Вице-премьер Александр Новак улуг күчүлүг чырык дамчыдар немелде шугумну тудар дээн Тываның планын деткээн

Тыва Республика баштыңы албан-хүлээлгениң түр када күүседикчизи Владислав Ховалыг ажыл-албан аайы-биле Москва хоорайга чорааш, Россия Чазааның даргазының оралакчызы, одалга-энергетика комплекизин башкарып турар Александр Новак-биле ужурашкан.

Регионнуң энергетика айтырыгларын, ылаңгыя, улуг инвестиция төлевилелдериниң боттаныышкынында база республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезинде улуг моондакты тургузуп турар электри күчүзүн улгаттырарының аргаларын чугаалашкан.

«Энергия чедишпес дугайында чугааны көдүрдүм. Тывада боттандырган инвестиция төлевилелдери биле регионнуң бурунгаар хөгжүлдезиниң кедизин көрүп, чырык дамчыдар 220 кВ-тың немелде шугумун тудары эргежок чугула апарган деп, чаңгыс түңнелге келдивис. Александр Валентинович дорту-биле деткиирин аазады» - деп, Владислав Ховалыг болган чугааның дугайында бодунуң блогунда дыңнаткан. 

Тывада электроэнергия шагда-ла чедишпес турган, кажан даг тывыжында улуг инвестиция ажылдары, тудуг адыры шапкынчып эгелээн 2010 чылдан бээр, ол айтырыг чидии-биле тургустунган. ТР-ниң Одалга болгаш энергетика яамызының дыңнатканы-биле алырга, бо хүнде ол шуут чедишпестеп, ам-даа 30 МВт херек. Бир эвес, Тываның социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң тускай программазында тудугларны кадыптар болза, бүгү республикага ол хереглел ийи катап көвүдеп – 180 МВт ажа бээр. 

«Лунсин» кыдат компанияга хамааржыр Кызыл-Таштыгның полиметалл даг-болбаазырадылга комбинады төпчүткен энергосистемага коштунар арга чок болганындан, дизельдиг электростанцияда ажылдап турар. Швед Auriant Mining компания Кара-Белдир деп черде алдын чыдынынга тывыш ажылын эгелээр дээрге, 200 км радиуста чырык четкизи-даа, подстанция-даа чок, ынчангаш болбаазырадылга ажылы турар. 

Республиканың эрге-чагыргазы «Шушенская-опорная» подстанциядан Туран, Каа-Хем кожуун таварты Кызылче бедик вольтулуг чырык дамчыдар немелде шугумну тудуптар болза, ынчан бо байдалдан үнүп болур деп санап турар. Төпчүткен чырык хандырылгазынче коштунар ол төлевилелди тывыш бүдүрүлгелерлиг хуу кампаниялар деткип турар. Auriant Mining кады эштежилге ажыл-чорудулгазы-биле, төлевилел боттанылгазынче 1,5 млрд. рубль хире акшаны салырынга белен.

 Энергияның чедишпезин шиитпирлеп болур бир арга – бөгүнде бар энергия күчүзүн долузу-биле ажыглаар кылдыр “Кызыл” кол подстанцияны эде чаартып, кылыр. Бир эвес эде чаартылганы кылыптар болза, 60 МВт немей бериптерге, ооң күчүзү ийи катап улгады бээр деп, специалистер санап турар. «Россеть» ПАН-ның иннвестиция програмазында ол объект бар, ындыг болзажок, 2025 чылда ону боттандырар хуусаа республикага-даа, Тывада инвесторларга-даа таарышпас. Ынчангаш регионнуң чазаа Индивидуалдыг программа планнары-биле ону дүүштүрүп, ажылдарны дүргедедирин чедип алыр сорулгалыг.