Тыва Республиканың Баштыңының албан-хүлээлгезин түр када күүседикчизи Бии-Хемниң көдээ ажыл-агый бүдүрүкчүлери-биле ужурашкан

Бир дугаарында Өөк суурда “Артыш” тараачын-арарт ажыл-агыйның баштыңы Аяс Тюлюштуң сүт-бараан фермазын база сүт кылыгларын бүдүрер цегинге барган. Ажыл-агыйның удуртукчузу Аяс Тюлюш 2013 чылда тараачын ажыл-агыйын хөгжүдер грантыны алгаш, ооң-биле 27 баш симменталь уксаалыг инектерни садып алганын чугаалаан. Суурга ооң мурунда турган сүт-бараан фермазының октаттынган оран-савазын септеп-селээш, сүт болбаазырадыр мини-цехти садып алган. 2014 чылда сүт, кефир, творог, сметананы база тыва ак чемнерни бүдүргеш, садып-саарып эгелээнин арат чугаалаан. Бо хүнде ооң бода малының бажы 279 чеде берген, а шээр малының бажы - 975. Ажыл-агый сүт продукциязындан аңгыда, эъттен белеткээн чемнерни: котлеттер, тефтелилер, мантылар, манчылар, варениктер, тырткан эътти база өске-даа чемнерни бүдүрүп турар. Ол продукциязын кожууннуң социал албан черлеринче киирип, садыгларда садып-саарып турар. 

Владислав Ховалыг мындыг идепкейжи бүдүрүкчүлерни Тываның Чазаа кажанда-даа деткииринге белен деп демдеглээн. «Көдээ ажыл-агыйлыг республика бис. Республиканың кожууннарында октаттынган фермаларны катап тургузуп, тура-соруктуг чаңгыс чер-чурттугларывыс бүдүрүлгени шуудадырынга, ажылчын олуттарны ажыдарынга дузалажыр херек. Ажылчын холдар бар ышкажыл».

 Ажыл-агыйжы үнүүшкүннүң дараазында доктааган чери - «Туранское» КХН-ниң сүт-бараан фермазы биле тараа шаңы болган. Ажыл-агый 83 баш бода малдыг, ооң 77-зи саар инектер. «Туранское» КХН-ниң чиңгине директорунуң хүлээлгезин күүседип турар Татьяна Ковальногих 4 трактор, «Полесье» комбайн, тараа аштаар база өске-даа көдээ ажыл-агый техниказы барын илеткээн. 

«Туранское» КХН-де 53 кижи доктаамал ажылдап турар, а сезоннуг ажылдарда 23 кижи бар. Үш аңгы хевирниң продукциязын бүдүрүп турар: савалыг сүт, хаптаан сметана база творог. Кызыл хоорайның 70 садыг точкаларында продукцияны чедирип турар, Минусинск биле Абакан хоорайларже сүт сөөртүлгезин чогумчуткан. Ажыл-агый үрезин ажыл-агыйын база холда алган. Владислав Ховалыг үнүш ажыл-агый адырында республиканың өске бүдүрүлгелеринде арга-дуржулганы солчуп, шиңгээдирин араттарга сүмелээн. 

Ажыл-агыйжы үнүүшкүннүң түңнелинде, Тыва Республиканың Баштыңының албан-хүлээлгезин түр када күүседип турар В. Ховалыг «Туранское» КХН-ниң кол суггат системазынга чедип, байдалды көрген. 

Рапстан хендир үзүн бүдүрерин планнаан ажыл-агыйның удуртукчузу Андрей Бородкин-биле база ужурашкан. Рапстан хендир үзүн чемге, ол ышкаш техниктиг продуктулар: биотопливо, чаар материалдар база резина бүдүреринге чиг эт кылдыр ажыглаарын фермер чугаалаан. Төлевилел боттанылгазы майда эгелээр. Баштай хову ажылдарын чорудар, дараазында көдээ ажыл-агый техниказын садып ап, бүдүрүлгениң оран-савазын белеткеп, хендир үзү бүдүрер шугумну тургузар. Аграрийниң чугаазы-биле алырга, бүдүрүлге шуудай бээр болза, боттуң бүдүрген бир продукциязы-биле регион рыногун хандырып болур. Немелде ажылчын олуттарның тургустунары – эң кол базым ол апаар.