Тываның эрге-чагыргазы «Культура» национал төлевилел шугуму-биле немелде акшаландырыышкынче чагыгны киирген

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол РФ-тиң культура сайыды Ольга Любимовадан5е2 2021 чылда «Культура» национал төлевилелге республиканы калбаа-биле киириштирерин дилээн. Бо чылдың планынче объектилерден ам-даа немей киирерин дилээн бижиктер хөй. 

«Эрткен чылын РФ-тиң Культура яамызының деткимчези-биле культура адырында дыка хөй ажылдар кылдынган. Бо чылда оон-даа хөйнү планнап тур бис. Чадаана биле Шагаан-Арыгда уругларның уран чүүл школаларын чаартыр. Чедери берге тос суурларга 7 модельдиг библиотекаларны тудар. Оон аңгыда, 1937 чылда туттунган филармонияның оран-савазын улгаттырып, эде тудар айтырыг база бар. Шупту бо объектилерге хамаарыштыр федералдыг яамы-биле баш бурунгаар дугуржулгалар бар. Ынчангаш бистиң чагыгларывысты деткип, 2021 чылдың программазынче киирерин культура сайыды Ольга Борисовна Любимоваже киирдим» - деп, Шолбан Кара-оол дилегниң утказын бодунуң блогунда дыңнаткан. 

Тываның Культура яамызының дыңнадыы-биле алырга, 2020 чылда 15 млн. рубль ниити акшага республикада 3 библиотеканы чаарткан. Чаартынган библиотекаларның ном фондузунуң 40% чаа номнар, солун-сеткүүлдер чагыдылгазы 5 турганындан 15 четкен, ажыглалда шөлдерниң хемчээли 85-тен 125 кв. метр четкен, номчукчулар саны 1,5 хуу көвүдээн.

 Республиканың эрге-чагыргазы чаартылганың эки дээштиин өөренип көргеш, 2021 чылда регион бюджединиң акшаландырыышкыны-биле ийи модельдиг библиотеканы ажыдарын планнаан. Федералдыг субсидия акшазы-биле база ийи библиотеканы кылыр. Республика эрге-чагыргазы чедери берге суурларга эвээш дизе 7 модельдиг библиотеканы программаже немей киирерин дилээн. 

2021–2023 чылдарда “Культурлуг хүрээлел” федералдыг иштики программа-биле Тывага 7 уругларның уран чүүл школаларынга 149 млн. рубльдиң чаартылгазын болгаш капитал септелгезин чорудар, а 2024 чылда 12 ындыг школаларга. Бөгүнде республиканың 32 уран чүүл школаларында 6146 уруг өөренип турар. Оларның хөй кезии СанПиН-ниң негелделеринге дүүшкен. Школаларның ниити шөлү 13216,4 дөрбелчин метр, азы нормадан 2,3 катап эвээш. РФ-тиң Культура яамызының дузазы-биле Тываның эрге-чагыргазы 2021 чылда 2 уран чүүл школаларын калбартып, чаартыр. 

Республиканың культура албан черлериниң оран-саваларының эргижирээни - чидиг айтырыгларның бирээзи. Оларның эң эргизи – 1937 чылда туткан Тываның күрүне филармониязының бажыңы. Ону чаартырынга 110 млн. рубль негеттинер. 

Тайылбыр: 

2020 чылда «Культура» национал төлевилел-биле бо адырга дараазында ажылдар кылдынган. 2 модельдиг библиотеканы ажыткан, 6 культура бажыңынга база 5 уран чүүл школазынга капитал септелгени кылган, Интернет четкизинге 4 көдээ библиотекаларны кошкан, Туран хоорайда уругларның уран-чүүл школазының материал-техниктиг баазазын бүрүнү-биле чаарткан. Ак-Даш суурда көдээ клубту база Шагаан-Арыг хоорайда «Он-Кум» мода болгаш костюмнар театрының чаа оран-саваларын ажыглалче киирген.

Көдээ ажыл-агый яамызының программазы-биле Мугур-Аксы суурда чаа Культура бажыңының тудуу дооступ турар. Улуг-Хем кожууннуң Чодураа суурда культура бажыңында база Өвүрнүң Хандагайты суурда уругларның уран чүүл школазында септелге ажылдары уламчылавышаан. Аныяктар ордузунуң тудуу доозулган. 

Национал төлевилел чорудуу-биле Россияның федералдыг өөредилге төптеринге 130 культура ажылдакчылары мергежил бедидер курстарны эрткен. Күрүне болгаш муниципалдыг театрлар “Чаңгыс демниг Россия” партияның төлевилелдери-биле деткимчелерни алган. Сөөлгү 4 чыл иштинде 3 автобусту, 4 газельди, чырык болгаш үн аппаратураларын саткан. 19 республика театрлары, 18 муниципалдыг театрлар 37 чаа шиилерни тургускан. Эрткен чылын 7 театр коллективи “профессионал оюннуг муниципалдыг шии театры” аттарны алган.