Тываның Көдээ ажыл-агый яамызы часкы хову ажылдарынга белеткелди эгелээн

2020 чылда республиканың үнүш ажыл-агый адыры дараазында үре-түңнелдерни чедип алган: тарааны -19,5 тонна, картофельди – 21,3 муң тонна, ногааларны – 3,5 муң тонна» - деп, республиканың Көдээ ажыл-агый база аъш-чем яамызы дыңнаткан. 

Часкы хову ажылдарын организастыг эрттирер дээш, «Россельхозцентр» ФКБА-ның ТР-де филиалы-биле кады Сүт-Хөл, Чаа-Хөл, Улуг-Хем, Таңды, Каа-Хем база Бии-Хем кожууннарның ажыл-агыйларында кайы хире үрезин барын хынап көрген. 1641,2 тонна үрезин курлавырда бар.

 Россельхозбанк-биле кады 7 кожуунче үнүп, кыска хуусаалыг база инвестиция чээлилерин алырынга тайылбыр берген семинарларны организастаан. Семинарлар соонда, сайгарлыкчы чоруктуң 53 субъектизинге чогуур консультацияларны берген. 

«Россельхозцентр» ФКБА-ның ТР-де филиалы-биле «Тувинская» ФКБА Бии-Хем кожууннуң девискээринде тараа болгаш мал чиир культуралар тарыыр шенелдениң белеткел ажылдарын кылган. 

Үнүш ажыл-агыйынга компенсация база деткимче субсидиялар болур күрүне деткимчезин бээриниң чурумунче өскериилгелерни база киирген. 2021 чылда үнүш ажыл-агыйының чамдык адырларында көдээ ажыл-агый бүдүрүкчүлерин деткиир субсидияларның ставказын бадылаан. 

2021 чылда үнүш ажыл-агыйны деткииринче 57,8 млн. рубльди тускайлаан. Бо хүннүү-биле алырга, республиканың ажыл-агыйларында 1,6 муң тонна үрезин бар, азы ниити хереглелдиң 21,1% (2020 чылга деңнээрге 30%, азы 0,7 муң тонна хөй). 

Таңды кожуунда Санников М.А.-ның тараачын-арат ажыл-агыйы 1,0 муң тонна үрезинни республиканың тараажыларынга курлавырлаан кызыл-тас – 700 тонна, сула – 300 тонна). Кызыл-тастың тоннада өртээ 15 муң рубль, суланың - 11 муң рубль, өске регионнардан эккээринге көөрде 20% база 15% эвээш. Үрезинни эккеп, сөөртүп алырындан 2,6 млн. рубльди камнап алыр. Бо хүнде республиканың 23 ажыл-агыйлары-биле 12,1 млн рубльге үрезинни садып-сөөртүрүнге керээлерни чарган. 

Республика 2,9 муң га шөлге картофель болгаш ногаа аймаан (картофельди – 2,6 муң гага, ногааны – 0,3 муң гага) олуртур, 2020 чылга көөрде 28,7 % хөй. Республика сөөлгү 3 чылда бир гадан ортумаа-биле 106,1 центнер картофельди, 117,9 центнер ногааны ажаап алган. Ниитизи-биле 26,0 муң тонна картофельди алган, чылда 25,5 муң тонна хереглел нормазынга дүгжүп турар. А ногаа культураларның дүжүдү 3,5 муң тонна болган. Республиканың чонун ногаа аймаа-биле хандырар дизе, тарылга шөлүн 3,1 муң га чедирер ужурлуг. А бисте ол чүгле 0,3 муң га, азы чүгле 10 хуу болуп турар. Ынчангаш Көдээ ажыл-агый яамызы ажык шөлге, огородка ногаа тарыырын бо чылын деткиир. 

Оон аңгыда 450 хире тонна чемишчидилге бүдүмелдери садып алырынга 11,1 млн рубльди тускайлаар. Республиканың чер ажылдыг ажыл-агыйлары бо хүнде 7,4 млн. рубль акшага 300 тонна минералдыг чемишчидилге садып алыр керээлерни чарган, ол ажылды ам-даа уламчылаар. 

Чаа техника аймаа-биле 2020 чылда эки чепсегленген: тракторлар-биле хандырылга 131 % база чер болбаазырадыр техника-биле хандырылга 101 % болуп, нормага дүгжүп турар.