Эртемденнер Тываның найысылалында агаарның хирлениишкининге ниити шинчилелдерни эгелээн

«Экология» национал төлевилелдиң «Арыг агаар» федералдыг төлевилели-биле агаарже хоралыг бүдүмелдерни үндүрүп турарын өйлээн дуржулга-биле шинчилел ажылдары сентябрьның 1-ден Кызылда эгелээн.
Бөгүн регионалдыг Арга-арыг ажыл-агый яамызының ажылдакчылары «Арыг агаар» федералдыг төлевилелдиң төлевилел офизинден куратор база Бүгү-россияның долгандыр хүрээлел камгалаар эртем-шинчилел институдунуң специалистери-биле кады шинчилелге чугула херек кол материалдар чыылдазынче кирген. Патрис Лумумба аттыг Россияның Улустарның найыралы университеттиң специалистери Магистральная кудумчузунда автотранспорт агымы каш янзы болгаш улуг шимчээшкинниг ийи участокта шинчилел ажылын база чорудуп эгелээн.
Тываның эрге-чагыргазының күжениишкинниг ажылының ачызында республиканың найысылалы агаарның шынарын экижидеринге дыка хереглелдиг Россияның 29 хоорайларының санынче киргенин сагындыраал. Россияның Президентизи Владимир Путинниң даалгазы езугаар, 2030 чылга чедир ол хоорайларның агаарын хирлендирген ыштар ийи катап эвээжээрин чедип алыр ужурлуг.

Чоруттунган шинчилелдерниң түңнелинде тус черниң чурттакчы чонунуң кадыкшылынга хора чедирип турар агаарның кайы хире хирлии чиге билдинер. Специалистер агаарның кайыын хирленип, кайы хире чүдереп турарын илередир.

Экспериментини чорударының бадылаттынган чадалары езугаар, 2023 чылдың сентябрь 1-ден 2024 чылдың июнь 15-ке чедир эртемденнер агаарда ыштың ниити санаашкынын кылып, оон дараазында чартык чылда, азы 2024 чылдың төнчүзүнде, чурттакчы чоннуң кадыынга ооң хоразын санап үндүрер.

А 2025 чылдың бирги чартыында агаар хирлендирип турар объектилерниң даңзызын тургузуп, ону болдурбас дээш кылып турар хемчеглерниң даңзызын чыыр. Агаар хирлендирер бүдүмелдерни эвээжедир талазы-биле комплекстиг планнарны октябрьга чедир белеткээш, бадылаткаш, ооң күүселдезинче кирер.

Кызыл хоорай талазы-биле комплекстиг планче киирери планнаттынган хемчеглереден аңгыда, хоорай девискээринде биче котельнаяларны хаары, хөмүр одаар хуу секторну одалганың өске хевирлеринче шилчидери көрдүнген. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг сентябрьның 6-да социал четкилерге эрткен дорт дамчыдылга үезинде, чүгле чырык-биле одалга эвес, а тырый иткен газ база бооп болурун чугаалаан. Бо хүннерде чогуур техниктиг-экономиктиг үндезиннерни белеткээри дооступ турар, а октябрьда регионнуң чазаа «Газпром» компания-биле келир үеде газ шыгжаар черни долгандыр инфраструктураны тудар айтырыгны чугаалажып көөр.