Тывада тергиин адыгжыга «Мерген Адыгжы» деп спортчу атты доктааткан

21.12.2021 Кызылдың Улусчу чогаадылга бажыңынга чылдың тергиин спортчуларын илередир “Спортчу элита-2021” хемчег болуп эрткен. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Тыва Республиканың Улустуң хөөмейжизи Андрей Монгушка, тыва хөгжүм херекселдери база ча, согун кылыр мастерлер Сылдыс Монгушка база Айдын Хомушкуга “Мерген Адыгжы” деп, эки түңнелдерлиг хүрешкен шыырак мөгелерге «Хартыга мөге», «Начын мөге» база «Арзылаң мөге» аттарны тывыскан.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг байырлыг езулалдың киржикчилеринге, «Спортчу элита» конкурс республиканың спортунда профессионал чедиишкиннерниң кол түңнелдерин үндүрер индир апарганын демдеглээн. Байырлал күш-культураны база амыдыралдың кадык овур-хевирин нептередиринге, амгы спортчу инфраструктураны хөгжүдеринге боттарының улуг үлүүн киирген тренерлерни, организаторларны, журналистерни дээш, өскелерни-даа каттыштырып турар. «Спортчу элитаның» шаңналдарын тыпсыры – ам-даа бурунгаар, чогаадыкчы чаа бедиктерже спортчуларга улуг хей-аътты бээрин демдеглээн.
Тыва ча адыкчыларын деткиири-биле «Тыва Республиканың Мерген Адыгжызы» чаа күрүне шаңналын бадылаан шиитпирни хүлээп алганын база дыңнаткан. Хүндүлүг атты «Наадым» байырлалында спорттуң “тыва чадан баг адары” хевиринге Тыва Республика маргылдаазынга тиилээн спортчуга тыпсыр. Ол бедик атты Тываның улустуң хөөмейжизи Андрей Монгуш, Тыва культура төвүнде тыва хөгжүм херекселдери база тыва ча кылыр мастерлер Сылдыс Монгуш биле Айдын Хомушку бир дугаарлары бооп алган.
Республика Баштыңы спортту болгаш күш-культураны хөгжүдеринге улуг үлүг-хуузун кииргеннерге күрүне шаңналдарын база хүндүлүг аттарны база тывыскан. Республика хүрештериниң тиилекчизи, «Наадым-2021» национал байырлалда шүүлген мөге Айдың Монгуш «Арзылаң мөге» атка төлептиг болган. Сумо болгаш дайынчы самбога Россияның спорт мастери Артур Шагжы «Начын мөге» атты алган. Республиканың хүреш маргылдааларының тиилекчизи, «Наадым-2021» байырлалга үшкү черни ээлээн Саян Лойгуга «Хартыга мөге» деп хүндүлүг атты тывыскан.
Өвүр кожууннуң спорт школазының директору, Россияның алдарлыг тренери Виктор Достайга Тыва Арат Республиканың тургустунганындан бээр 100 чылдаанының юбилейлиг медалын тывыскан.
Барыын-Хемчик кожууннуң олимпийжи курлавырлар спорт школазының директорунуң оралакчызы, Тыва Республиканың күш-культура болгаш спортунуң тергиини Чойган Донгак Тыва Республиканың Баштыңының Өөрүп четтириишкин бижиин алган.
Шериг албанныглар аразынга делегей чемпиону, хостуг хүрешке Европа чемпионадының мөңгүн медалының эдилекчизи, Россия чемпионадының мөңгүн медалының эдилекчизи Начын Монгушка спортчу бедик чедиишкиннери дээш, чурттаар оран-сава садып азы тудуп алырынга 3 млн рубльдиң сертификадын тывыскан.
Тыва Республиканың Спортчу элитазы конкурс бо чылын 24 чыл эртип турар. Бо үе иштинде 480 ажыг кижи ооң шаңналдарын алган. Чылдың түңнелдери-биле, бүгү-российжи болгаш делегей маргылдааларынга эң эки көргүзүглерлиг болган 20 спортчу шаңналдарже кирген.
“Спортка бараан болуп чорууру дээш” деп шаңналды РФ-тиң күш-культуразының алдарлыг ажылдакчызы, ТР-ниң өөредилгезиниң алдарлыг ажылдакчызы, Россия Федерациязы база Моолдуң күш-культуразының болгаш спорттуң тергиини Херел-оол Ооржак алган.
Кызылдың 5 дугаар школазында күш-культура башкылавышаан, “Кызыл хоорайның баскебол федерациязы” тус черниң хөй-ниити организациязын удуртуп турар, ТР-ниң күш-культуразының болгаш спортуң тергиини Елена Виденкина “Тергиин дээн күш-культура башкызы” мөөрейге тиилээн. Елена Севээновнаның өөреникчилери - 2006 чылдан 2021 чылга чедир «КЭС-БАСКЕТ» школачы баскетбол лигазының чемпионнары база призерлары.
“Күш-культура база спортту деткип хөгжүдүп чоруур муниципалдыг тургузуг” деп шаңналга Сүт-Хөл кожуун төлептиг болган. Кожуунда 7238 кижиниң 87 хуузу күш-культура болгаш спортта хаара туттунган. 2021 чылда кожуун девискээринге 92 спорт-массалыг хемчеглер эрткен, ажык спортчу шөлдү кылган, спорт школазын үндезини-биле септээн.
«Наадым-2021» байырлалда шыырак мөгелер аразынга шүүлген Арзылаң мөге Айдың Монгуш тыва хүрештиң тергиини кылдыр демдеглеттинген.
«Наадым» байырлалының аът чарыштарында, тыва аъттар аразынга чаңгыс эвес удаа тиилекчи болган Байыр Доржу “Аът чарыжының тергиини” шаңналды алган.
Россияның ОБЯ Тыва Республикада кол эргелелиниң чыынды командазы эң спортчу команда кылдыр шылгарап үнген. Камгалакчылар командазы - Кызыл хоорай баштыңының шаңналы дээш маргылдааның, хол бөмбүүнге республика турнириниң, эр командалар аразынга хол бөмбүүнге республиканың ажык маргылдаазының, Минусинск хоорайның хүндүлүг хамаатызы, РСФСР-ниң алдарлыг геологу Шумиловтуң чырык адынга тураскааткан эр командалар аразынга хол бөмбүүнге край маргылдаазының тиилекчилери.
Тыва Республиканың Самбо федерациязы эң эки спортчу федерация деп шаңналды алган.
21,9 муң кижи бижидип алыкчылыг «sport17tuva» бөлүктүң администратору Оюн-оол Куулар «Спортчу парнас» де номинацияга тиилээн.
Олимпийжи курлавырлар спорт школазы “Тулган спорт организщациязы” деп номинацияга тиилелгени чедип алган. 6 тренер 232 спортчуларны белеткеп турар. Олимпийжи курлавыр спорт школазының директору - Буян Бурбучук.
18 харга чедир база 16 харга чедир уруглар аразынга херээженнер хүрежинге Россияга, Европага база делегейге тиилээн Тана Тюлюш биле Тываның төөгүзүнде, бир дугаар профессионал шахматка ФИДЕ мастери атты күүсеткен 14 харлыг шыдыраачы Тамерлан Чындыгыр “Тываның идегели” тускай шаңналдарга төлептиг болганнар.
“Авырга” спорт школазындан Тана Тюлюштуң тренери Аржаан Сарыг-оол “Эң шыырак уруглар тренери” деп шаңналды алганы чөп.
“Тиилелгеже чүткүл” деп шаңналды Россияның бирги чери дээш хүреш маргылдаазының тиилекчизи, делегейниң бирги чериниң хүлер медалының эдилекчизи, Россия кубогунуң мөңгүн медалын чаалап алган мөге Чойгана Тумат алган.
“Ада-иениң алдары” шаңналды Европаның бирги чери дээш кикбоксинг маргылдаазынга база бокска бүгү-российжи турнирниң тиилекчилери Дугана биле Бүзүрел Ховалыг угбашкыларның ачазы Март-оол Ховалыгга тывыскан.
Хоочуннар аразынга спортчу хүрешке ийиги черни ээлээн, бистиң республикада спорттуң хөгжүлдезинге хөй чылдарда улуг үлүг-хуузун киириштирген Айдың Иргитке «Спортта эпоха» деп шаңналды тывыскан.
Алдарлыг спорт мастери Саян Хертек, делегей класстыг спорт мастерлери Саян Ондар, Альберт Монгуш болгаш өске-даа билдингир чемпионнарның тренери Вячеслав Монгушка “Спорттуң адаптивтиг хевиринге тергиин тренер” деп шаңналды байырлыг байдалга берген.
Бо чылын “Кадыкшылы кызыгаарлыг спортчулар аразынга спортчу хевирге тергиин спортчу” деп тускай шаңналды дыңнавас херээжен спортчулар аразынга делегей чемпионадының мөңгүн медалының эдилекчизи, херээжнер аразынга дзюдога Россия чемпиону Дженни Чамыян алган.
Россияның алдарлыг тренери, Тыва Республиканың сумога чыынды командазының тренери Адар Куулар “Спорттуң олимпийжи эвес хевирлеринде тулган тренер” шаңналды алган. Адар Начын-ооловичиниң удуртканы тыва суможулар 2021 чылда сумога Россия чемпионадынга команданың ниити саны-биле 1-ги черни ап, тыва спорттуң төөгүзүнде исти артырган.
“Спорттуң олимпийжи эвес хевирлеринде тулган спортчу” деп атка Россияның беш дакпыр чемпиону, 2021 чылда херээженнер аразынга делегей чемпионадынга мөңгүн медальды чаалап алган Диана Доктугу төлептиг болган.
“Спорттуң олимпийжи эвес хевирлеринде тулган тренер” деп шаңналды хостуг хүрешке Европа чемпионадының мөңгүн медалының эдилекчизи, Россия чемпионадының мөңгүн медалының эдилекчизи Начын Монгуштуң тренери Алибек Хомушкуга тывыскан.
Спорттуң олимпийжи хевирлеринге тулган спортчу деп атты Токиога эрткен Олимпийжи оюннарның тиилекчизи Артас Санаа алган.