Крым чонунуң Россияга каттыжар дээш бадылаанының үш чылы

 2014 чылдың март 16-да Крым чартык ортулук биле Севастополь хоорайның эрге-байдалының дугайында айтырыглыг референдум болуп эрткен. Ооң түңнелинде чурттакчы чоннуң хөй кезии хамаарышпас чорук дээш бадылаан болгаш оон Россия Федерациязынга каттышкан.  

 Чартык ортулуктуң чурттакчы чонунуң 82,71 хуузу соңгулдага киришкенин албан езузунуң медээзи дыңнаткан. Оларның 96,77 хуузу Крымның Россияга каттыжары дээш, а 2,51 хуузу Украинаның составынга регионнуң артып каары дээш бадылаан.

 Референдумнуң түңнели-биле март 17-де Крым Украинага хамаарышпас дугайында доктаал хүлээп алдынган, дараазында хүн Россия Федерациязының составынче Крым Республика биле Севастополь хоорайның киргениниң дугайында керээге атты салган байырлыг хемчег эрткен.  

 Москвада Улуг Кремль Ордузунуң Георгий өргээзинге Россия биле Крым Республиканың баштыңнары Россияның составынче ол девискээрлерниң каттышканын, азы шыны-биле алырга, эглип келгенин күрүнелер аразының керээзи-биле быжыглаан. 

 2013 чылдың төнчүзүнде база 2014 чыл эгезинде Украинага политиктиг кризистиң уржуунуң бирээзи – Украинаның составындан Крымның үнгени база Россияга ооң каттышкыны болганын демдеглээр апаар. 1921 чылда РСФСР-ниң составында хөй националдыг Крым АССР тургустунган, 1946 чылда ол Крым облазы апарган, а 1954 чылда Украин ССР-ниң составынче (1948 чылдан тура РСФСР-ниң республика удурдулгазында Севастополь хоорайдан аңгыда) дамчытканын сагындыраал. 1991 чылда ССРЭ буураан соонда, Крым облазы Крымның автономнуг чоруун катап тургузар референдумну эрттирген, 1992 чылда Крым Конституцияны хүлээп алгаш, Украинаның составынга Крымны дугуржулга үндезининге кирерин доктааткан. 

 Крым референдумунуң түңнелдерин делегейниң дыка хөй чурттары хүлээп албаан. Чамдык күрүнелер Украинаның территориалдыг бүдүн-бүрүн чоруун боттары деткиирин аазааш, чоннуң шиитпирин сайгарарындан ойталап, кады чугааны кылырын соксаткан.

  Бистиң чуртувустуң календарында март 18 – Россия биле Крымның катап каттышканын демдеглээн байырлал хүнү. Ол хүн бүгү чуртка байырлыг хемчеглер болгаш акциялар эртер. Бо чылын «Бистер-биле кады» деп бүгү-российжи патриотчу акция эртер.

 Тываның найысылалы база ол хемчегге каттыжар. Билдингир режиссер Владимир Копуштуң тургусканы сценарий-биле Арат шөлүнге эртер акцияга республиканың чурттакчылары, аныяктар организацияларының, интеллигенцияның, улус ажыл-агый адырының төлээлери киржир.  

 Билдингир артистерниң болгаш уран чүүл коллективтериниң күүселдезинде «Майның вальзы», «Севастополь вальзы», «Дуруяалар» болгаш өске-даа ырларны патриотчу акцияның киржикчилеринге бараалгадыр. «Саяннар» күрүне ансамбли, Орус культура төвү, «Найысылал» бөлүү боттарының оюн-көргүзүүн көргүзер.