Тываның Баштыңы "Огненный таран" чоннар аразының моточарыжынга стартты берген

 Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 72 чылынга база республиканың чурттакчызы, Совет Эвилелиниң Маадыры Михаил Артемьевич Бухтуевтиң маадырлыг чоруунга тураскааткан чоннар аразының "Огненный таран" моточарыжы Тывадан үнүпкен.  

 Маадырның адын эдилээн Кызыл хоорайның 1 дугаар школазындан байкерлер аъттанган. Байырлыг чыскаалга школаның башкылары болгаш өөреникчилери, оларның аразында аныяк армейжилер, «Азияның көшкүн чону» мотоклубтуң кежигүннери чыглып келген.

 "Огненный таран" деп атты анаа эвес шилип алганнар. 1944 чылдың июнь 25-те Белоруссияда Черные Броды станцияның чоогунга, лейтенант Дмитрий Комаровтуң командылааны Т-34-85 танк фашистерниң взводун болгаш дайзынның элээн каш от точкаларын узуткаан. Кажан октары төнүп каарга, танкының экипажы совет танкыларже болгаш чадаг шеригже отту ажыдып турган немец бронепоездини чылчыра үстүрер деп шиитпирлээн. Механик-чолаачы Михаил Бухтуев ол шавар халдаашкын үезинде маадырлыы-биле өлген.  

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол эге сөзүнде, дээди командылал чери дайынның төөгүзүнде бронепоездини чылчыра үстүрген танкыны бедии-биле үнелээнин демдеглээн. Дмитрий Комаров биле Михаил Бухтуевке Совет Эвилелиниң Маадырлары аттарны тывыскан.  

 "Бедик утка шынарлыг, патриотчу хей-аъттыг, чаагай сактыышкынныг мындыг калбак акцияны организастааны – дыка үнелиг деп бодаар мен. Ол дээш Силерге четтирдим, эрлер! Төөгүнү шыйып, чайгылдырып, өскертиптер дээн оралдажыышкыннарлыг амыр эвес үе-дир бо, оолдар. Кажан чүү-даа уттундурбаанда, ону кылыры болдунмас дээр мен. Ол чаагай сактыышкын аныяк салгалга – Силерге артар кылыр акциявысты угландырган. Бистиң өгбелеривис фашист чумадан делегейни камгалаанының ачызында, бажывыс кырында амыр-тайбың дээр, аяс хүн хүннеп турарын кезээде сактып чоруулуңар. Бистиң Михаил Артемьевич Бухтуев ышкаш коргуш-сыныш чок солдаттарның үлегер-чижээ-дир. Черные Броды станцияда тураскаалга боодал чечектерни салып, бистиң чаңгыс чер-чурттуувус, Совет Эвилелиниң Маадырының чевээнге чедип, төрээн чери - Тожунуң кара довураан аңаа чедирери - онзагай болгаш күчүлүг хүлээлге.  

 Ада-чурттуң Улуг дайынында бистиң чонувустуң эрес-дидим болгаш коргуш чок чоруу-биле Тиилелгени чаалап алганывысты утпас ужурлуг бис, оолдар. Менди чаагай орук-суурну күзедим! Ам далажыңар. Орук узун, чүгле бар арга-күжүңерни санавайн, а ажыл-херекке база баштыг болур Силер. Дүн, хүн дивейн, телефон харылзаазынга турар мен. Бурган авыралында, бо-ла состав-биле маңаа база катап ужуражып, бо бүгү канчаар эгелээш, кандыг төнгенин сактып чугаалажырывыс – эң кол. Силерниң мындыг шиитпирни кылганыңар, дыка эки-дир. База катап четтирдим, эрлер, чаагай эгелээшкин-биле!» - деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол чугаалаан.

 Черные Бродыга тулчуушкун үезинде командир Дмитрий Комаров дириг арткан. Госпитальга эмнээшкин соонда, фронтуже база катап аъттанган. Сентябрь эгезинде Польшада Нарев хемниң эриинге каржы-дошкун тулчуушкунда ол мөчээн. Амгы үеде Нижегородск облазында Шахунья хоорайның 1 дугаар школазы Совет Эвилелиниң Маадыры Дмитрий Комаровтуң адын эдилеп турар.  

 "Огненный таран" моточарыштың ачызында ийи школа найыралчы харылзааны тударын шиитпирлээн. Моточарыштың стартынга алдар кылдыр Шахунья хоорайның 1 дугаар школазының коллективи аудио кыйгырыгны дамчыткан: 

 "Совет Эвилелиниң Маадыры Дмитрий Иванович Комаров аттыг Шахунья хоорайның 1 дугаар школазы тайбың дээр дээш мөчээн маадырларын сактып, оларга хүндүткелди көргүзери-биле мындыг узун хемчээлдиг орукту эртерин шиитпирлээн «Огненный таран» моточарыштың киржикчилеринге болгаш Кызылдың шупту чурттакчыларга байырны чедирип тур! Совет Эвилелиниң Маадыры Михаил Бухтуев аттыг 1 дугаар школаның өөреникчилеринге болгаш башкыларынга изиг байыр. 

 Моточарыштың хүндүлүг киржикчилери! "Огненный таран" деп онзагай ужур-уткалыг акция дээш, Силерге улуу-биле четтирдивис. Мындыг чаагай сеткилдиг чорук дээш четтирдивис! Силерниң орууңарга эки болгаш сагыш-човангыр кижилер таваржырын, менди-чаагай орукту күзедивис. Силерниң орууңар бистиң бичии Шахунья хоорайывысты таварып эртер болганынга дыка өөрүп тур бис. Силерни манадывыс. Удавас ужурашкыжеге!» 

 Билдингир байкерлер – Кызылдан Юрий Ильяшевич, Михаил Космынин, Илья Дьяков, Бийскиден Эдуард Чемерский, Абакандан Игорь Занковец моточарышты эрттирер саналды киирген. "Азияның көшкүн чоннары" мотоклубтуң президентизи Юрий Ильяшевич моточарышты баштаан. Акция Россияның 25 хоорайларын болгаш Беларусь Республиканы хаара туткан. Байкерлер Орел, Белгород, Курск дээш, дайынчы алдарның өске-даа хоорайларынга чедер. Белоруссияның Черные Броды станцияда коргуш-сыныш чок танкчыларның маадырлыг чоруунга алдар болдурган тураскаал – төнчү чедер чер ол.

 "Немец фашист эжелекчилерден совет черни хостаар дээш боттарының амы-тынын берген Ада-чурттуң Улуг дайынының маадырларынга сактыышкынны кылыры – акцияның сорулгазы. Ылаңгыя бистиң чаңгыс чер-чурттуувус, Тожу кожуундан фронтучу Михаил Артемьевич Бухтуевтиң дугайында. Олар, бисти эки байдалдарда чурттап, өөрензин дээш, боттарының амы-тынын харамнанмайн бергеннер. Силерже көөрге безин өөрүнчүүн, бичии-бичии, чараш. Тыва Республиканың Чазааның Даргазы Шолбан Валерьевич Кара-оолга акцияны эрттиреринге дузалашканы дээш улуу-биле өөрүп четтиргенивисти илередийн. Хүлээп ап турар тала Михаил Артемьевич Бухтуевтиң чевээнге төрээн чериниң довураан чедирер дээн шиитпиривисти чүүлдүгзүнген. Черные Бродыда база танк командири Дмитрий Евлампиевич Комаровтуң төрүттүнген чери Нижегородск облазының Шахунья хоорайда бисти четтикпейн манап турар. Чүнү чугаалаксап турар мен? Бо-ла состав-биле июнь төнчүзүнде ужуражы бээр бис. Четтирдим!» - деп, Юрий Ильяшевич чугаалаан.  

 «Тыва – эрес-дидим чоруктуң девискээри» губернатор төлевилелин чарыштың киржикчилери деткээн. 

 Тываның Баштыңы байкерлерге төлевилелдиң им-демдээн сиилбээн тукту болгаш футболкаларны берген. Моточарыштың эртер оруун дургаар тураскаалдыг тукту киискидер. Байкерлер адыш часкаашкынынга үдетпишаан, школа девискээринден үнген. Чазак Даргазы Шолбан Кара-оол колоннаны баштап алгаш, Кызыл хоорайдан үнер черге чедир моточарыштың киржикчилерин үдеп каан. Республика Баштыңы байкерлерге аңаа база катап чагыын берген. "Огненный таран" моточарыш улуг орукче ынчалдыр аъттаныпкан.