Тываның мал ажыл-агыйлары мал кыштаглаашкынын ажырбас эрттирген деп эксперттер санаан

Тываның Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы республиканың мал ажыл-агыйларында мал оолдаашкыны план езугаар чоруп турарын дыңнаткан. Бөгүнде шээр малдың 305 муң чаш төлүн камгалап алган, ам-даа 539 муң баш анай, хураган немежир ужурлуг. Бай-Тайга, Чөөн-Хемчик база Бии-Хем кожууннарда төрүүр малдың 77, 68 база 66 хуузу оолдапкан.
Ол ышкаш, 31 муң баш бызаа база 7 муң ажыг баш кулун алдынган.
Үргүлчүлелдиг сооктар база орай час малдың деңгелинге база салдарлыг болган. Республиканың ажыл-агыйлары кыштаглаашкынның түңнелинде, ниити мал санының бажындан 1,7 хуу чидириглиг болган. Эксперттер зоотехниктиг норма-биле санаарга чидириг 3 хуу бооп болурун, ынчап кээрге Тывада мал кыштаглаашкыны ортумак байдалда эрткен деп айыткан.
Ажыл-агыйында малы арыпкан малчыннарны деткиир дээш, Тываның Чазааның курлавыр фондузундан 10 млн рубльди үндүргеш, мал чиир 259 тонна тарааны садып, эккелгеш, муниципалитеттерге хувааган. Эрзин биле Мөңгүн-Тайга кожууннарның малчыннары 20,5 тонна оодурбалыг, хоолулуг мал чемин алыр.
Сакман ажылынче үш муң хире кижини хаара туткан. Тываның Көдээ ажыл-агый яамызы малчын коданнарже мал эмчилери биле көдээ ажыл-агый эргелелдериниң специалистериниң үнүүшкүнүн организастаан.
Тываның Чазааның даргазының оралакчызы албан-хүлээлгени күүседип турар Алик Монгуш мал кыштаглаашкыны агаар-бойдустан ындыг-ла улуг хамаарышпас дээрзин айыткан. Малчыннарның карак кызылындан, харыысалгазындан ооң түңнели көскү. Бодунуң ижинге кичээнгей чок, орта суггарбас болгаш чедир чемгербес, кажаа-хораазын чылыглавас, четчир сиген-ширбиил белеткеп албаан малчыннар чидириглиг болурун ол чугаалаан. Өлген малды узуткаарының, малды ажаап-карактаарының санитарлыг негелделери күүсеттинмейн турары, мал эмчилериниң үнүүшкүннер үезинде демдеглеттинген.
«Малчыннар боттарының хүлээлгелерин хөлезилээн кижилерге дагзып каарга, ол кижилер малды чедир карактавайн турарын көрүп болур. Эртенги одарже үндүрбес, дүъш соонда-ла кажаалап алыр, кажаазының иштин арыглап-аштавайн турарын чижекке чугаалап болур. Ол бүгү малдың аарып, күш-шыдалы кошкаарынга чедирер. Малдың чедиишкинниг кыш ажары, малчынның бодунуң эки ажылындан дорт хамааржыр» – деп, Монгуш демдеглээн.
ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызы мал оолдаашкынының үезинде мал-маганга хоолулуг чемнерни – оодурбаларны, холуксаалыг мал чемнерин немей берип тургаш, малдың баш санын чидириг чокка камгалап алырынче республиканың малчыннарын кыйгырган. Кошкап, сулараан малдарның ишти аарааш, чыдыптас кылдыр, хоолулуг чемни бичиилеп берип эгелээр. Ылаңгыя көк үнүп эгелээрге, мал чылгаар дусту албан салырын специалистер сагындырган.