Правительство Республики Тыва
Для организаций:(39422)9-72-95,
(39422)9-72-96
Для граждан:(39422)2-30-96
Факс:(39422)2-13-54, 2-13-40
E-mail:ods@tuva.ru
Пресс-служба:(39422) 9-72-32
E-mail:pressa@rtyva.ru
|
Главное
День Республики Тыва был утвержден как государственный праздник законом республики №143 от 12 февраля 1999 года «О праздничных днях Республики Тыва». В республике этот день является выходным.
Подробнее...
Новости
05.07.2018 14:35 / Образование
В Кызылском ПКУ стартовали вступительные испытания для кандидатов, поступающих на обучение в 2018 году. Утро для испытуемых начинается с построения, на котором кандидаты и их родители знакомятся с распорядком дня и с условиями прохождения вступительных испытаний.
Все вступительные испытания проходят в течение одного дня. Кандидаты после медосмотра проходят испытания по общеобразовательным дисциплинам – русскому, иностранному языкам и математике, далее сдают нормативы по физической подготовке и сдают тест на психологическую готовность к обучению в училище.
В составе приемной комиссии Кызылского ПКУ работают представители Оренбургского президентского кадетского училища.
Подробнее...
05.07.2018 14:27 / Общество
День бесплатной юридической помощи будет организован 14 июля в местечке "Тос-Булак", где пройдут основные мероприятия республиканского праздника животноводов "Наадым-2018". На месте, в так называемом «кабинете юриста», специалисты Министерства юстиции, а также их коллеги-юристы из других ведомств проведут устные и письменные консультации. Время работы «кабинета юриста» с 10.00 до 16.00 часов.
С реализацией в Туве таких губернаторских проектов, как «Кыштаг для молодой семьи», «Тыва аът» и «Утварь для оленеводческой семьи» и повышения к ним интереса, у населения республики возникает необходимость оказания информационной и других видов помощи, в том числе и юридической.
Подробнее...
04.07.2018 18:05 / Общество
Указ Президента Российской Федерации «Об объявлении Года Семьи» на территории Российской Федерации издан в 2008 году. С тех пор ежегодно 8 июля в России отмечают День семьи, любви и верности.
Праздник приурочен ко Дню памяти святых князя Петра и его супруги Февронии, покровительствующих в православии семье и браку. В этот день в России чествуют образцовые семьи, прожившие в любви и согласии 25 и более лет, воспитавшие достойных сынов и дочерей страны.
По доброй традиции торжества пройдут и в Туве. Торжественное открытие празднования Всероссийского дня семьи, любви и верности состоится в 10 часов на Скульптурном комплексе «Центр Азии».Здесь же Государственный архив Республики Тыва проведет интернет - выставку, приуроченную к празднику, состоится фотосессия.
Подробнее...
04.07.2018 17:27 / Мероприятия
Информационно-просветительские мероприятия:
9-20 июля 9.00-18.00 - Выставка-поздравление «Любим тебя и гордимся тобой, Тува – ты дом наш родной!»;
9-20 июля 9.00-18.00 - Книжно-иллюстративная выставка «Наадым – праздник животноводов»;
9-20 июля 9.00-18.00 - Тематическая выставка, посвящённая празднованию Наадым в Респуб-лике Тыва;
10 июля - 10 августа - Виртуальная выставка «История и традиции празднования Наадыма», посвященная ко Дню празднования тувинского национального праздника животноводов Наа-дым.
Культурно-массовые и спортивные мероприятия:
10-14 июля с 10.00 ч. - Республиканский турнир по шахматам среди мужчин и женщин, по-священный национальному празднику Наадым – 2018
Подробнее...
04.07.2018 15:34 / Сельское хозяйство
Все четверо участников проекта «Кыштаг для молодой семьи» Чаа-Хольского района 2016 года полностью передали поголовье овец участникам 2018 года, по 200 голов каждой семье. Скот передан и участникам проекта из села Чыраа-Бажы Дзун-Хемчикского района. Об этом сообщает Министерство сельского хозяйства и продовольствия Тувы. На этой неделе в нескольких районах участники также получат свой скот. При передаче обязательно учитывается готовность новых участников, состояние овцематок. Ответственность на местах несут представители сельхозуправлений и председатели администраций села и района. По плану, массовая передача скота пройдет в августе, отметил министр сельского хозяйства и продовольствия РТ Эртине Данзы-Белек.
Подробнее...
04.07.2018 14:18 / Общество
Более 20 мастеров, 220 солистов и участников музыкальных ансамблей стали конкурсантами фестиваля ежегодного фестиваля русской культуры. Мероприятие, которое теперь носит постоянное название «ВерховьЁ», и проходит в окрестностях села Сизим Каа-Хемского района Тувы, собрало более 1000 гостей. С каждым годом увеличивается не только число участников, но и расширяется программа фестиваля. В этом году проведены конкурсы среди вокалистов, инструменталистов, мастеров народно-художественных промыслов и декоративно-прикладного творчества.
В мастеровом конкурсе участвовали 29 человек. Гостям фестиваля посчастливилось посетить мастер-классы по плетению ковров и корзин из лозы, по изготовлению макета юрты, мягких игрушек, «чалаа-кара» и детской обуви (бопук), по вышивке картин, художественной вышивке, резьбе
Подробнее...
03.07.2018 16:23 / Туризм
Тува раскроет потенциал внутреннего туризма для гостей республики с помощью IT-технологий. В 2 018 году дан старт амбиционному приоритетному проекту министерства информатизации и связи -
«Гость Тувы». Проект координируется лично Главой Республики Тыва в рамках Послания Верховному Хуралу (парламенту) РТ обозначил развитие туризма как одно из основных экономических драйверов приоритетного направления работы правительства.
Как сообщает одноимённый проектный офис, портал «Гость Тувы» попытается раскрыть все прелести отдыха в республике для туристов с применением разных IT-технологий:
- Мы надеемся, что туристско-информационный портал Республики Тыва - visittuva.ruстанет для всех субъектов турбизнеса эффективным инструментом для продвижения своих услуг
Подробнее...
03.07.2018 11:17 / Транспорт
В день, когда Президент Российской Федерации Владимир Владимирович Путин подписал указы о назначениях в новом правительстве страны, Глава Республики Тыва Шолбан Кара-оол оставил в своем блоге примечательную запись: «Наш Президент требует прорывных решений. Полноформатного выполнения майских указов. Разработку и воплощение в жизнь таких суперпроектов, каким стал Крымский мост. Реализации планов подъема экономики страны, нашей Сибири и соседа – Дальнего Востока.
В полный рост встает ускорение процессов разворота России на Восток. Здесь особенно надеюсь на адресную поддержку со стороны нового кабмина мегапроектам нашей «Енисейской Сибири». Задача для Тувы в этом мегапроекте грандиозная – прорубить «окно возможностей» в страны АТР».
Подробнее...
03.07.2018 10:39 / Мероприятия
В Туве прошли I Всеармейские соревнования по спортивной борьбе на кубок Министра обороны РФ и международный турнир на Кубок Главы Тувы по Хурешу. 244 молодые семьи в этом году получат целевую матпомощь на улучшение жилищных условий. Социальные лифты для молодых. Задача - обеспечить максимальную поддержку кормозаготовителей. Глава Тувы выступил за ежегодный рост объемов дорожного фонда. Международный статус аэропорта все ближе. Противопожарный режим продлен до середины июля. Эксперты выбирают тувинские маршруты для "Золотого кольца Сибири".
О ГЛАВНОМ
В Кызыле прошли I Всеармейские соревнования по спортивной борьбе на кубок Министра обороны РФ
Спорт в нашей стране стал государственной политикой, стандартом жизни, превратился в уникальную энергию и силу, консолидирующую наше общество.
Подробнее...
03.07.2018 07:47 / Экономика
Как сообщает Служба по тарифам Республики Тыва, уровень роста совокупного платежа за коммунальные услуги в среднем по республике составит 2,5 %. Это в два раза меньше допустимого предела для региона, установленного распоряжением Правительства Российской Федерации. Напомним, что с 1 июля по всей России произошло плановое повышение тарифов на коммунальные услуги.
Отмечается, что самый низкий уровень роста совокупного платежа граждан за коммунальные услуги сложится для потребителей городов Ак-Довурак и Туран в размере 0,6 %.
Подробнее...
Фоторепортажи
08.08.2024
18.07.2024
18.07.2024
10.07.2024
09.07.2024
09.07.2024
11.06.2024
10.02.2024
19.01.2024
15.01.2024
01.01.2024
29.12.2023
26.12.2023
25.12.2023
25.12.2023
24.12.2023
23.12.2023
21.12.2023
14.12.2023
11.12.2023
Медээлер
31.12.2014
Тыва Республиканың хүндүлүг чурттакчылары!
Үнүп орар Чаа чыл-биле болгаш Христостуң төрүттүнгени-биле чүректиң ханызындан чедирген байырымны хүлээп ап көрүңер! Ол байырлалдар кажан-даа онзагай, өг-бүлениң чылыг чоруу-биле, төрел болгаш чоок кижилерниң ынакшылы-биле бисти бүргеп чоруур. Эртип турар чыл биске эң эки чүүлдерни, аайлажыышкыннарны болгаш хуу чедиишкиннерни арттырган. А Чаа чылда ыдыктыг күзелдеривис бүдер, өөрүшкү болгаш аас-кежии элбек болур! Бистиң бүгү эгелээшкиннеривиске болгаш кылган чүүлдеривиске чедиишкин келир болзун, тодуг-догаа чорук немешсин, чогаадыкчы чаа идеяларывыс амыдыралга боттаныр болзун! 2015 чыл республиканың чурттакчы бүрүзүнге депшилгелиг хөй-хөй саналдарны болгаш оларны шиитпирлээриниң аргаларын, чедиишкинниг ажыл-херектерни болгаш күүсеттинген планнарны өргүүр болзун! Бистиң күзел-чүткүлдеривиске бот-боттарывыска ачы-дуза, сырый каттыжыышкын болгаш чаагай сеткил каттышсын!
Чаа чыл-биле!
Тыва Республиканың Хөй-ниити палатазының даргазы Х. Монгуш.
Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Декабрь 26-да «Найысылал» арт-төпке ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы Чаа чылдың елказын эрттирген. Аңаа ажылдакчыларның ажы-төлүнден аңгыда, Украинадан бичии 4 харлыг Мирослав Узденевту база чалаан. Уругларның кеткен хептериниң янзызын чүү дээр: челээш өңнерлиг, янзы-бүрү кылаңнааштар ажыглап тургаш даараан бир-ле тускай маскарад хептиг, чок-ла болза, бир амытан, азы бир тоол маадыры дээш-ле баар. ТР-ниң күш-ажыл болгаш социал политика сайыдының оралакчызы Елена Саая уругларга болгаш чыылганнарга Чаа чылдың байырын чедирген. Амгы үеде Мирославтың авазы, ачазы, кырган-авазы Кызылдың хоочуннар бажың-интернадында чурттап турар. Чаа чылда Мирослав Кызылдың 5 дугаар уруглар сады барып эгелээрин улуг өөрүшкү-биле ооң авазы Алина Полетаева чугаалады. Бичии Мирослав уруглар-биле кады каас-чараш «хептиг» Шиви долгандыр ырлажып, аажок солун үени эрттирген. Соок-Ирейниң холундан белек алыры чаштарга уттундурбас болуушкун дээрзи билдингир.
Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Улусчу чогаадылга бажыңынга декабрь 27-де «Спортчу элита» деп байырлал эрткен. Аңаа спорттуң янзы-бүрүхевирлеринге алдаржаан олимпий, сурдолимпий, паралимпий оюннарныңтергииннеринге, тренерлерге, хоочуннарга болгаш спорттуңхөгжүлдезинге үлүг-хуузун кииргеннерге күрүне шаңналдарын тывыскан. ТР-ниңБаштыңы – ЧазааныңДаргазы Шолбан Кара-оолду сценаже башкарыкчылар чалапты.
“Спортчулар бодунуң чүт- күлдүү-биле, бедик тура-соруу-биле бедик чедиишкиннерни чедип ап турар. Силер чон мурнунга, аныяк-өскенге үлегер-чижек болуп турар силер. Сочи хоорайга паралимпий оюннарынга Россия медальдар талазы-биле 1-ги черни ээлээни дээрге маадырлыг чорук-тур. Кадык кижилер олардан өөренип, тиилелгеже чүткүлүнүлегерге алыр ужурлуг бис. Тывадан паралимпий оюннарның чемпиону Михаил Оюнга канчап чоргаарланмас бис. Чылдан чылче спорт тудугларын тудуп турарывыс дээрге, келир үеже көрүжүвүс болгаш аныяк-өскенге эки байдалдарны тургузуп турарывыстың бадыткалы-дыр. Каа-Хем суурга улуг спорт комплекизин тудуп алыр болзувусса, спортчу чедиишкиннеривис база бир бедик чадаже көдүрлүр дээрзинге бүзүрелим улуг. Спорт оран-саваларының көвүдеп турары — республиканыңчедиишкиннериниң магадылалы.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Декабрь 25-те В.Көк-оол аттыг Национал театрга республиканың кожуун бүрүзүн төлээлээн тергиин өөредилгелиг, хөй чедиишкиннерлиг уруглар Тываның Баштыңының елказынга чыглып келген. Чаңчыл езугаар чылдың төнчүзүнде республиканың онза чедиишкиннерлиг 7 хардан 14 харга чедир школачылары Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң уругларга елказынче чалалганы алыр аас-кежиктиг болуп турарлар.
Национал театрның ийиги каъдында уругларга янзы-бүрү оюннар шөлчүгештерин организастаан. Каас-чараш идик-хептиг, маскарад костюмнарлыг оолдар, кыстар оюннарга киржип, амданныг, чигирзиг «шаңналдарны» ойнап ап турганнар. Бир булуңда уруглар кажыктаан, өскезинде хол басчып күжүн шенешкен, боулинг шарларларын октап турарлары-даа эңмежок.Тергииннерге шаңналдар тыпсырының мурнунда уругларга «Күске бүрүзү быштакка ынак» деп чаа шииниң баштайгы көргүзүүн уругларга бараалгаткан. Шии уругларны эп-найыралга, ынакшылга, мөзү-бүдүштүг, хүндүткелдиг болурунга кижизидип турар. Уруглар шиини аажок сонуургап, адыш часкап, өткүт, хөглүг каткызы-биле хүлээп алган. Шии төнген соонда чыылган бичии аалчыларны байырлалдың кол маадыры — Шиви чанынче чалаан.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Россияның алдарлыг артизи, Тываның Улустуң хөөмейжизи К.К.ХОВАЛЫГ-биле бистиң корреспондентивис Чаа чыл бүдүүзүнде ужурашкаш, «Шынның» номчукчуларының сонуургааны айтырыгларга харыылап бээрин дилээн. Оларның аразынга болган чугааны мооң адаанда парладывыс.
— Чоокта чаа эрткен «Көшкүн хөөмей» шуулганының «Хөөмейим кагбас-ла мен» деп түңнел концертинге силерниң ыры-шоор, хөөмей-сыгыдыңарны дыңнааш, магадап олурдум, улам ындынын ап бар-ла чыдар салым-чаяаныңар күштүг-ле-дир, Кайгал-оол Ким-оолович, орус чон болза, ону «ийиги тыныш ажыттынганы ол» дижир ийик бе?
— Четтирдим (каттырбышаан, уламчылады.Ред). «Хүн-Хүртү» база-ла чаа чанып келгенивис ол турган чүве. Чер-чуртче чанып, эш-өөрнүң, чонувустуң мурнунга үнүп кээрге, ала-чайгаар сагыш-чүрек ындынналы бээр, ынчангаш ындыг боор.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Италияда Чаа чылды январь 6-да демдеглээр. Бо дүне хуулгаазын, энерел сеткилдиг Бефана фея итальяннарның бажыңнарын эргий кезиир. Ол «алдын дүлгүүрү»-биле бажыңнарның эжиктерин ажыткаш, бичии уругларның өрээлинде каминде азып каан уктарынче белектерни киир суп каар. Итали Соок-Ирей – Баббо Натале. Италияның чурттакчылары чаа үнүп орар чылда бүгү-ле эрги эт-септен адырлырга эки деп санаар. Ынчангаш олар эрги илиирлер, сандайлар дээш, өске-даа эт-септи соңгаларындан октаар чаңчылдыг. Чаа чыл столунга албан тоорук, чечевица, виноград турар ужурлуг. Ол дээрге узун назынның, кадыкшылдың, байлакшылдың демдектери болур.
Англияга 1843 чылда байырлыг ажык чагаа (открыткалар) солчур чаагай чаңчыл тывылган. Чаа чылдың бүдүүзүнде уруглар стол кырынга тавак салып каарга, эртенинде англи Соок- Ирей — Санта Клаус оларга белээн сөңнээр. Идиктер иштинче англичаннар элчигенниң ынак чиир чеми — сигенни суп каар.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
Бажыңның херээжен ээзи Чаа чыл столун белеткээрде, чүгле өг-бүлезин өөртүр дээш эвес, үнүп орар чылдың ээзи — Ногаан Ыяш Хойну ээ көрүндүрүп алырын бодап, бүдүн чыл чогумчалыг болзун дээш аъш-чемин делгээр. Найыралга болгаш тайбыңга ынак амытанны деткиирде столдуң херекселдери ыяштан кылган азы ногаан өңнүг боору чогумчалыг. Чүгле стол шывыы, салфетка, аяк-сава эвес, а байырлалга кедер хеп, белекчигештер хавы база ол өңге дүүшкек болза эки. Ногаа, чимис-биле байырлал столун элбеди каастаар.
2015 чылды уткуурда янзы-бүрү амданныг, чигирзиг чемнер — пирожноелер, ногаа-чимис, каттар-биле чемчиткен пирогтар, хой дүрзүзү кылдыр быжырган печеньелер, быштактыг торттар (хой сүдү-биле кылган быштак оон-даа эки), мороженое база конфеталар, ары чигири болгаш тооруктар. Бо чылдың езулуг суксуну — алкоголь чок суксуннар — чимис хандызындан морстар, компоттар, чимистиг шай база кисель.
Улаштыр номчуур...
30.12.2014
«Шын» солуннуң бөгүнгүаалчызы аныяк модельер-дизайнер Шолбана Очур-оол. Чаа чыл уткуштур номчукчуларны сонуургадыры-биле мода делегейинде онза, солун чүү болуп турарын база бодун таныштырарын диледивис.
— Мындыг ховар, солун мергежилди канчап шилип алган сен, Шолбана?
— Бичии тургаш-ла, кыдыраашка чараш хептер чурааш, садыг кылдыр бодап алгаш, ону эштеримге садып ойнаар турдум. 5 класска «Келир үеде сээң мергежилиң» деп чогаадыгга чурукчу-модельер болур мен деп бижип каарымга, башкым безин кайгай берген. Эш-өөрүмге чурукчу-модельер дээрге кандыг мергежилил деп тайылбырлап берип турдум. Ынчангаш бичиимде бодап чораан күзелимни чедип алган мен деп бодаар мен.
Улаштыр номчуур...
26.12.2014
Декабрь 19-та Чаа-Хөл кожууннуң Ак-Туруг сумуга Тыва Республиканың баштайгы шериг комиссары Монгуш Чөвекович Сувакка тураскааткан байырлыг хемчеглер болуп эрткен. Оларны бо суурга эрттире бергениниң чылдагааны — бирээде, М.Ч. Сувак — Ак-Туруг суму чурттуг кижи. Ийиде, бо хонуктарда Тываның шериг комиссариады тургустунганындан бээр 70 чыл оюн демдеглеп эрттирип турар.
М.Ч. Сувак ажылдап чораан үезинде Тыва Арат Республиканың шериг күчүзүн тургузарынга болгаш быжыглаарынга улуг үлүг-хуузун киирген. Ол ТАР-ның шериг сайыды чорааш, тыва эки турачыларны Ада-чурттуң Улуг дайынынга белеткээш, 1943 чылдың сентябрь айда үдээш, таптыг-ла бир чыл болганда, чону-биле кады найысылал Кызылга эки уткуп, хүлээп алган.
Улаштыр номчуур...
26.12.2014
Чартык чүс чыл ажыг үениң дургузунда Кызылдың чылыг, электри төвү найысылалдың болгаш кожууннарның социал-экономиктиг амыдыралының кол дазылы болуп келген. Ол хире улуг күчү-күштүг бүдүрүлгеде дыка хөй кижилер дүне-хүндүс кызымаккай ажылдап турарлар. Чымыш иштиг энергетиктерниң декабрь 22-де профессионал байырлалынга ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Владимир Фалалеев, Дээди Хуралдың депутады Алдын-кыс Конгар, ТР-ниң одалга болгаш энергетика сайыды Роман Кажин-оол чедиишкиннерни күзеп база мурнакчыларга өөрүп четтириишкинниң болгаш хүндүлел бижиктерни Орус культура төвүнге байырлыг байдалга тывысканнар. Кандыг-даа байдалда боттарының мурнунда салган сорулгаларын ак сеткилдии-биле күүседип турар республиканың аңгы-аңгы кожууннарындан келген чамдык мурнакчылар ажылын таныштырды:
Улаштыр номчуур...
26.12.2014
Чаа чылдың утренниктери, балдары болгаш маскарадтары
Декабрь 20 — 2015 чылдың январь 7
Бичии уругларга Чаа чылдың балдары, маскарадтары, утренниктери база көргүзүглери – В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга, Тыва Республиканың Алдан-Маадыр аттыг национал музейинге, Тываның Үндезин культура төвүнге, Тываның күрүне филармониязынга, Орус культура төвүнге, өөредилге болгаш социал албан черлеринге, культура бажыңнарынга, библиотекаларга.
Декабрь 24
Өскүс уругларга болгаш ада-иезиниң азыралы чок арткан уругларга Чаа чылдың ачы-буян концерти – Кызыл хоорайның школа-интернадынга.
Декабрь 25
Республиканың бичии уругларынга ТР-ниң Баштыңының Чаа чылдың елказы – В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга 12.00 шакта.
Улаштыр номчуур...
25.12.2014
«Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» губернатор төлевилелиниң кол сорулгазы чурттакчылыг суур бүрүзүнге ол суурну бадыткап турар азы суурнуңбедик адын тудуп болур продукцияны бүдүрүп үндүргеш, сайгарары.
Бо айтырыг талазы-биле Эрзин кожууннуң мал ажыл-агыйлыг, тыва хойну өстүрер, уксаалыг мал заводу, «Бай-Хөл» көдээ ажыл-агый кооперативиниң даргазы Эртине Аңгырович Манзай Чазак Даргазы Шолбан Кара-оолдуң болгаш ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының сүмелээни-биле чурттакчы чоннуң аъш-чемге айыыл чок чоруун хандырар сорулга-биле тус черниң шээр малындан эът бүдүрүп сайгарар талазы-биле тодаргай ажылдарны кылып чорутканының түңнелинде, мал согар бүдүрүлге тудуун дооскаш, тускай шенелдени эрттиргеш, продукциязын берип эгелээн.Мал согар цехти Бай-Даг суурдан ырак эвесте, Тарлашкынның чоогунда, Эрзин — Кызыл автооруунуң чанында туткан. Бо тудугну Москвада «Комман групп» дээр акционерлиг ниитилелдиң (чиңгине директору Андрей Борисович Волков) төлевилели езугаар туткан. Бо чугула бүдүрүлгени тударынга кожуун чагыргазы тус чер бюджединден 800 муң рубльди, а «Бай-Хөл» ажыл-агый 2750 муң рубльди тускайлаан.
Улаштыр номчуур...
25.12.2014
Тыва Республиканың Баштыңы Ш.В.Кара-оолдуң саналы-биле эгелээн «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» деп төлевилелдиң күүселдезин 3 чыл улаштыр хайгаарап тур мен. Аңаа киржири-биле «Мөген-Бүрен» КУБ-туң чанынга «Сайзырал» КХН-ни тургускаш, эът, дүк, сүт болбаазырадып кылыр дериг-херекселдерни республика Чазааның дузазы-биле четчелеп берген бис. Ооң соонда аңаа ажылчын олуттарны тургузуп, көдээ ажыл-агый продукциязын болбаазырадыр талазы-биле ажылды эгеледивис.
Ол дериг-херекселдерни чогумчалыг ажыглаанывыстан чоннуң хереглелинге ажыглаар продукцияны «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» деп төлевилелге киириштир бүдүрүп, делгелгелерге-даа киржип, багай эвес үнелелди ап келдивис. Бо чүүлүмге бодумнуң ажыл-агыйымны мактаар, көргүзер-даа дивээн мен, ниити төлевилелге хамаарышкан саналды киирер сорулганы салдым.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Ниити-россияның Улусчу фронтузунуң регион активи-биле ужурашкан.
Ужуражылганың кол сорулгазы — декабрь 12-де Дээди Хуралга кылган Айыткалында турушту улусчу контрольдуң төлээлери-биле сүмележири дээрзин Тываның Баштыңы айыткан.
«Үнер чыл бөдүүн эвес, бодунуң экономиктиг, социал болгаш политиктиг негелделери-биле аажок-ла нарын болур чадавас — деп, Чазак Даргазы ужуражылганы ажыдып тура, чугаалаан. — Ол шылгалдаларга удур чүгле күрүне эрге-чагыргазы эвес, чурттакчы бүрүзү туржур ужурлуг. Ынчангаш шуптувус чаңгыс кижи дег, демнежип алгаш, чаңгыс айтырыгны — ол берге үени Тывага чидириг чок, харын-даа дадыккан, келир үеде быжыг үндезинниг апарган ажып эртери дээш туржур ужурлуг бис».
Ужуражылгага чугаа Ниити-россияның Улусчу фронтузунуң (НУФ-туң) республикага болгаш чуртка онзагай ужур-дузалыын демдеглээни-биле эгелээн. Чурттуң Президентизи НУФ-ту нацияларны каттыштырып шыдаар күш, российжи кижи бүрү- зүнге хөй-ниити чорудулгаларга киржиринге чепсек, бүгү чурттуң болгаш бодунуң төрээн булуңунуң чаартылгазынга хуу киржилгезинге идиг кылдыр тургусканын демдеглээн дээрзин Тываның Баштыңы сагындырган. Дайын-чаада дег, фронт деп аттыг-даа болза, ол шимчээшкин тургустунган айтырыгларны чөптүү-биле шиитпирлээриниң, кижилерниң күзел-чүткүлдери-биле херек кырында тургустунган байдалдарның аразында чогумчалыг арганы тыварының талазы-биле сорулгаларны шиитпирлээр.
Улаштыр номчуур...
22.12.2014
Бурунгу кыдат дайынчы уран чүүлдүң ушу хевири амгы үеде бистиң республикада бурунгаар сайзырап турар. Кыдаттан ужукталып үнген бо хевирге чоокта чаа делегей чергелиг маргылдаа болуп эрткен. Аңаа Россияның болгаш Тываның адын камгалап, бистиң спортчуларывыс киришкеш, келген.
Күстүң ортаа айының төнчүзүнде Кыдат чурту четкен тыва спортчуларның бирээзи Чойган Николаевна Самбыланы номчукчуларга таныштырайн.
«Кижи — чурттуг, куш — уялыг»
Мээң маадырым баштайында бодун мынчаар таныштырды:
— Өскен-төрээн черим Чадаананың №1 школазынга өөренип тургаш-ла, спортка ынак турган мен. 6-гы класска ушуну сонуургап эгеледим. Ушу хевириниң чажыттарын башкым Алексей Ытсыгбаевич Сат өөредип каан. Бо башкы — хүрешке, оон ыңай каратэ, ушуга бедик мергежилдиглерниң бирээзи. Кезээде-ле бистерни деткиир, кичээлдер соонда ушуну 20 хире уругга өөредип турган башкывыс-тыр – деп, ол чугаалады. Чойган Николаевнаның ушуга сонуургалы ооң хан-дамырында сиңе берген-дир деп эскердим. Ону чугаалай бергенде, чечен-мерген тоолчуларывыс Баазаңай Түлүш, Чанчы-Хөө Ооржак ышкаш ыдып-ла, чугааланып-ла олурар болду. Мен ооң солун чугаазын Степан Сарыг-оолдуң «Аңгыр-оолдуң тоожузунда» Аңгыр-оол биле Буян деп ийи оолдуң чугаалажып орары дег, «ийе, ыык…» деп каап, кончуг кичээнгейлиг дыңнап олурдум.
Улаштыр номчуур...
|
|