Тываның Каа-Хем кожуунунуң Сарыг-Сеп суурда Культура сайзыралының төвү ажыттынган

 Каа-Хем кожууннуң административтиг төвү Сарыг-Сеп суурда Культура сайзыралының төвүн байырлыг байдалга ажыткан. Кожууннуң культура бажыңын ам ынча деп адаар. Аңгы-аңгы чоннарның культуразын каттыштырган байырлал каас-шиник эрткен. Ниити шөлү 800 дөрбелчин метр, 250 олуттуг бо культура объектизи Тывада «10 культура бажыңнары» деп программаның эң улуу.  

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол база ТР-ниң Дээди Хуралының даргазының оралакчызы Ирина Самойленко каа-хемчилерге байыр чедирип келгеннер.  

 "Силер-биле кады канчаар аажок өөрүп тур мен, чаңгыс чер-чурттуглар! Бүгү-российжи төлевиkел чорудуу-биле бүгү күштерни мөөңнеп, чаа культура бажыңын тудуп алганывыс дыка онза-дыр. Каа-хемчилерни хаара туткан езулуг культура төвү апаар кылдыр ам чүгле ажылдаары арткан. Президент Владимир Владимирович Путин, дыка шын демдеглээн, бистиң бүгү-ле чуртталгавыста - экономикага-даа, өөредилгеге-даа, технологтуг сайзыралга-даа культура айтырыглары улуг ужур-уткалыг деп. Чаа чыл бүдүүзүнде ужуражып турар болганывыста, эптиг үени ажыглап, Силерге быжыг кадыкшылды, ниитилелде турум болгаш бүгү талазы-биле таарымчалыг чорукту күзедим» - деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол чурттакчыларга байырны чедирген.  

Чаа төптүң ажыдыышкынын тус черниң чурттакчылары четтикпейн манап алган. 1958 чылда туткан Культура бажыңының эрги оран-савазы 2014 чылда өрттенген. Ооң соонда клубтуң ажылдакчылары кожуун чагыргазының адаккы каъдынга ажылдап, а хөй-ниити хемчеглерин хуралдаар залга эрттирип турганнар.  

"Чаа чылдың бүдүүзүнде каа-хемчилер, сарыг-сепчилерге улуг аас-кежик дүшкен – улуг чаа культура бажыңы ажыттынган. Ынчангаш байырны чедирип тур мен, чаңгыс чер-чурттуглар. Бодумнуң болгаш чаңгыс чер-чуртnугларымның өмүнээзинден «Чаңгыс демниг Россия» партиязынга, Тываның Баштыңы Шолбан Валерьевич Кара-оолга, тус черниң удуртукчуларынга четтиргенивисти илереттивис. Ылаңгыя Шолбан Валерьевичиге, нарын бо үеде, элээн каш көдээ суурларга чаа культура бажыңнарын тудуп, бар клубтарны септеп-селиир акша-хөреңгини тып шыдааны дээш четтирдивис. Клуб чокта кайы хире бергезин, боттарывыс ону көрдүвүс. Ындыг болзажок, бистиң культура ажылдакчылары ажылдарын кошкатпайн, хемчеглерни доктаамал организастап эрттирип турган» - деп, күш-ажылдың хоочуну Альбина Кызылдыровна Монгуш демдеглээн.

 Кожууннуң культура ажылдакчылары бо чылдың эрткен 9 айларының дургузунда 130 хемчегни эрттирип, ынаар 21 муң кижини хаара туткан. Амгы үеде Культура бажыңында "Лицедеи" миниатюралар театры, бичиилерге болгаш аныяктарга ыры бөлгүмнери, "Сулде" ыры-хөгжүм бөлүү, "Сибирячка" улустуң ырыларының ансамбли дээш, өске-даа коллективтер ажылдап турар. 

"Культура бажыңнарын, клубтарны кандыг-даа суурнуң төвү дээри шын. Ында янзы-бүрү кежээлер, концерттер, бөлгүмнер ажылдап турар. Суур чурттакчыларының, аныяктарның хостуг үезин чөптүг ажыглаар дээш мында база-ла ажыл хайныгып турар. Кожуунда сарыг шажын хүрээзи чок, ындыг болзажок ону чоорту кылып эгелээр бис. Шагаа бүдүүзүнде улуг номчулганы маңаа организастап, оюннарны эрттирер бис. Эрги клувус өрттенип кааны харааданчыг. Ынчалза-даа чаа культура одаан тударынга республиканың чазаа дузалажып, кыска хуусаа иштинде чаа төптү тудуп үндүрген. Үнүп олурар Чаа чыл-биле чаңгыс чер-чурттугларыска байырны чедирдим. 2018 чылды эки уткуп, ам-даа чаа-чаа бедиктерни кады чедип алыр дээш чүткүдер бис» - деп, Каа-Хем кожууннуң Даа ламазы Май-оол Сундуй-оолович Монгуш чугаалаан.  

Каа-Хем кожуунда бот-тывынгыр уран-чүүл сайзыраан. Чаа төптүң байырлал концертинде суурнуң 5 дугаар уруглар садының башкылар коллективиниң «Девчата» ансамблиниң аян тутканын чижекке демдеглеп болур. 

"Дыка өөрүп тур бис. Чараш, улуг, мындыг төптүг болганывыс канчаар-даа аажок эки-дир. Боттарывыс-даа, уругларывыс-даа маңаа оюн-көргүзүглеривисти белеткээр бис. Чурттакчы чонувус - идепкейжи, культурлуг. Янзы-бүрү хемчеглерге киржиринге, аалчылар болурунга дыка ынак. Бистиң суурувуста мындыг культура одаан тутканывыска өөрүп тур бис. Улуу-биле четтирдивис» - деп, ансамбльдиң киржикчизи Светлана Салчак өөрүшкүзүн үлешкен.

«100 көдээ клубтар» федералдыг программаже Тыва Республика 2017 чылда киргеш, чаа 13 культура бажыңнарын тутканын сагындыраал. 

"Көдээ суурларда туттунган культура бажыңнарының эң улуу бисте. Ады безин чаа – Культура сайзыралының төвү. Ындыг, чаа деңнелге дүгжүп, ажылывысты сайзырадып, аныяк-өскен-биле ажылдаар бис. Планнар-ла хөй. Эстетика база этика-биле холбашкан бөлгүмнер санын ам-даа көвүдедир. Чаа төптүң ажыттынарын четтикпейн манап турдувус. Чүге дизе, бүгү кожуунну чаңгыс черге чыып мөөңнээр чаңгыс-ла шөл бо-дур. Суурлардан төлээлер маңаа ужуражып, чогаадыкчы планнарын үлежип, салым-чаяанын маңаа ажыдып болур. Ынчангаш ам-даа бедиктерни чедип алыр дээш, ам бир чада көдүрлүр ужурлуг бис» - деп, Каа-Хем кожуунда культура сайзыралының төвүнүң директору Сайлаш Байыр-оол келир үеде ажыл-чорудулгазын таныштырган. 

Сарыг-Сеп суурга чаа оран-саваны тудар күрүне керээзин Кызылдан «Каменщик» КХН-биле чарган турган. Тудугжулар кожуун болгаш суур чурттакчыларының макталынга төлептиг болган.

 "Тудугну барып көрүп, четтикпейн баар ирги бе дээш, чигзинип-даа турдувус. Бүгү күштү салып тургаш, эрги клубка деңнээр хире эвес, дыка чараш ордуну тудуп берди. Чаа чыл бүдүүзүнде ажыдып турары дыка эки-дир. Чаңгыс чер-чурттугларым база өөрүп турар деп билир мен. Шолбан Валерьевич боду келгеш, шуптувуска байырны чедирди. Кожуунувус чагыргазы-даа, республиканың чазаа-даа эр-хейлер, кызып, шупту чүүлдерни кылган. Суурумга хөгжүлдени, чонумга кадыкшылды, өг-бүлелерге аас-кежикти, саң-хөө чедимчезин күзедим. Чаа чыл-биле!» - деп, Сарыг-Сеп суурнуң чурттакчызы Сергей Потылицын чугаалаан.  

Культура сайзыралының төвүнүң байырлыг ажыдыышкынынга Тыва Республиканың алдарлыг артистери база тус черниң коллективтери бараалгаан.