Тывада күрүне программаларының күүселдезиниң шынарын үнелээн

Экономика яамызының медээлээни болза, республикада 40 программа ажылдып турар, оларның 38-зи күрүне, а 2-зи – регион чергелиг. Оларның күүселдезинче чылда көрдүнген түңнүң 87,6 хуузу азы 49,6 млрд рубль үнер. 18 күрүне программазының кол сорулгазы – экономика секторун хөгжүдери болгаш, ынаар ниити акшаландырыышкын хемчээлиниң 11,4 млрд рублин, азы 23,1 хуузун угландырган. Арткан 22 программа социал адыр хөгжүлдезиниң айтырыгларын шиитпирлээр, 2020 чылда ынаар 38,2 млрд рубльди (76,9%) тускайлаан.

 Эрткен чылын күрүне программаларын боттандырган төлевилелдер-биле 4029 ажылчын олутту тургускан, ооң 376-зы – доктаамал, 3153 – түр үениң олуттары. План езугаар 2 катап хөй, азы доктаамал 835 ажылчын олуттарны ажыдар турган. «Кыштаг», «Агростартап» база өске-даа көдээ ажыл-агый төлевилелдери элээн каш (143) доктаамал ажылчын олуттарны тургускан. 

Эрткен чылын тудуг адыры идепкейжээнин экономика яамызы айыткан. Чыл дургузунда республика 487 объектини тудуп, эде чаартып, септээн. Кызыл хоорайда 825 олуттуг школаны база 280-280 олуттуг ийи уруглар садын, Шагаан-Арыг хоорайда 280 олуттуг бир уруглар садын, “Албан чериниң бажыңы” программа-биле 34 чуртталга бажыңнарын, он кожуунда 27 фельдшер-акушер пунктуларын туткулаан. Оон аңгыда 5 көдээ клубтарны, 6 уругларның уран чүүл школаларын, суурларже кирер регионнуң 20 км оруктарын септеп селээн. 

Доктааткан үнелел методиказы-биле шылгап көөрге, 14 программаның шынары тергиин болган. А 21 программа – ортумактан бедик, 4 программа - ортумактан куду демдектиг. «Даштыкыда чурттап турар чаңгыс чер-чурттугларывыстың эки тура-биле көжүп келиринге деткимче көргүзери” программа күүсеттинмээн. 

Яамы чамдык күрүне программаларының шынарының куду болганынга анализти кылган. Аварийлиг чуртталга бажыңнарындан хамаатыларны өскээр көжүрер программаның тускай сорулгалыг көргүзүглерин чедип алырынга мындыг чылдагааннар салдарны чедирген: тудуг өртээн үндүрүп тургаш часканы, акшаландырыышкынның чедишпээни, иштики инженер четкилерин тударынга федералдыг кады акшаландырыышкынның чогу, төлевилел-смета документациязын хүлээп алырын, садыглаашкын эрттирерин база керээлер чарарын саадатканы, тудуг ажылдарынче акшаны орайтадыр шилчиткени. 

Коронавирус эпидемиязы-биле холбашкан кызыгаарлаашкыннар күрүне программаларының ажылын элээн нарыыдатканын яамының специалистери айыткан. Республикага ол кызыгаарлаашкыннардан ортумак бизнестиң үш кезии когараан деп, албан езузу-биле бадыткаан. 2021 чылда республика кызыгаарлаашкыннарны соксадыптарга, күрүне программаларын боттандырарының шынары элээн көдүрлүп, ковид мурнунуң туружунга өзек төлевилелдер база ниити экономика эглип кээр ужурлуг деп санап турар.