Тываның Каа-Хем кожуунунда уруглар садтары губернатор төлевилелдеринче каттышкан

 Кундустуг суурда чаа ажыттынган уруглар сады «Аныяк өг-бүлеге – кыштаг» төлевилелдиң күүселдезинде киржип эгелээн. Кожуун удуртулгазының планнааны ышкаш, губернатор төлевилелиниң киржикчилери болур ыраккы суурларда аныяк малчыннарның уругларынга хонар бөлүктү ажыткан. 

 Аныяк өг-бүлелерден 13 билдириишкин киргенин уруглар садының эргелекчизи Айдына Осурчан дыңнаткан. Бөгүн көдээ суурлардан малчыннарның 2-ден 6 хар аразында 7 уруглары хонар бөлүкте барып турар. 

 База ол-ла бөлүкте хөй ажы-төлдүг болгаш студент өг-бүлелерден 13 чаштарны хаара туткан. Хүндүс уруглар боттарының бөлүктеринге өөренип хүнзээш, кезээ чаңгыс черге чыглып келир. Кижизидикчи башкыларны кежээки няня солуур. Уругларга оюн-тоглааны, мөөрейлерни организастап, ном номчуп, арыг-силиин бүрүн хайгааралга алыр. 

 Баштайгы дээрезинде уругларны бүдүн ажылчын неделяда тургузарын чаңчыктырары белен эвес болганын уруглар садының психологу Чойгана Монгуш чугаалаан. Карак чажы, чоок кижилери дээш муңгарал турган. Уругларның ол дүвүрелин оожуктурар дээш психолог башкы уруг бүрүзүнге тускай хевирлерни ажыглап ажылдаан.  

 Хонар бөлүкке хереглел улуг болганы билдинген. Ынчангаш келир чылын «Челээш» уруглар садынга база бир ындыг бөлүктү ажыдар. База ол ышкаш уругларның сөс-домаан эдер тускай бөлүктү база кожуун деңнелдиг психологтуг дуза төвүн ажыдар айтырыгны база сайгарганын назы четпээн уруглар албан чериниң эргелекчизи сонуургаткан. Уруглар садында бодунуң логопеди, психологу, мага-бот кижизилгезиниң инструктору ажылдап турар, уруглар садының чагыы езугаар, удавас апрельде, Кызылдың уран чүүл колледжизинден хореограф биле хөгжүм удуртукчузу келирин манап турар. Суму чагыргазы чурттаар чер – улуг ыяш бажыңда өрээлдер-биле хандырарын хүлээнген. Оон аңгыда аныяк специалистерни чиигелделиг хөмүр болгаш одаар ыяш-биле хандырары көрдүнген.  

 Кундустугнуң уруглар сады «Өг-бүле бүрүзүнге бирээден эвээш эвес дээди эртемниг уруг» губернатор төлевилелин боттандырар дээш ажылдап, бо хүнде ийи уругну шилип алган, өг-бүлелерге тайылбыр ажылы уламчылавышаан. Каа-Хем кожууннуң Сарыг-Септе «Теремок» уруглар садындан төлевилелдиң киржикчизи кылдыр 5 харлыг Орлан Даржааны бадылаан. Ол Ольга биле Ай-оол Даржааларның өг-бүлезиниң алдыгы оглу. 19 харлыг акызы удавас шеригже аъттаныр, угбазы Кызылдың экономика болгаш эрге-хоойлу техникумунуң студентизи, 2 кыс угбазы школачылар, бир акызы ийиги классчы, хеймер дуңмазы Хемерчик ийи харлыг. 

 Ада-ие ортумак тускай эртемниг: авазы – даараныкчы, ачазы корум-чурум камгалаар органнарга ажылдап чораан, ИХЯ-ның пенсионери. Кырган-авалары, кырган-ачаларының-даа, ада-иениң-даа дээди эртеми чок.  

 Губернатор төлевилели 2017 чылда школа назы четпээн уругларны база хаара тудуп эгелээн. Бо удаада Даржааларның оглу программаның киржикчизи болганынга ада-ие чөпшээрешкен, ам элээн чымыштыг апарганын Ольга Орлановна чугаалаан:

 «Кижизидикчи башкылар оглувусче кичээнгейни күштелирип, дыка хөй онаалгаларны берип эгелээн. Уругларывыс онаалгаларын черле кады кылыр улус бис, бо удаада Орланның бажыңга кылыр чижектерин шупту сүмележип тургаш кылып тур бис. Улуг уругларывыс өскен, солуну аажок-тур. Ам шупту кады өөренип, өзүп, сайзыраар бис».

 Төлевилелдиң 5 харлыг киржикчизи 11-ге чедир санап билир, үжүктер болгаш саннар бижииринге, чурттунарынга ынак, машиналары-биле ойнаар. Бичии Орлан ачазы ышкаш, корум-чурум тудар, кем-херек үүлгедикчилери-биле демисежир шагдаа болуксаар. Ол ышкаш бир-ле чүве тударынга база ынак. Ава оглунуң ол сонуургалын билир, ынчалза-даа келир үеде тайбың мергежилди шилип алырынга бүзүрээр.  

 Каа-Хем кожуундан «Өг-бүле бүрүзүнге бирээден эвээш эвес дээди эртемниг уруг» губернатор төлевилелинге киржир школа назыны четпээн 91 чаштарны шилип алган. Кожуун чагырга даргазының социал политика талазы-биле оралакчызы Марьяна Ондарның чугаазы-биле алырга, өөредилге эргелелиниң методизи Зоя Монгуш баштаан кожууннуң назы четпээн уруглар албан черлериниң арга-дуржулгалыг кижидикчи башкыларындан чогаадыкчы бөлүк методиктиг арга-сүмелерни ажылдап кылган. 5 харлыг уруг бүрүзүнге куратор, психолог, кижидикчи башкыны быжыглаан чаңгыстың программаларын ажылдаан. Каа-Хем кожуунда төлевилел киржикчилериниң саны – 5-тен 11 классчы школа назылыг 507 кижи. Оларның 50-ден эвээш эвес хуузу дээди өөредилге черлериниң студентилери апаарын чедип алыры – муниципалитеттиң өөредилге системазы биле удуртулганың кол сорулгазы.