Чадаанада республиканың аът чарыжы

Республиканың ырак-чоок кожууннарындан 377 аътты алды аңгы салыгга чарыштырган. Чаңчыл болу берген чылдың эртер маргылдааның бо удаада кол эрттирикчилери - Ак-Довурак хоорай биле Мөңгүн-Тайга кожууннарның бот-тывынгыр уран чүүл коллективтери спортчу байырлалды каастаан.

Тываның Баштыңының албан-хүлээлгезин күүседип турар Владислав Ховалыг маргылдааның киржикчилеринге, аарыкчыларынга, эрттирикчилеринге байырны чедирген.

Тыва кижиниң өңнүү, сүлде-сүзүү – чылгы малдың баш саны сөөлгү чылдарда каш катап көвүдээнин демдеглээн. ТР-ниң көдээ ажыл-агый яамызының сан-чуругайындан алырга, чылгының баш саны 90 муң четкен. Тыва аъттың уксаазын экижидип, ооң шынарын бедидер сорулгалыг “Тыва аът” төлевилел боттанып турар. Республикадан 8 муң хире тыва аъттарның ханын алгаш, ук-уксаазын шинчилээр ажылдарны чорудуп, тыва уксаалыг чылгы малдың баштайгы реестрин тургусканы бурунгаар көрүштүг базым. Чылгы мал ажыл-агыйын деткээн субсидияны республика чазаа аңгылап тускайлаан.

«Аът чарыжы – чоннуң ынак байырлалы. Тываларга аът чарыжы тыва хүреш, сураглыг хөөмейивис база тыва өг ышкаш үнелиг. Тыва кижиге чылгы мал солуттунмас херек. Ооң-биле малын малдап, ажыл-херээн бүдүрүп, төөгүден көөрге дайын-чаага безин тиилеп чораан. Өгбелерден дамчып келген аът чарыжы чыл келген тудум сайзырап, киржикчилериниң көргүзүү экижип, чылгычыларның белеткели шыңгыыраан» – деп, Владислав Ховалыг бодунуң чугаазында демдеглээн. 

6 салыглыг чидиг маргылдааның түңнелинде дараазында тиилекчилер илерээн: 

Челер болгаш чыраалаар аныяк малдарның 10 км хемчээлдиг чарыжынга 37 аъттардан бирги черни Кызыл кожуундан Куулар Дашмирниң 4 харлыг Каразы, ийиги черни Барыын-Хемчик кожуундан Хертек Артемнуң 4 харлыг Боразы, үшкү черни Кызыл кожуундан Салчак Айдыстың 4 харлыг Калчан-Доруу шылгараан. 

Улуг чоруктуг малдарның 15 км чарыжынга 25 малды салган. Баштайгы үш байзаларны Улуг-Хемниң аъттары ээлээн: бирги чер - Доржу Байыр; ийиги чер - Намчыл-оол Начын; үшкү чер - Маспын-оол Буян. 

Чоруктуг улуг малдарның чарыжынга 25 аът киришкен. Бирги черни – Өвүрден Дагбыш Артемийниң 8 харлыг калдар малы, ийиги черни Кызыл кожуундан Дармажап Ахмедтиң 5 харлыг калдар малы, үшкү черни Чөөн-Хемчиктен Ондар Алдынның 5 харыг доруг аъттары ээлээн.

 4 хардан улуг челер аъттарның 15 км чарыжынга 39 малды салган: бирги чер – Дондуп Виталийниң 9 харлыг Каразы (Бии-Хем); ийиги чер – Намдан Айдыстың 6 харлыг Доруу (Тере-Хөл); үшкү чер – Хомушку Аястың 7 харлыг Калдары (Кызыл кожуун) ээлээн.

 4 харга чедир чүгүрүк аъттарның 15 км чарыжынга 56 аътты салган. Бирги чер – Балчый Серен-Доржунуң 4 харлыг шилгизи, Улуг-Хем кожуун; ийиги чер – Монгуш Дайзаның 4 харлыг калчан-шилгизи, Чөөн-Хемчик кожуун; үшкү чер – Куулар Дашмирниң 4 харлыг каразы, Кызыл кожуун. 

30 км хемчээлдиг салыгда 4 хардан өрүназылыг 89 чүгүрүк мал киришкен: бирги чер – Кужугет Викентийниң 5 харлыг каразы (Барыын-Хемчик кожуун); ийиги чер – Монгуш Дайзаның 9 харлыг хоор аъды (Чөөн-Хемчик кожуун); үшкү чер – Доржу Байырның 8 харлыг боразы (Улуг-Хем кожуун). 

Маргылдааның эң кол салыы – тыва аъттарның 30 км чаражынга 95 малды салган. Улуг-Хем кожуундан Доржу Байырның малы чемпионнаан. Кызыл кожуундан Очур Шолбланның малы ийиги, Барыын-Хемчиктен Эрес Кууларның малы үшкү черге келген. 

Тываның Баштыңының албан-хүлээлгезин күүседип турар Владислав Ховалыг республиканың 28 дугаар аът чарыжында байза алган малдарның ээлеринге база мунукчуларынга шаңналдарны тывыскан.