Россияның бойдус курлавырлары болгаш экология сайыды Александр Козлов «Экология» национал төлевилелдиң «Арыг агаар» федералдыг программазын Тывага боттандырылгазын деткээн

РФ-тиң бойдус курлавырлары база экология сайыды Александр Козлов Тыва Республикага ажыл-агый аайы-биле ажылдаан. «Экология» национал төлевилелдиң «Арыг агаар» федералдыг төлевилелиниң хемчеглериниң күүселдезин хынаары – ооң сорулгазы. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республика найысылалындан ырак эвесте, хоорай бүрүнү-биле көстүп турар черже федералдыг сайытты чалаан. Ылаңгыя кышкы үеде, ол черден хоорайны көөрге, ышка бастырып алган болур.

Оон келгеш, регион Чазаанга парлалга ужуражылгазының үезинде, Александр Козлов Кызылды федералдыг төлевилелче киирер дээн шиитпир чөптүг-дүр деп демдеглээн:
- Чурттуң Президентизиниң шиитпири-биле агаар айтырыын көөр төлевилелче хоорайны киргени, шын шиитпир болду. Бөгүн бис ону саазын кырында эвес, а херек кырында көрдүвүс. Кончуг сооктар үезинде, бажыңнар база ЧЭТ долу күжү-биле одап турар үеде ону көрбээн-дир бис. Президентиниң даалгазы-биле агаарны чогуур байдалче киирер ажылдар боттаныр - деп, федералдыг сайыт демдеглээн.

Федералдыг Бойдус яамызындан коллегалар, Росбойдусхайгааралындан төлээ, тускай угланыышкынныг регионалдыг яамылар удуртукчуларының киришкени республика Баштыңының хуралында, Кызыл хоорайның агаарынче үндүрүп турар ышты эвээжедир дээш кылып турар комплекстиг хемчеглер планының ажылдап кылган төлевилелин Александр Козловка таныштырган. Экспериментини «Экология» бүгү-российжи эртем-шинчилел институду чорудуп турар.

Республикага национал төлевилелдер боттандырылгазының көскү үре-түңнелдеринден алырга, федералдыг сайыттың бодалы-биле алырга, хоорайда агаар хирлендириишкиниң кол дөзүн 2023 чылдың сентябрьда илереткен. Шинчилелдерден алгаш көөрге, 18 муң хире өрегелиг хуу сектор хоралыг ыштың 65 хуузун агаарже үндүрүп турар. Ол көргүзүглерге даянгаш, ону шиитпирлээриниң элээн каш аргаларын ажылдап кылган.

«Экология» национал боттандырылгазы-биле агаар хирлендирген бүдүмелдерни эвээжедир үш арга бар: суугаткан газ хүлээр, шыгжаар база регазификациялаар системаны база чавыс болгаш бедик базыышкынныг газ шугумун, ол ышкаш газ суугдары заводту туткаш, хоорайны долу газ хандырылгазынче киирер; азы чырык шугумнарын база трансформатор подстанцияларын эде чаарткаш, печкаларны чырык-биле одалгаже шилчидер; азы печка одалгазын чырык-биле одаар база экологтуг автоматчыткан хөмүр котелдарынче шилчиткен каттыштырган аргаже шилчидер.

Бо үш аргага санаашкыннарны кылган, баштайгы ажылдарны эгелээн: 2023 чылда 6 котельнаяны төпчүткен одалгада кошкан, 2024 чылда 7 объектини кожарын планнаан.

Александр Козлов комплекстиг план төлевилелиниң бирги түңнелдери-биле танышкаш, элээн каш санал-оналдарны киирген. Ылаңгыя хоорай чонунуң кадыынга ыштыг агаар кайы хире хора чедирип турарын шинчилээр ажылды республиканың кадык камгалал яамызынга дааскан. Федералдыг программаның бүгү ажылы улустуң амыдыралын экижидеринче угланган болганда, чугула чүүл ол деп, Козлов демдеглээн.

Федералдыг сайыттың бодалы-биле алырга, оон аңгыда чурттакчы чон-биле ажылдаар, азы хуу бажыңнарның чурттакчылары одалганың экологтуг хевирлеринче шилчииринге белен бе дээрзинге айтырыг-харыыны чергелештир чорудар. Агаар хирлениишкининге улуг салдарны чедирип турар хуу секторну таарыштыр көжүрер арганы көөрүн Козлов сүмелээн.
Козлов тус черниң массалыг информация чепсектериниң төлээлеринден чурттакчы чонга информацияны таратчыр ажылга дузалажырын дилээн.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг парлалга ужуражылгазында, федералдыг төлевилел күүселдези чүгле Кызыл хоорайны эвес, а Каа-Хем биле Сукпак суурлар кирип турар Кызыл чоок-кавын база хаара тударын дыңнаткан.

Александр Козлов биле Владислав Ховалыг федералдыг программаның 2030 чылга чедир комплекстиг планының хемчеглерин боттандырары-биле федералдыг болгаш регионалдыг ведомстволарның мурнунда улуг ажылдар манап турарын демдеглээннер.