Чонга ужур-дузалыг төлевилелдерни шилээн

Июль 5-те Хамаатыларныӊ бот-идепкейжи чорукту деткиир чөвүлел хуралы Тыва Республиканыӊ Баштыӊыныӊ удуртулгазы-биле Улусчу чогаадылга бажыӊынга болган.

Аӊаа Чөвүлелдиӊ кежигүннери-биле кады 400 ажыг удуртукчулар, Тываныӊ хөй-ниити организацияларыныӊ идепкейлиг төлээлери, федералдыг болгаш республика чергелиг организацияларныӊ, республиканыӊ кожууннарыныӊ удуртукчулары киришкен.

Владислав Ховалыг хөй-ниитиниӊ айыыл чок чоруунуӊ болгаш республикада социал амыдыралды экижидериниӊ дугайында темаларны сайгарып чугаалажыр дээрзин хуралды ажыдып тура сагындырган.

Сагыш-сеткил болгаш мөзү-шынар талазы-биле мурнады шиитпирлээр чүүлдер дээрге өг-бүлениӊ үнелиг билиглерин быжыглаары, күш-ажылга чаӊчыктырары, патриотчу кижизидилге, чоннуӊ чаагай чаӊчылдарын, төрээн дылын кадагалап арттырары болгаш ону сайзырадыры. Күрүне программалары болгаш болур-чогуур бүгү хемчеглер бар турбуже, ону чүгле бүгү ниитилелдиӊ, бот-идепкейин көргүзүп, саналдап турар сонуургалдыг кижилерниӊ киржилгези-биле шиитпирлеп болур дээрзин ол демдеглээн.

«Сагыш аартып чоруур чүүлдерни, ылавылаарга уруглар садтарыныӊ, эмчилерниӊ чедишпезин, ада-иелерниӊ харыысалга чогун, азырадыкчы хөөнүн, арага-дары садарын кызыгаарлаарын чаӊгыс чер чурттугларым маргыжып, сайгарып чугаалажып турар дээрзин билир мен. Хөй ниитиге улуг салдар чедирген кем-херектер дээш сагыш аарып чоруур. Бажыӊынга, өг-бүлезинге, социал четкилерге-даа ону сайгарып турарлар. Ам бо айтырыгларны Чөвүлел хуралынга сайгарып көрээлиӊер. Эӊ-не чидиг айтырыгларга хамаарыштыр хөй-ниити организацияларыныӊ, идепкейлиг хамаатыларныӊ бодалдарын, берге айтырыгларны шиитпирлээр талазы-биле тодаргай саналдарын дыӊнаарынга белен мен. Чаӊгыс чер чурттугларывыстыӊ амыдыралыныӊ шынарын бедидеринче угланган чедимчелиг бот-идепкейлиг эӊ-не херектиг саналдарга деткимчени көргүзер» — деп, Тываныӊ Баштыӊы чугаалаан.

Чөвүлелдиӊ хуралынга белеткенип турган үезинде, аӊгы-аӊгы угланыышкын аайы-биле элээн каш бөлүктер организастыг тодаргай ажылды кылган. Саналдарны төлевилелдиӊ хүн айтырыынче, кылыр хемчеглер даӊзызынче киирген. Ынчалза-даа хөй-ниитижилерниӊ бодалы-биле алырга, ол төлевилелдерде тодаргай саналдарны барымдаалавайн барган деп турар. Ол чүүлдерни база сайгарып көөр дээрзин Владислав Ховалыг чугаалаан.

Хуралдыӊ хүн айтырыынга элээн каш угланыышкын талазы-биле кезек төлевилелдерни: чамдык категорияларныӊ хамаатыларын социал амыдыралга чаӊчыктырары, күш-ажылга хаара тудары, республиканыӊ чурттакчыларыныӊ кадык чаагай амыдыралын хевирлээри, хамаатыларныӊ чиик чаагай сагыш-сеткилин камгалаары болгаш эрге-хоойлу хажыдар болгаш кем-херек үүлгедир чоруктарныӊ профилактиказыныӊ дугайында сайгарып чугаалашкан.

Тус-тус илеткелдерни Тываныӊ херээженнер эвилели, Камбы-Лама эргелели, Тываныӊ психологтарыныӊ ассоциациязы, Чонну ажылга хаара тудар төп, Бүгү-российжи хоочуннар организациязы, «Сайзырал» республика төвү, Тываныӊ педагог-психолог башкыларыныӊ ассоциациязы, Тываныӊ аныяк эртемденнер эвилели, ада-иелер ассоциациязы, Тываныӊ өөредилге, спорт, культура болгаш эртем каттыжыышкыннарыныӊ төлээлери таныштырган.

Республиканыӊ Чазаа дараазында огулуг ужур-дузалыг төлевилелдерни деткиир деп шиитпирлээн:

- Чурттаар чери чок тояп чоруур хамаатыларга күш-ажыл салбырын ажыдары;
- Ниитилел амыдыралынга дүүшпес чүүлдер кылып чоруур кижилер-биле ажылдаар социал десант тургузары;
- Элээдилерге болгаш аныяктарга акша шалыӊныг күш-ажыл лагерин тургузары;
- Чонну кадык чаагай болгаш спортчу амыдыралче хаара тудары;
- Хоругдал черлеринден хосталып келген кижилерге дузалаары;
- Уруг-дарыын өстүрүп кижизидеринге ада-иениӊ медерелдиг чоруун бедидери;
- Улуг назылыг улузун азырап карактаар харыысалгазын билиндирери;
- Психиказы аарыг улуска психолог болгаш социал реабилитацияны эрттирери;

Ведомстволарга болгаш тус чер эрге-чагыргаларынга үстүнде айыткан чүүлдерге хамаарыштыр тодаргай хуусаа дургузунда күүседир даалгаларны берген.