный потенциал и созидательную энергию лучших представителей молодёжи двух континентов, двух древнейших цивилизаций.
Прежде всего, хочу от всей души поблагодарить всех, кто вместе с нами приближал это замечательное событие!
Подробнее...
20.09.2015 15:25 / Мероприятия
Член Совета Федерации РФ, сенатор от Волгоградской области, Заслуженный мастер спорта РФ, олимпийская чемпионка, многократная чемпионка мира и Европы по легкой атлетике Татьяна Лебедева:
–
Мне много пришлось путешествовать: и по России, и по миру – многое повидала, но никак не ожидала, что в Туве мне так понравится. Когда нас везли в Алдын-Булак, перед глазами открылась такая красота, которую хотелось снимать без остановки, я понимала, что через фотокамеру эти потрясающие пейзажи не передать, поэтому ловила каждый момент этого наслаждения.
Подробнее...
20.09.2015 14:39 / Новости России и мира
В Кызыле проходит первый Тувинский международный молодёжный форум "Интеллектуальное золото Евразии". Предприниматели, учёные, журналисты и студенты обсуждают вопросы бизнеса и туризма, культуры и экологии региона.
Экспериментировать со своим голосом неподготовленным вокалистам исполнители горлового пения не советуют. В Туве, которая считается родиной хоомея, артистов этого жанра начинают готовить с детских лет. Песни, в которых можно услышать и шум ветра, и голоса диких животных стали визитной карточкой республики.
Самобытную Туву в эти дни показывают участникам первого Молодежного форума. Гостей, которые съехались изо всех уголков России и из десятка азиатских стран, принимают в деревне из юрт. Она раскинулась в живописном ущелье на берегу Енисея.
Подробнее...
20.09.2015 13:55 / Мероприятия
Олег ЯСТРЕБОВ - почетный гость форума, эксперт, директор Юридического института Российского университета дружбы народов, профессор
-Олег Александрович, на I международном молодежном форуме "Интеллектуальное золото Евразии" очень много говорится об интеграции Европы и Азии. Как считаете, это возможно? Ведь отношения с европейскими странами у нас весьма натянутые. А с азиатскими взаимопонимания больше.
- Вы знаете, это все временно. В преамбуле к Уставу Организации Объединенных Наций написано, что страны должны жить, как добрые соседи. И очень важно, несмотря на временные какие-то трудности, чтобы особенно молодежь интегрировалась, развивала связи культурные, спортивные, научные, этнические. Я уверен, что все пройдет, и опять мы заживем, как добрые соседи.
Подробнее...
20.09.2015 01:16 / Новости России и мира
«Интеллектуальное золото Евразии». Площадка "Глобальная и региональная безопасность: вызовы и риски"
Участники: член Комитета Совета Федерации по обороне и безопасности Оксана Белоконь, советник Министра обороны РФ Андрей Ильницкий, член Общественной палаты РФ, гендиректор «Института внешнеполитических исследований и инициатив» Вероника Крашенинникова, директор Юридического института РУДН Олег Ястребов, доцент кафедры международного права Юридического института РУДН Фридон Ананиндзе.
В условиях усиления политических и экономических противостояний мировых центров влияния особую тревогу вызывает растущая угроза применения силы в качестве главного аргумента межгосударственных отношений.
Подробнее...
20.09.2015 00:05 / Экономика
Голодные - во всех значениях этого слова, но в большей степени голодные до работы, до новых действий, до разработки и реализации собственных идей - люди способны создать свой бизнес. Так считает выступавший на площадке по предпринимательству Международного форума «Интеллектуальное золото Евразии» основатель интернет-компании Workle, имеющей годовой доход почти в 50 млн. долларов, тридцатилетний бизнесмен Владимир Горбунов. Сегодня, во второй день форума, на площадке прошел круглый стол по развитию в Туве молодежного предпринимательства. Модератором обсуждения выступил Артем Давыдов - директор Российского центра содействия молодежному предпринимательству, руководитель федеральной программы «Ты – предприниматель». Участники форума, начинающие и действующие предприниматели, эксперты, представители органов государственной власти рассмотрели вопросы создания условий для бизнеса на примере успешных проектов, обсудили проблемы оказания государственной поддержки предпринимательству, обменялись опытом в преодолении трудностей в достижении целей.
Подробнее...
20.09.2015 16:19 / Политика
Пресс-конференция состоялась 19 сентября в этнокультурном комплексе «Алдын-Булак» перед торжественным открытием I Международного молодежного форума «Интеллектуальное золото Евразии». Участников и представителей СМИ представила председатель Союза журналистов Тувы, член Общественной палаты России Эльвира Лифанова.
Максим Тунев, телекомпания «Новый век»:
- Шолбан Валерьевич, все ваши действия направлены на развитие нашего региона. Это и М-54, лоббирование железной дороги «Кызыл-Курагино», модернизация аэропорта. А какое значение имеет форум «Интеллектуальное золото Евразии?
Подробнее...
Фоторепортажи
22.11.2024
02.11.2024
01.11.2024
31.10.2024
26.09.2024
03.09.2024
15.08.2024
14.08.2024
08.08.2024
18.07.2024
18.07.2024
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
Медээлер
17.11.2014
Чогаадыг бижииринге…
Чаартылгаларның аразында РФ-тиң Өөредилге болгаш эртем яамызының 2014 чылдың август 5-те 923 дугаарлыг дужаалы-биле ниити билиг школазының доозукчулары орус литературага түңнел чогаадыгны (эдертигни) бижиир. Шиитпир Россияның Президентизиниң 2013 чылдың декабрь 12-де даалгазын күүседири-биле хүлээттинген.
Шаандан тура школага тыва, орус, даштыкы чогаалдарны номчуурунга болгаш өөрениринге улуг кичээнгейни салып турган. Өзүп олурар салгалдарның иштики делегейин делгемчидеринге, мөзү-бүдүжүн хевирлээринге чогаал канчаар-даа аажок ужур-дузалыг, салдарлыг дээрзин кижи бүрүзү билир. Школа доозарының шылгалдаларынга орус болгаш тыва дылга чогаалды бижиири эки чаңчыл турган болгай. Сөөлгү үеде орус дылга чогаадыг бижиирин соксадып каан турганын билир бис.Түңнел чогаадыгны (эдертигни) киирерде, дараазында сорулгаларны салган:
Улаштыр номчуур...
13.11.2014
Николай Вячеславович «ураанхай» деп сөстү моол дылда «хүн» деп сөстүң РА деп дазылы-биле холбаштырып турар, ынчалза-даа «ураанхай» деп сөстү «шевер» деп база очулдуруп болур. Эртемден бо түңнелди үндүрерде моол чаңчылдар академиязының президентизи, академик Лувсандамба Дашмянның бодалдарын езугаар үндүрген. Сураглыг шинчилекчи, тыва чоннуң кайыын тывылганының дугайында дыка солун бодалдарның автору Николай Абаев урянхайларны (тываларны) шаанда чырык чедирип турар кижилер деп санап турган дээрзинге улуг бүзүрелдиг. Ооң санап турары-биле алырга, шериг баштыңы Субедейниң хөй муң шериглериниң аразынга чораан кижилерни ураанхайлар деп адап турган. «Ол дээрге эң дидим болгаш шилиттинген, коргуш чок дайынчылар турган, мурнунда олар аңчылар чорааннар» — деп, профессор санап турар. Николай Абаев ол дораан «яростные» болгаш «ярило» деп сөстерни орус тоолда хүннүң бурганы дээр деп сагындыра каапкан. «Ураанхай» деп ат-биле ук-ызыгууру адаан ийикпе, ол дээрге калмыктарның, башкирлерниң, моолдарның, буряттарның, тываларның, эвеннерниң, маньчжурларның болгаш алтайларның төрел бөлүктериниң ады болуп турар. Якуттар шаанда боттарывысты «Ураанхай-Саха» деп адап турган бис деп изии-биле ам-даа бадыткап турарлар. 1914 чылда орус Николай-II хаан протекторат чарлаан соонда Тываны албан-езузу-биле Урянхай край деп адаан болгай.
Улаштыр номчуур...
13.11.2014
1938 чылдың кыжынында сумуга чаа школа тудар, ооң ыяш-дажын белеткээр дугайында сумунуң арбан чериниң айтыышкыны хемнер, даглар баштарында тарамык чурттап чораан малчын коданнарже тарап, араттарның идепкейин бедиткен. Ында айытканы-биле алырга өреге бүрүзүнүң шыдал-быразын барымдаалап, бештен чээрби чедир санныг, узуну 8 метр, чиңге бажы 22 сантиметрден чиңге эвес чудуктарны хар кыры-биле Ишкин-Аксында Ортаа-Хавак кырынга эккеп дүжүрер дугайында айыткан. Сумунуң арбан даргалары айтыышкын бижиктерни араттарга чедирип, школа тудуунуң дугайында ажылды чорудуп турган. Араттар бедик көдүрлүүшкүннүг ажылдап кирипкен. Школаның адаан, кырын шывар манзаларны хол-биле чонуп кылган. Чондан чыгган үндүрүглер-биле чүгле печка тудар тууйбуларны, соңга шилдерин болгаш ону кылган кижилерниң шалыңын төлеп берген.
Улаштыр номчуур...
13.11.2014
Салчак, Кызыл хоорай: «Хөйнү дүвүредип чоруур айтырыгларны сайгарып чугаалажыры-биле «дорт харылзааны» эрттирип турары кончуг эки-дир деп үнелеп тур мен. Кызыл хоорайның 100 чылдааны-биле найысылалга улуг чаартылгаларны кылганы каракка көскү, чараш-тыр. Ындыг болзажок «Арбат шөлү», шывыглыг рынок, театр девискээрлериниң чоогунда каракка чаржынчыг апарган эзирик кижилерни полиция ажылдакчылары чүге ыратпас чүвел?».
Омак Оюн: «Кончуг шын, чидиг айтырыг-дыр. Хоорайның төп кезээнде бо девискээрлерде полицияның патруль наряды албан-хүлээлгезин күүседип, хондур-хүнзедир дежурныйлап турар. Сандайларда чыдар кижилерни полицейжилерниң дорт эзириктер сергедир черже алыр эргези чок. Ында чыдар кижилер кадыы-даа баксырай берген бооп болур-дур ийин. Ынчангаш дүрген эмчи дузазын бирги ээлчегде кыйгыртыр апаар. Эзирик байдалдыг кижилерни туткаш, Кызылда Московская кудумчузунда эзириктер сергедир черге чедирип турар. Бо чылдың 9 айларының дургузунда 27 муң ажыг кижини аңаа чедирген».
Улаштыр номчуур...
13.11.2014
«Чурттаар бажың» федералдыг тускай программаның шугуму-биле аныяк өг-бүлелерни чурттаар оран-сава-биле хандырарынга деткимче кылдыр 129 аныяк өг-бүле сертификаттар алыр аас-кежикке таварышкан. Ноябрь 6-да Чазак Бажыңының делгем, чырык конференц-залынга республиканың аңгы-аңгы булуңнарындан чыглып келген аныяк өг-бүлелерге Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол чагыг-сүмезин чугаалады: «Күрүне бистерни ол хире деткип турда, ол сорулганы бүзүрелдии-биле боттандырар ужурлуг бис. Эң ылаңгыя чаа өгленип-баштанган аныяктарны чараш, делгем бажыңнарга чурттазын дээн. Тывада бо талазы-биле сан түңнер чылдың-на өзүп турар, а 3 чыл бурунгаар чүгле 30 аныяк өг-бүлеге деткимче берген болза, бо 2014 чылда 129 өг-бүлеге берип турар. Келир чылын 350 аныяк өг-бүлеге деткимче көргүзерин кызыдар бис. Аныяктарга чурттаар бажың бар болза, дазылы быжыг өг-бүле оон тургустунар. А ол өг-бүле ажы-төлдү өстүрер, бичии чаштың каткызы улам-на өөрүшкүнү эккеп турар. Ажы-төл — бистиң келир үеде изивис истээр салгалывыс-тыр. Оларны чажындан, кавайлыындан төлептиг кижилер кылдыр кижизидер хүлээлгелиг бис. Мен силерге, аныяктарга, бүзүрээр мен, дыттың быжыг дазылы дег, ажыл-үүлеңер бүдүнгүр болгаш чогуп чорзун» – дээш, оларга сертификаттарны байырлыг байдалга тывыскан. Чурттаар бажың-балгат айтырыынга хамаарыштыр аңаа чыылганнар бодалдарын үлешти.
Улаштыр номчуур...
29.10.2014
М.С. Байыр-оолдуң 75 харлаанынга.
Философия эртемнериниң кандидады, Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институдунуң социология болгаш политология секторунуң эргелекчизи Байыр-оол Сендажыевич Монгуш октябрь 17-де чеден беш харлаан. Ооң-биле чугаалажып, ооң солун харыызын дыңнап, каш айтырыгны салыр аргалыг болдум.
— Монгуш Сендажыевич, бодуңарны номчукчулар-биле таныштырып көрүңерем.
— Мен Кара Сарыглар Боратан кызы Каратаан биле Адай-Монгуш Лопсаңай оглу Сендажының көшкүн өг-бүлезинге 1939 чылдың октябрь 17-де Даа кожууннуң Алаштың Чолалыгга төрүттүнген мен. 1949 чылдан эгелеп Кызыл-Тайганың, Хөнделеңниң эге, ооң соонда Ак-Довурактың болгаш Аксы-Барлыктың ортумак школаларынга өөренип чордум. 1959 чылдың июнь 25-те Аксы-Барлыктың ортумак школазын дооскаш, неделя хире болганда Хөнделеңге турган 130 дугаар геология-шинчилел черинге ажылдай бердим. Черниң магниттиг шөлүн хемчээр кижиге бижээчилеп турдум. Бир ай болганда ол прибор-биле ажылдап өөренип, шылгалда дужаагаш, черниң магниттиг шөлүн шинчилээр эрге-дужаалдыг ажылдай бердим. Куш даң бажында тургаш, мөңге харлыг, кайгамчык Бай-Тайганың мурнуу белинче базып-ла үнер сен. Хүн үнүп келгенде, ажылдаар черимге чеде бээр мен. Ол-ла күзүн шеригже келдирткен. Ыраккы Чөөн чүкке, Оожум океанның эриинге үш чыл иштинде шериг хүлээлгем эрттирген мен.
Улаштыр номчуур...
29.10.2014
«Соруг—Кызыл» маршрут-биле коммерция рейсти кылып чорааш читкен вертолетту, ОБЯ-ның регион эргелелиниң октябрь 24-те дыңнатканын езугаар алырга, дилээшкинге 4 агаар суднозу киржирин көрген турган, ынчалза-даа агаар-бойдустуң байдалындан оларның ужудуушкуну болдунмаан. Чер кырында сес бөлүк ажылдап турар, ооң составында камгалакчылар, ОБЯ-ның, Бойдус яамызының, ХК болгаш ОБ агентилелиниң ажылдакчылары, эки турачылар болгаш экипаж кежигүннериниң болгаш пассажирлерниң төрелдери кирип турар.
Эрткен хонукта октябрь 23-те агаар-бойдустуң таарымча чок байдалындан ужар чүүл ажыглаттынмаан, чер кыры-биле дилекчилер 177 дөрбелчин километр черни эрткен. Дилеп эгелээн үеден бээр 43751 дөрбеличин километр черге дилээшкин чоруткан, ооң иштинде ужар чүүл дузазы-биле—40030 дөрбелчин километр, черде бөлүктер—3721 дөрбелчин километр черни эрткен.
Улаштыр номчуур...
24.10.2014
Көдээ херээжен ишчилерниң Делегей хүнүнге тураскааткан байырлалдың Черби сумузунга эртерин сонуургап, ынаар сургакчылап чоруптум. Бии-Хемни кежер паромга хаттың оожумнаарын манап, 3,5 шак иштинде машина иштинге олуруп келдивис. Байырлал бисти манап турар эвес, озалдап четтивис. Спортчу маргылдааларны көөр аргалыг болдувус. Хол бөмбүүнге 4 команда киришкен, сумунуң херээженнер чөвүлелиниң командазы тиилекчи болган. 2-ги черни — Черби ортумак школазының, 3-күзүн 8-ки хевирниң коррекциялыг школа-интернадының коллективи ээлээн. Канат тыртарынга база-ла херээженнер чөвүлелиниң командазы күштүүн бадыткады.
Улаштыр Черби суму чагыргазының даргазының социал политика талазы-биле оралакчызы Ш.В.Сандый база херээженнер чөвүлелиниң даргазы Т.С.Монгуш олар-биле чугаалажып, сонуургаан айтырыгларымга харыылап бээрин диледим.
Улаштыр номчуур...
24.10.2014
Эрткен неделяда Чөөн-Хемчик кожуунга Уругларның бүрүн эргелиг төлээзиниң хүнүнде Тыва Республикада Уругларның бүрүн эргелиг төлээзи Светлана Аракчаа Чадаана хоорайның чагыргазынга хуралды эрттирген.
Аңаа тус черниң социал политика талазы-биле даргазының оралакчызы Мариана Монгуш, ТР-ниң Хөй-ниити палатазының кежигүнү Аида Бюрбю, Чөөн-Хемчик кожууннуң Төлээлекчилер хуралының депутады Роза Монгуш, кожууннуң назы четпээннер инспекторлары, суму бүрүзүнден төлээлер база ада-иелер киришкен.
Улаштыр номчуур...
24.10.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол «Кызыл — Чадаана —Хандагайты — Боршоо» автомобиль оруун дамчыдарының айтырыын федералдыг деңнелге шиитпирлээрин уламчылап турар.
Шолбан Кара-оол амгы үеде Москвада республиканың айтырыгларын шиитпирлеп чоруп тура, ол Россияның Транспорт яамызынга болгаш Росавтоорукка база чедип, ажылчын чугаалажыышкыннарны кылган. Айтырыгның кол утказы - «Кызыл — Чадаана — Хандагайты — Боршоо» автомобиль оруун (Моол-биле кызыгаарга чедир) федералдыг деңнелче дамчыдары болуп турар.
Ол Росавтооруктуң удуртулгазы-биле чаңгыс эвес удаа ужуражылганы эрттирген, чугула ажыл-херектерни чугаалашкан. М-54 федералдыг орукту республиканың мурнуу чүгүнден барыын чүкче өскертириниң айтырыын Тываның Баштыңы 2011 чылдан бээр көдүрүп келген дээрзин сагындыраал. Ооң ол эгелээшкинин Россияның Президентизи Владимир Путин, РФ-тиң транспорт сайыды Максим Соколов деткээн.
Улаштыр номчуур...
24.10.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң адынга Россияның политиктери Николай Рыжковтан болгаш Геннадий Зюгановтан байыр чедириишкиннериниң телеграммалары келген.
Олар регионнуң удуртукчузун болгаш хөй националдыг республиканың чурттакчыларын ССРЭ-ниң составынга Тыва Арат Республиканың каттыжып киргениниң октябрь 11-де демдеглээни 70 чылы-биле байыр чедиргеннер. Байыр чедирген телеграммаларда мындыг сөстер бар:
«Хүндүлүг Шолбан Валерьевич! ССРЭ-ниң составынга Тыва Арат Республиканың эки тура-биле каттыжып киргениниң 70 чыл байырлалы-биле Силерге чүректиң ханызындан байыр чедирип тур мен. Бот-догуннаан күрүнелиг-даа болза, тыва чон бодунуң күзелин езугаар Россияның чоннары-биле каттышкан. Россияның составынга тывалар бажың-балгаттыг, өг-бүлелиг апарганнар. Ол болуушкуннуң түңнели төөгүлүг ханы үндезинниг. Ол түңнел аңгы-аңгы салгалдың, сөөк-язының, политиктиг үзелдиг кижилерни чаңгыс аай хөй националдыг чон кылдыр каттыштырган. ССРЭ-ниң Дээди Совединиң Чөөн Сибирьден, ооң иштинде Тывадан депутады турган үемни улуг сеткил ханыышкын-биле сактыр мен. Бөгүнгү Тыва — федерацияның дең эргелиг болгаш аныяк субъектизи. Совет үеде ону келир үеже чүткүлдүг республика деп адап турган.
Улаштыр номчуур...
24.10.2014
1980 чылдарда Москвага сургакчылап чеде бергеш, Саң-хөө яамызының харыысалгалыг ажылдакчызы, акша-көпеекти хала чокка шиитпирлеп бээр А.Кальваның өрээлинге кире бээримге, олурган улустарга мени таныштыргаш, мынча дээн: «Я в Кызыле был, прекрасный город, посмотрел памятник «Центр Азии», вода Енисея чистая-чистая!» — деп чугаалангаш, менче хүлүмзүрүп органын сактып олур мен. Ынчан Кызылга бо ышкаш онза, чараш, көрүштүг чүүлдер турбаан.
Саң-хөө яамызынга ажылдап тургаш, Москваже 10 хире чыл дургузунда үзүк-соксаал чок сургакчылап, Тываның амыдыралынга эргежок чугула акша-хөреңги дугайында айтырыгны шиитпирлээр дээш кандыг бергелерге таварышпаан дээр. Ынчалза-даа салдынган сорулгавыс багай эвес күүсеттинип турган. Тывага Соңгу чүктүң деңнели-биле немелде төлевир дээш чугаалажып чоруп турувуста, экономика сайыдының оралакчызы: «Живете в самом Центре Азии, еще северную надбавку к зарплате просите» — дээш удурланырга, аңаа улуг тайылбыр бээр ужурга таварышкан бис…
Улаштыр номчуур...
24.10.2014
Сөөлгү үеде орук озал-ондаа хөйү-биле болуп турары чажыт эвес. Ылаңгыя орук озал-ондаанга хилинчек чок чаш ажы-төлдүң амы-тынындан, чырык өртемчейден чарлып турары ниитилелди дүвүредип турар. Чүге дизе орук озал-ондааның саны хүнден хүнче өзүп олурар. Айтырыг чидиг.
Бо чылын болган орук озал-ондактарының дугайында Тыва Республиканың ОШАЧКИ-ниңинспектору Оюмаа Оюн болгашчолаачы Эрес Ооржак-билечугаалаштым. Орук озал-ондактарынга чогум черле кым буруулугул?
Улаштыр номчуур...
24.10.2014
«Тываны хөгжүдериниң 100 чаа идеялары» эссе конкурузунга киржири-биле бүгү күзелдиглерни чалап турар.
«Тываны хөгжүдериниң 100 чаа идеялары» эссе конкурузу эгезинде күрүнениң хамааты албан-хаакчыларынга, оларның аразында эң-не салым-чаяанныг болгаш сонуургалдыг, республиканың социал-экономиктиг сайзыралының чугула айтырыгларын шиитпирлээринге чаа ужур-дузалыг аргаларны сүмелеп шыдаарын тодарадыр база ол ышкаш күрүне эрге-чагырга органнарының ажылдакчыларының профессионал сайзыралынга идиг бээр, күрүне албанының чаагай адын көдүрер сорулгалыг чогааттынган турган. Ынчалза-даа Тываның Баштыңы ук ажылга бүгү күзелдиглерни хаара тударын чугула деп санап көрген, ынчангаш чаңгыс чер-чурттугларынга, бирги оочурда, «Вконтакте» социал четкиниң аныяк-өскенинге кыйгы-биле көрүнген. «Эш-өөр! Киржиңер! Ам чаа-ла «Тываны хөгжүдериниң 100 чаа идеялары» эссе конкурузун эрттирериниң дугайында айтыышкынга ат салдым. Ол чүнүң-даа мурнунда республиканың күрүне хамааты албан-хаакчыларынга хамааржыр. Ынчалза-даа ам ол санал-биле Силерге кыйгы салыр деп бодап тур мен. Билиишкиннер барымдаалаар болза, кижилер сен канчаар бодап турар сен, шак ынчаар эвес бодаар эргелиг база чамдыкта сен олардан чүнү манап турарыңны кылбайн барып болур. Ол аразында биске ниити сорулгалар, чүткүл, түңнелдер чедип алырынга күзел-сорук херек. Ол ышкаш конкурс күрүне айтырыгларын шиитпирлээринге чаа аргаларны сүмелеп шыдаар салым-чаяанныг, билиглиг кижилерни тодарадырынче угланган. Дидими-биле чүткүдүңер!».
Улаштыр номчуур...
13.10.2014
Тыва Республиканың Баштыңының байыр чедириишкини
Хүндүлүг чаңгыс чер-чурттугларым!
Чоокта чаа бис бүгү чурт-биле кады, Россия Федерациязының Президентизиниң, өске-даа хүндүлүг, бедик аалчыларның киржилгези-биле тыва улустуң төөгүзүнде онзагай болуушкунну калбаа-биле демдеглеп эрттирдивис – Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылын, ол ышкаш бистиң республикавыстың найысылалы Кызыл хоорайны үндезилээниниң 100 чылын. Юбилейлиг байырлалдар бистиң кижи бүрүзүнүң сагыжынга артып каар.
Бөгүн өске юбилейниң бүдүүзүнде бис. Тыва Арат Республика Россияның составынче эки тура-биле кирген хүнден бээр октябрь 11-де 70 чыл боор. Аразы 30 чыл юбилейлиг болуушкуннар Улуг Россияның чоннары-биле чоокшулажырын болгаш хүндүткелдиг найыралдажырын төөгүлүг угланыышкын кылдыр бодамчалыг болгаш эки тура-биле шилип алган Тываның чурттакчы бүрүзүнге, тыва чонга ниитизи-биле салым-чол ужур-уткалыг.XVII вектиң ортаа үезинде бо болуушкуннар эгелээш, XX вектиң баштайгы чартыында чогууру-биле доозулган. Урянхай крайга Россия империязының протекторадының үези тываларга боттарының ниити национал болгаш культурлуг чоруун угаап-билип алыр, российжи регионнар-биле экономиктиг харылзааларны сайзырадыр, делегей цивилизациязының чедиишкиннери-биле таныжар арганы берген. Совет Россияның деткимчези-биле Азияның төвүнге хамаарышпас күрүнени тургусканы тыва ниитилелдиң социал-экономиктиг хөгжүлдезин дүргедеткен. Ада-чурттуң Улуг дайынының болуушкуннары, вермахтың армиязынга удур тулчуушкуннарга тыва эки турачыларның киришкени, бүгү чоннуң фронтуга материалдыг дузазы – бо бүгү Тыва биле Россияның чоннарының улам сырый чоокшулажырынга идиглиг болган.
Улаштыр номчуур...
|
|