Ат-алдарлыг ус-шевер даш чонукчузу, Тыва АССР-ниң алдарлыг чурукчузу Сергей Кочаа чуртталгадан чарлып чоруткан

«Ат-алдарлыг даш-чонукчузу, Бай-Тайгадан билдингир чурукчу болгаш дарган, талантылыг болгаш кайгамчык башкы, өглерниң бурунгу уран чүүлүнүң кадагалакчызы, хөй-ниитичи, бистиң төрээн республикавыстың төлептиг оглу Сергей Хомушкуевич Кочааның дүүн дүне, 66 харлыында, чүрээ турупкан. Сергей Хомушкуевичиниң төрээн, чоок база таныыр кижилеринге Тывага эгиттинмес улуг чидирии дээш бодумнуң база бүгү Тыва Чазактың мурнундан кажыыдалды илереттим. Хүндүлүг хоочунну орнукшудар хемчеглерге улуг деткимчени көргүзерин Тыва Республиканың Культура яамызынга онаадым» - деп, Тыва Республиканың Баштыңы Тыва Шолбан Кара-оол четвергде социал четкиде бодунуң арынынга бижээн.  

Ат-алдарлыг ус-шевер даш чонукчузу, Тыва АССР-ниң алдарлыг чурукчузу Сергей Кочаа чуртталгадан чарлып чоруткан. 

Чонар-даштан баштайгы уран шевер ажылын ол 12 харлыында чазап кылган. Ооң соонда чонар-даштан дыка хөй ажылдарны ооң шевер холдары чаяаган, оларның эң дээжизи – даштарга оюп сиилбээн портреттер. Сергей Кочааның баштайгы эртем-билии эмчи, ынчалза-даа салым-чаяаны чая тыртып, бедик уран шевер мергежилдиг даш чонукчузу апарып, 30 харлыында-ла ССРЭ-ниң Чурукчулар эвилелиниң кежигүнүнге кирген. Совет эвилелиниң Чурукчулар эвилелиниң кежигүнү боо¬ру ынчан белен эвес турган. Ооң соонда Тыва АССР-ниң Чурукчулар эвилелинге ону хүлээп алган.  

Сергей Хомушкуевичиниң чогаадыкчы ажылы чылдар эрткен тудум-на делгемчип, чонар-даш, хөм, ыяш, демир дээш өске-даа материалдар-биле ажылдап, шуткуп сиилбиир арганы база ха¬нызы-биле шиңгээдип алган. Бодунуң ус-шевер талантызын янзы-бүрү аян-хөөнге илередир дээш, ол чогаадыкчы аргаларны үргүлчү дилеп тып чораан. Чүгле тыва мастерлерниң эвес, а орус болгаш даштыкы чурттарның мастерлериниң ажыл¬дарын шинчилеп, дендии чараш чүүлдерни алгы-кештен, хөмден, демирден кылып, ус-шевер салым-чаяа¬нының дээди деңнелин чедип алган. Сергей Кочааны «мөңгүн дарган» деп чон адай берген. 

Хөй чылдар дургузунда чыгдына берген чогаадыкчы арга-дуржулгазын Кызыл-Дагның шко¬лачыларынга болгаш профессионал училищелерниң студентилеринге, чогаадыкчы чорукка хандыкшылдыг аныяктарга болгаш өске девискээрлерден келген кижилерге Бай-Тайганың ус-шеверлери-биле кады дамчыдып берип чораан. «Тываларның эрте-бурунгу культуразы» деп өөредилге программазын ажылдап кылып, Улусчу уран чүүлдүң академиктиг школазын төрээн сууру Кызыл-Дагга ажыдарын күзеп чораан.  

«Аржаан-2» скиф базырыктан тывылган алдын каасталгаларның хоолгаларын ол олчаан кылдыр эң бедик деңнелге кылып, Национал музей-биле дыка сырый кады ажылдап турган.  

Тыва бижиктиң тургустунганының 80 чылынга тураскаадып, субурган хевирлиг кылдыр арыг мөңгүнден шуткуп сиилбээн, нарын техниктиг арганың болгаш чогаадыкчы чоруктуң кайгамчыктыг үлегер-чижээ «Тыва бижиктиң тураскаалын» ооң киржилгези-биле кылган. 

Төрээн сууру Кызыл-Дагга сагыш-сеткилиниң ханызындан ынак болгаш, ону онзагай чер, улусчу мастерлерниң чурту деп санап, ооң хөгжүлдезинге бодунуң үлүүн киирип, чонунга дузалажып чораан.

Сергей Кочааның ажылдарының делгелгелери Кызыл, Москва, Барнаул, Улан-Удэ, Красноярск, Кемерово, Томск хоорайларга аңгы-аңгы чылдарда эрткен. Ооң ажылдары Тываның национал музейинде, Москвада Бүгү-российжи ус-шевер уран чүүл музейинде, Чөөн чүк чоннарының күрүне музейинде, Барнаул, Улан-Удэ, Красноярск, Кемерово, Томск хоорайларның музейлеринде кадагалаттынып чыдар.  

Сергей Хомушкуевич Кочаа-биле Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг суурга апрель 7-де эртенгиниң 10 шакта чарлып байырлажыр.