Тываның Күш-ажыл яамызы чоннуң күш-ажылчы хамаарылгаларын ажык болдуруп, орулгаларын көвүдедир ажылды уламчылавышаан

Тожу, Каа-Хем, Сүт-Хөл, Барыын-Хемчик, Тес-Хем, Эрзин кожууннарда база Ак-Довурак хоорайда чоруткан дээштиг хемчеглер көскү түңнелдерлиг болганын күш-ажыл болгаш социал политика сайыды Людмила Тас-оол демдеглээн. Күш-ажыл болгаш чонну ажылга хаара тудар федералдыг албан регионнуң чедишкинниг ажылын айыткан. «Чажыт» ажылдан ам-даа 5,2 муң хире кижини илередир планны 2018 чылда салган. 

Чурттакчы чоннуң орулгазын көвүдедиринче угланган хемчеглерниң бирээзинге күш-ажылчы хамаарылгаларны ажык болдурары хамааржыр. Тываның Чазааның аппарат хуралында эрткен чылдың түңнелдерин үндүрүп, бо чылда сорулгаларны чугаалашкан. 2017 чылда кудуку шалың төлевири 7800 рубль, а ортумак шалың – 29,9 муң рубль чедир өскен. Чурттакчы чоннуң орулгазын өстүрер талазы-биле эрге-чагырганың өске-даа структуралары-биле кады ажылдаан. Чижээ, Тываның саң-хөө яамызы хамаатыларның саң-хөө билиглерин бедидеринче кичээнгейни угландырган. Ооң түңнелинде, чоннуң шыгжамырлары 12,2 хуу өзүп, 8,5 млрд. ажыг рубль болган. Ооң мурнунда чылга деңнээрге, барык 900 млн. рубль хөй.  

Тываның орук-транспорт яамызы 2017 чылда 200 ажыг кижини ажыл-биле хандырган. Оларның хөй кезии «Восток» КХН-де. Республикада 11 муң ажыг кижини хөй-ниити, сезоннуг, доктаамал ажылдарда хаара туткан, 2016 чылга деңнээрге 1 муң хире кижи хөй. Бо чылын Күш-ажыл яамызы 4600 кижини доктаамал ажылдарга тургузар планныг. Тываның Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы суурларда көдээ ажыл-агый каттыжыышкыннарже чонну хаара тудуп, ажыл чок кижилерниң санын кызырар. Ындыг бүдүрүлгелер алызында субсидия хевирлиг күрүне деткимчезинче кордап болур.  

Республика деңнелдиг кандыг-даа хемчеглерни тус чер чагыргалары деткиир ужурлуг. Муниципалитеттер «чажыт» ажылдарны илередип, шалың төлевириниң хемчээлин, ону үе шаанда төлеп турарын хынаар. Бирги хереглелдиң аъш-чем барааннарының өртээн улгаттырбазы-биле тус черниң бараан бүдүрүкчүлерин деткээн дыштаныр хүннүң ярмаркаларын организастаар. 

Күш-ажыл болгаш социал политика яамызының медээзи-биле алырга, эрткен чылын Тывада эвээш орулгалыг өг-бүлелерниң саны 5,5 муңга эвээжээн. Уругга пособие алыкчыларының даңзызын чурумчутканындан ол чедип алдынган. Кожууннарда күш-ажыл болгаш социал политика эргелелдеринде документилерниң бирги хыналдазын чорудуп, хууда дузалал ажыл-агыйының орулгазының дугайында медээлерни тодараткан. Эвээш орулгалыг өг-бүлелерниң саны 2016 чылда 35 муң ажып турган болза, 2017 чылдың түңнели-биле - 29905. Тере-Хөл, Мөңгүн-Тайга, Улуг-Хем, Сүт-Хөл база Чөөн-Хемчик кожууннарда эвээш орулгалыг өг-бүлелер саны хөй. Эвээш орулгалыг өг-бүлелерниң санын эвээжеткенинден камнап алганы бюджеттиң 15,8 млн. рубль хемчээлдиг акша-хөреңгизин РФ-тиң Президентизиниң «май» чарлыында көрдүнген ажылдакчыларның чамдык категорияларының күш-ажыл төлевирин өстүреринче киириштирер. 

Өг-бүле болгаш уруглар херектериниң талазы-биле агентилел тус черлерде социал төптер таварыштыр эвээш орулгалыг өг-бүлелер ортузунга огород ажылын хөгжүдеринге идигни бээр ужурлуг. Оон аңгыда хереглелдиг өг-бүлелерге деткимче көргүзер дээш, идик-хеп чыылдазын болгаш дамчыдылгазын доктаамал организастаар.  

РФ-тиң Президентизиниң «май» чарлыктарында көрдүнген ажылдакчыларның 20 муң ажыг чамдык категорияларының шалың төлевирин өстүрери, Тываның экономиказының бюджеттиг секторунуң ажылдакчыларының шалың окладтарын, ставкаларын 4 хуу индексастаары, бирги, ийиги чаш төл төрүттүнгенде 2018 чылдың январь 1-ден киирген төлээр төлевирлер база күш-ажыл төлевириниң адаккы хемчээлин өстүрери бо чылын чурттакчы чоннуң акша орулгаларының өзеринге салдарлыг.

"Аныяк өг-бүлеге кыштаг", "Чемгерикчи инек малым», "Социал картофель" база "Социал хөмүр" деп Тываның Баштыңының социал төлевилелдерин ам-даа уламчылаары орулганы көвүдедиринге идиглиг. Ол төлевилелдер чорудуу-биле социал керээге үндезилеп, эвээш орулгалыг, хөй ажы-төлдүг өг-бүлелер социал дузаны алырлар.