21.08.2022
Август 16-дан 19-ка чедир республиканың культура амыдыралынга Культурлуг эгелээшкиннерниң президент фондузу база Тыва Республиканың Культура болгаш туризм яамызының деткиишкини-биле чоннуң уран чүүлүнүң кайгамчыктыг күүседикчизи Конгар-оол Ондарның чырыткылыг адынга база юбилейинге тураскаткан “Азия төвүнде хөөмей” деп ат-биле эрткен IV делегей чергелиг фестивалы онза исти арттырган. Россияның регионарындан база Тываның булуң бүрүзүнден 100 ажыг хөөмейжилер чыглып, хөөмейниң кавайында чурттап чоруур тыва чонну боттарының уран талантызы-биле өөрткен.
Хөөмей фестивалының эге кезээ Хөөмейжиниң оваазынга саң салыр езулал-биле эгелээн. Күчүлүг Улуг-Хемниң эриинде, ыдыктыг черге, хөөмейниң күүседикчилери чыглып, тускай езулалды кылган. Сагыш-сеткилин арыглап, хей-аъдын киискиткен соонда, хөөмейжилерниң мөөрей кезии эгелээн.
Чаңгыстың күүселдезинге шупту 67 кижи киришкен. Оларның дөртү Моолдан, үжү Алтайдан, бирээзи Татарстандан болза, Тыва Республикадан 59 кижи мөөрей чадазынга маргышканнар.
А “Чаңчылчаан ансамбль” деп шаңналдыг черже дээш 12 ансамбль шенешкен – Тывадан 11, Моолдан Чаадрабал Баатарсурен удртканы “Жангар” ансамбли.
“Хөөмейни амгы үениң аянынга таарыштырганы” деп номинацияга 8 хөөмейжи бөлүктер киришкен. Уран чүүл талазы-биле Чечек Монгуштуң (Кызыл) удуртканы “Амырга-Моос”, Андрей Монгуштуң (Кызыл) "Кара-Суг", Байлак Монгуштуң (Кызыл) "Медээ-Хаан", Кежик Успуннуң (Бай-Тайга кожуун) "Уваң шу", Виктория Хомушкунуң (Кызыл) "Шаалааш", Эдуард Дамдынның (Кызыл) "Тыва", Меңги Монгуштуң (Кызыл) "Одучу" ансамбльдер база Сүгдер биле Дамир (Тыва, Санкт-Петербург) олар чогаадыкчы, чаартыкчы, тывынгыр, тулган күүселде дээш мөөрейлешкен.
Делегей чергелиг фестивальдың жюри кежигүннериниң шиитпири-биле дараазында тиилекчилер илереттинген.
Дараазында хөөмейжилер тускай шаңналдарны алган:
“Эң эки херээжен хөөмейжи” - Дамба Золзая (Моол); «Эң узун назылыг хөөмейжи» - Чогээ Сергей (Тыва Республика); “Тыва хөөмейге бердингени дээш” - Вильданов Фаниль (Татарстан Республика);”Салгалдарга дамчыдып чоруур дээш” - Ондар Валерий (Тыва Республика); “Фестивальдың чаа сылдызы” - Монгуш Лосал (Тыва Республика); “Бир тускай күүселде дээш” - Куулар Чолдуг (Тыва Республика);
«Чаңчылчаан ансамбль» шаңналдың I чергениң дипломантызы атка «Жангар» ансамбль (Моол, уран чүүл удуртукчузу- Чаадрабал Баатарсурен); II чергениң дипломантызы – «Саяннар» ансамбль (Тыва Республика, удуртукчузу Монге Монгуш); III чергениң дипломантызы атка – «Тыва кызы» ансамбль (удуртукчузу Олча Тумат) төлептиг болган.
“Чаңчылчаан ансамбль” шаңналдың I чергениң лауреады атты – Алтай Республикадан Мерген Тельденовтуң удуртканы «Ээлу-Кай» ансамбль; II чергениң лауреады атты – Тыва Республикадан Омак Ооржактың удуртканы «Дугай» ансамбль; III чергениң лауреады атты Тыва Республикадан Далай Дамдынның удуртканы «Үш-мөөрүк» ансамбль чаалап алган.
“Хөөмейни амгы үениң аянынга таарыштырганы” деп номинацияга “Каргыраа” төлевилел (уран чүүл удуртукчузу Аян Ширижик) I чергениң лауреады болган. Андрей Монгуштуң удуртканы “Кара-Суг” төлевилел II чергениң лауреады; Байлак Монгуштуң удуртканы “Медээ-Хаан” ансамбль III чергениң лауреадының шаңналын алганнар.
“Чаңгыстың күүселдезинде хөөмей” деп шаңналдыг черниң I чергениң дипломантызы атты – Монгуш Мөңге (Тыва), Хашзандан Ганзориг (Моол), II чергениң дипломантызы атты – Куулар Откун (Тыва), Баярсайхан Галбадрах (Моол), III чергениң дипломантызы атты Мундукай Лопсан (Тыва), Чулунов Эркул (Алтай Республика) алганнар.
“Чаңгыстың күүселдезинде хөөмей” деп шаңналдыг черниң I чергениң лауреаттары Дамдын Далай (Тыва), Тумат Эртине (Тыва); II чергениң лауреаттары Көшкендей Айгор (Тыва), Чадраабал Баатарсурен (Моол); III чергениң лауреаттары Норбу Алдын-Белек (Тыва), Турлунов Баир (Алтай Республика) болганнар.
А фестивальдың
эң дээди - Гран-при шаңналын Чөөн-Хемчик кожуундан Монгуш Мөңгүн-оол
чаалап алгаш, алдар-аттыг Конгар-оол Борисович Ондарның мөгейикчилериниң
өмүнээзинден автомашина шаңналын алган.