Регион Баштыңының чанында Хөй-ниити-эксперт чөвүлелиниң хуралында Тываның экологтуг чидиг айтырыгларын чугаалажып көрген

Россияның экологтуг ниитилелиниң даргазы, ол адырда башкарыкчы эксперттерниң бирээзи Рашид Исмаиловтуң удуртулгазы-биле, Тываның Чазаанга Экология айтырыгларының талазы-биле Хөй-ниити-эксперт чөвүлелиниң бирги хуралы болуп эрткен.
Регионнуң эрге-чагыргазы-биле Россияның экологтуг ниитилелиниң, «Экология» национал төлевилел талазы-биле Хөй-ниити-эксперт чөвүлелиниң база экология талазы-биле төлевилелдер башкарыкчылары болур федералдыг яамыларның элээн сырый кады ажылдажылгазын чедип алыр дээш, губернатор Владислав Ховалыгның инициативазы-биле Чөвүлел тургустунган.
Сенатор Дина Оюн, «Арыг агаар»/«Чистый воздух» федералдыг төлевилелдиң төлевилел офизиниң удуртукчузу Максим Корольков, Российжи экология операторунуң регион хөгжүлдезиниң департамент удуртукчузу Анатолий Куценко, Российжи экология операторунуң чиңгине директорунуң чөвүлекчизи Павел Бесшапов, Россияның Бойдус яамызының төлээлери, «Росчетки Сибирь Тываэнерго»/«Россети Сибирь Тываэнерго» АН-ның чиңгине директорунуң бирги оралакчызы – башкарыкчы директор Антон Лукин база республика яамылары болгаш ведомстволар удуртукчулары харылзааның өске талазынга хуралдап киришкен.
Хөй-ниити-эксперт чөвүлелиниң кежигүннери хуралдың хүн айтырыында чөвүлээр эргелиг органның ажыл-чорудулгазының кол угланыышкыннарын тодарадып, республиканың экологтуг чугула айтырыгларын чугаалажып көрген.
«Экология» национал төлевилелдиң «Арыг агаар»/«Чистый воздух» федералдыг төлевилелинге регионнуң киржилгезиниң дугайында республиканың арга-арыг ажыл-агыйы база бойдус ажыглалының сайыды Темир Сарыг-Хааның илеткелин чөвүлел кежигүннери дыңнаан. Төлевилелге киржириниң негелделери езугаар яамының кылган ажылдарын санап, чидиг айтырыгларны шиитпирлээринге санал-оналын киирген. «Арыг агаар»/ «Чистый воздух» федералдыг төлевилелдиң удуртукчузу Максим Корольков айыттынган айтырыгларны шиитпирлээринге арга-сүмени берген. «Арыг агаар»/«Чистый воздух» федералдыг программаның киржикчилер даңзызынче Кызылды киирген болгаш, 2023 чылдың сентябрьда ооң хемчеглерин боттандырып эгелээрин сагындыраал.
Агаарже хоралыг бүдүмелдер үндүрүлгезин 2 катап эвээжедирин көрген федералдыг программа айтырыын күүседир дизе, Тывада печка ажыглакчыларын электри-биле одалгаже шилчидер арганы көрүп турар. «Росчетки Сибирь Тываэнерго»/«Россети Сибирь Тываэнерго» АН-ның чиңгине директорунуң бирги оралакчызы – башкарыкчы директор Антон Лукин Каа-Хем сууржуң хоорай девискээринге ол инициативаны боттандырарынга санаашкыннарны таныштырган. Чурттакчылыг пунктунуң чырык ажыл-агыйын 2019 чылда бүрүнү-биле чаартканының ачызында, суурнуң хереглекчилерин бөгүнде чырык-биле одалгаже шилчидип болур аргалыг апарган, ындыг болганда, тарифти эде көрүп, республика бюджединден элээн каш он миллионнарга компенсация херек апаар. Каа-Хем биле Кызылдың шупту өрегелерин чырык-биле одалгаже бүрүнү-биле шилчидеринге чырык четкилерин бүрүнү-биле эде чаартыр, аңаа 4,2 млрдтан 7,6 млрд рубль үнер.
«Экология» национал төлевилел-биле боктар аайлаарының федералдыг төлевилелиниң республикада боттанылгазының, Тываның ийи муниципалдыг тургузугга боктар болбаазырадыр заводтарны тудар планның дугайында илеткелдерни чөвүлел хуралынга дыңнаан. Бөгүнде инвесторлар-биле керээ дугуржулгаларын чарып, объектилерни тударынга төлевилел-смета документацияларын ажылдап кылыры негеттинип турар.
«Экология» национал төлевилелдиң «Арыг агаар»/«Чистый воздух» федералдыг төлевилелинге киржир Россияның 29 чурттакчылыг пунктуларының даңзызынче Кызылды киирерин чедип алган бис, элээн саң-хөө киирилдезин санаваска, документилерни профессионал көрүш-биле көрүп, эртемге үндезилээн ханы уткалыг, эксперт үнелеи херек. Ол талазы-биле Рашид Айдыновичиниң арга-дуржулгазы биске улуг деткимче болур" –деп, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг чөвүлел хуралының төнчүзүнде чугаалаан.
Чөвүлелдиң даргазы Рашид Исмаилов «Арыг агаар»/«Чистый воздух» федералдыг төлевилелче Тываның найысылалын кииргени агаар бойдустуң шынарын бедидеринге федералдыг эрге-чагырга органнарының кичээнгейин, федералдыг курлавырларны база комплекстиг аргаларны хаара тудар деп демдеглээн: «Республикада өске аргалар, чижээ газ чок болганда, черде бажыңнарны чырык-биле одаарынче шилчидер дугайында төлевилелди бөгүн сайгарып чугаалаштывыс. Ол ам элээн улуг базым болуру, шын. Ындыг болганда, республикага федералдыг дуза чугула херек» – деп, эксперт демдеглээн.
Хөй-ниити-эксперт чөвүлелиниң хуралының түңнелдери-биле даалгалар даңзызы үнер, чөвүлел органының кежигүннери ооң күүселдезин чылдың ийиги кварталында, дараазында хуралда таныштырып, сайгарып көөр.