Бир олутта — тос кижи

Бо чылын республикага ажыттынар Президентиниң кадет училищезинче кирериниң шылгалдалары Кызылда эгелээн. 

Июльдуң 1-ден 17-ге чедир тускай комиссия бирги шилилге чадазын эрткен болгаш шиитпирлекчи шылгалдалар дужаар кылдыр санаттынган 591 элээдиниң билиин шылгаар. Тываның Өөредилге яамызының дыңнатканын езугаар алырга, училищеже кирериниң конкурузу дыка нарыыдаан — бир олутче 9 кижи кордап турар. Ынаар кирип алыр дизе элээди оолдар дөрт эртемге—орус болгаш даштыкы дылдарга, математикага билиин шылгадыр, күш-дамыр сайзыралын көргүзер.

Кирериниң шылгалдазын дужаарының бүдүүзүнде Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол хүлээп алыышкын комиссиязының даргазы, РФ-тиң Камгалал яамызының шериг өөредилге килдизиниң начальниги Михаил Зырянов-биле ужурашкан. Чиигелделиг категорияның уругларынга хамаарыштыр Чазак Даргазы бодунуң бодалын база катап илереткен. Кирериниң шылгалдазын дужаар кылдыр  санатканнарның аразында ындыг категорияның уруглары 74 кижи болган. А ниити олуттарның саны 65. Бо хүлээп алыышкынга кожууннарның төлээлежилгезин база барымдаалаарының эргежок чугулазын Шолбан Кара-оол демдеглээн. Тываның муниципалдыг тургузугларынга үлелге чөптүг болур ужурлуг. Амгы үеде шилиттинген уругларның 30 ажыг хуузу найысылалдың школаларының өөреникчилери болуп турар. Кызыл чоогунда Кызыл кожуундан өөреникчилер саны 55-тен ашпаан. Тывада улуг кожууннарның бирээзи Барыын-Хемчиктен 43 кижи кирер деп турар. Арткан муниципалдыг тургузуглардан каш-ла кижи бижиттинген.

«Президентиниң кадет училищезин социал объект кылдыр эгезинде-ле санап эгелээн бис — деп, Шолбан Кара-оол сагындырган. — Ооң кол сорулгазы чүгле салым-чаяанныг оолдарны өөредири эвес, күрүнеден өске дуза чедирер чер чок өскүс чаштарның болгаш ада-иезиниң хайгааралы чок арткан уругларның эң салым-чаяанныгларынга эки өөредилге черин доозуп алыр арганы бээри болур».

Олуттарны республиканың кожууннарының аразынга чөптүү-биле хуваары кадет училищезин тургузарының барымдаазы болганын өөренип көөр херек. «Район бүрүзүнге 3-3 олутту хуваар, аңаа дүүштүр хүлээп алыр турган» — деп, Тываның Баштыңы чугаалаан.

Михаил Зырянов Шолбан Кара-оолдуң саналын деткээн. «Мен бодум көдээ черге, чединмес өг-бүлеге төрүттүнген мен, ынчангаш көдээ уруглар дугайында Силерниң дүвүрелиңерни билип тур мен — деп, ол чугаалаан. — Комиссия бодунуң ажылынга Силерниң киирген саналдарыңарны бүрүнү-биле күүседир. Олуттар чедишпейн-даа турар болза, кожуун бүрүзүнден өөреникчилерни хүлээп алырын, чиигелделиг улустуң байдалдын барымдаалаарын кызыдар бис».

Кирериниң баштайгы шылгалдаларын дужааган үе бо өөредилге чериниң негеттинип турарын көргүскен деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн. Уругларга ат-сураглыг өөредилге черин ажыдарының талазы-биле республика баштайгы базымны кылып эгелээни ол. Училищени калбартыр, курсантыларның санын көвүдедир талазы-биле дилегни Россияның камгалал сайыды Сергей Шойгуже киирер деп турарын Тываның Баштыңы дыңнаткан.

Ниитизи-биле училищеге 130 сургуулду өөредири көрдүнген. Амдыызында чүгле 65 олутче өөреникчилерни хүлээп ап турар, артканнарын ийиги ээлчег ажыглалга киирген соонда хүлээп алыр. Тываның Баштыңы аңаа олуттарның санын чоорту 300 чедирер сорулгалыг.

Оон аңгыда Шолбан Кара-оол ТР-ниң өөредилге сайыды-биле чугаа кылган. Экзаменнерниң түңнели-биле кадет училищезинче кирбейн барган оолдарның салым-хуузу кандыг болурун олар чугаалашканнар. Оларның боттарының школаларынче дедир чедип кээри күзенчиг эвес, Чижилгелиг мындыг байдалды эртип турган оолдар дээрге бөдүүн эвес, шыырак белеткелдиг кижилер-дир. Ындыглар республикага херек. Ынчангаш, Президентиниң кадет училищезинче кирбээннерни ат-алдарлыг өске өөредилге черлеринче — күрүне лицейинче болгаш Кызылдың кол-кол гимназияларынче сүмелээр болза эки дээрзин дугурушканнар.

Долаана Салчак.