Тывада «Аныяк өг-бүлеге - кыштаг» төлевилел күүселдези-биле хойнуң баш саны 14 муң ажыгга көвүдээн

 Тывада «Аныяк өг-бүлеге - кыштаг» төлевилел-биле суурларда 600 ажыг ажыл чок кижилерни ажылче хаара туткан. Июнь 9-та, республика Баштыңы Шолбан Кара-оол-биле ужуражылгада, төлевилелдиң бирги чадазында киржикчилерниң түңнелдерин үндүрген. 

 «Шыдаар-ла, шыдамык оолдар-дыр. Билир силер, кыш база берге болза-даа, ындыг-мындыг дээни дыңналбады. Төлевилелче кордакчыларны чоннуң чыыжындан шилип алганы кижилерге бүзүрээр деп, дыка таптыг кылган-дыр бис. Чон кошкак кижилерни сүмелевес-тир ийин. Олар-биле шыңгыы херектерни кылып болур-дур» - деп, ол ужуражылгада чазак даргазы чугаалаан.  

 Губернатор эгелээшкининиң кол сорулгазы болур арат ажыл-херээн эгелээриниң хөгжүлдезинче Тыва 147 млн. рубльди, азы 105 киржикчиниң кижи бүрүзүнге 1,4 млн. рубльди аңгылаанын сагындыраал. Өг-бүле бүрүзүнге ол акша-хөреңги-биле 200 баш төрүүр хойну садып, чурттаар бажыңны болгаш кышкы кажааларны туткан. Оон аңгыда ажыглал чок чыткан 20 ажыг муң гектар көдээ ажыл-агый шөлдерин сиген шөлдери болгаш одар-белчиирлер кылдыр чазак-чагырга тускайлап берген. Аныяк малчыннарның 133 ажы-төлүн уруглар садтарында олуттар-биле хандырган. Ам чүгле ажылдаар-ла! 

 Төлевилел чүгле социал эвес, а экономиктиг планда бодун шынзыткан деп, ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы санап турар. Төлевилелде колдуунда мал ажыл-агыйын билир, идегелдиг аныяктар чыылганын мал оолдаашкынының кампаниязы бадыткаан. 

 Берге кыштыг үеде, аныяк малчыннар төрүүр малдан 90 хуу чаш төлдү алганы, эки көргүзүг деп специалистер түңнээн. 

 Ындыг болзажок, кыштагжыларның бирги кыштаглаашкыны четпестерни илереткен. Чамдык кожууннарның ажыл-агыйларында ветеринарлыг хайгаарал четпес болган. Мал оолдаашкынының чымыштыг үезинде мал эмчилери хыналда-хайгааралды албан чорудар ужурлуг деп, Тываның Баштыңы шүгүмчүлээн. Арга-дуржулгалыг малчыннарны быжыглаан малчын коданнарда мал оолдаашкыны чедимчелиг эрткенин демдеглээн. Чижээ, Мөңгүн-Тайга кожууннуң аныяк малчыннары 420 баш хураганнар алыр планын 128 хуу күүседип, 539 башты онча-менди камгалап алганнар. Мөңгүн-Тайгадан аңгыда, Эрзин, Өвүр, Тес-Хем база Чаа-Хөлдүң ажыл-агыйлары эки көргүзүглүглерлиг.  

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол кызымак ажылы дээш малчыннарга четтиргенин илереткен. Төлевилелди уламчылаар бе шиитпирни хүлээп алырда, ооң бирги чадазының эки түңнелдери херек деп ол санаан. Республиканың Баштыңы төлевилел эгезинде чамдык кожууннар болгаш суму эрге-чагыргалары тускай ачы-дузаларны багай организастаан турбуже, малчыннарның кызымак ажылындан, эки көргүзүглер чедип алдынган. 

 Кыштагжыларның дараазында киржикчилери – 103 өг-бүле тус чер эрге-чагыргаларының чедир кылдынмаан ажылдарын чайлаткан соонда, 2017 чылда элээн чедиишкинниг болуру чадавас.

  Чазак Даргазы төлевилелдиң киржикчилеринге малды дамчыдарын саадатпазын сагындырган. Оон башка малчыннар малын семиртип четтикпейн барганындан, кышкы үеде төрүүр малды база ооң чаш төлүн чидирип болурунуң айыылы улуг. 

 Кыштагжыларга бажың болгаш кажаа тудар ыяшты аңгылаар, белеткээр болгаш чедирер талазы-биле ажылды, тудуг чорудуун чурумчудар херек. Июнь төнчүзүнде киржикчилер кодан малын хүлээп, турлааның кол тудугларын кылып алган турар ужурлуг. ТР-ниң Өөредилге яамызы бөгүнде школа назыны четпээн уругларның болгаш школачыларның саны чежезин билген турар.

  «Кыштаг» төлевилел чүгле чаңгыс аратты бут кырынга тургузуп алырындан-даа улуг сорулгалыг болганда, организастыг айтырыгларны кыска үеде дарый шиитпирлептеринге бүзүрээр мен. Өгбелерниң ужур-чаңчылдары биле ХХI чүс чылдың техниктиг аргаларын катай билир, амгы үениң бурунгаар депшилгелиг малчыны бистиң мал ажыл-агыйын шынарлыг чаа деңнелче эккээр дээрзинге бүзүреп, ынаар чүткүүр херек» - деп, Тываның Баштыңы төлевилелдиң кедизинде сорулгазын айыткан.