Тываның Баштыңы: Президент чурттуң угланыышкынын тодаргай айыткан

 Айыткал соонда бодунуң бодалын ол үлешкен.  

 «Президент чурттуң угланыышкынын чиге – тодаргай болгаш билдингир кылдыр шуптузун айытты. Россияның эң-не ыраккы черлеринде амыдыралдың эң-не аарышкылыг айтырыгларын, иштики байдалдың херектерин статистикадан эвес, а херек кырында билирин бадыткады. Амыр эвес экономиктиг байдал турзажок, Россияның регионнарының дөмейлешкек эвес, онзагайын өөренип көөрү дээн ышкаш чугула турушту ол арттырган. Тыва ындыг кичээнгейни болгаш деткимчени Президентиден кезээде ап келген. Ам-даа ол болур» – деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол чугаалаан. 

 Санитарлыг авиацияны быжыглаар дугайында шиитпирниң чугулазын Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол демдеглээн:

 «Тывага санитарлыг авиацияны канчап катап тургузуп, ону быжыглаарыл деп, ийи-ле хонук бурунгаар бажывыс ыжып турду. Чер кырының транспорт харылзаазындан хажыызында чыдар, шупту 10 муң хире чурттакчылыг, 13 суур бисте бар. Владимир Владимирович бистиң айтыырывысты билген ышкаш – келир чылдан эгелеп санитарлыг авиацияны тургузарынга сибирьжилерге болгаш соңгу чүк чоннарынга 3,3 миллиард рубльди чорударын шиитпирлээн. Бистиң Президентивис!»

  Российжи баштың Владимир Путинниң парламентиге чыл санында бээр айыткалында, даргаларның ажылының утказы - кижилер дугайында, кризистен экономиканы үндүрериниң база чурттуң эрге-чагыргазының мурнунда сорулгаларны күүседири деп сагындырган. 

 Президент: «Россияның чурттакчыларының келир салгалының көрүжүн база оларның бот-сайзыралын деткиири - чурттуң чедиишкининиң барымдаазы» - деп чугаалаан.  

 Аныяктарга аргалар 

 «Бистиң политикавыстың утказы – Россияның кол байлаа болур кижи капиталын көвүдедип, чонну камнаары» - деп, Путин дыңнаткан. 

 Ынчангаш социал адырда чаңчылчаан үнелиг чүүлдерни деткииринче, ооң иштинде кадык камгалал болгаш демография айтырыгларын шиитпирлээринче күштерни эрге-чагырга ам-даа угландырар.

 «Келир салгалывыс идегелдиг, Россияның быжыг чөлеңгиижи-дир дээрзин көрүп тур мен» - деп Путин демдеглээн. 

 Талантыларны деткиири  

 Ооң сөстери-биле алырга, аныяк кижилер амыдыралдың стартын алырынга дең аргаларлыын, база оларның эгелекчи саналдары болгаш билиглери чурттуң иштинге боттарын көргүзеринге херегин билир ужурлуг.  

 «Уруг, элээди оол бүрүзү эртемге-даа, уран чогаадылгага-даа, спортка-даа салым-чаяанныг, амыдыралга-даа четтигип шыдаар. Ооң талантызын ажыдары – бистиң силер-биле сорулгавыс, Россияның чедиишкини ында» - деп күрүне баштыңы демдеглээн. 

 Демография адырында түңнелдерге үнелелди бербишаан, европейжи чурттарның хөй кезииниң көргүзүглеринден олар көвүдээнин, «чурттакчы чоннуң чайгаар өзүлдези уламчылап турар» деп В.Путин демдеглээш, медицина талазы-биле херектер сыр өске деп немээн.  

 «Кадык камгалалында айтырыглар хевээр арткан, харын-даа дыка хөй деп, дорт чугаалаар апаар. Олар колдуунда бирги звенога хамааржыр. Ону эдери-биле, кичээнгейни ынаар углаар херек» - деп президент чугаалаан. 

 Эрге-чагырганы «кижилерге, оларның негелделеринге чоок болур кылдыр, амгы үеге дүүшкен болаш шынчы болдурары-биле, социал адырда өскерлиишкиннерни уламчылаар» - деп российжи лидер демдеглээн. 

  Чаңгыс эп-сеткил болгаш кичээлдер  

 Путинниң Айыткалында чурттуң чедиишкинниг хөгжүлдези дээш чурттакчы чоннуң демнежилгезиниң темазы база кичээнгей чок артпаан. 1917 чылдың революциязының 100 чылдаар юбилейин чугаалааш, российжилерни эрткен үениң сандараашкынынче ээлдирген херээ чок деп сагындырган. 

«Төөгүнүң кичээлдери эптежиринге, бо хүнде чедип алганывыс хөй-ниити, политиктиг, хамааты чөпшээрежилгени быжыглаарынга херек» - деп президент чугаалаан. 

 Сөстүң хостуу  

 Россияда популизм болгаш демагогияның иммунитеди быжыгып, боттарын деткижери, сырый каттыжары болгаш чаңгыс демниг болурун бедии-биле үнелеп турар. Кижилер бодунуң үзел-бодалын хостуу-биле илередип болур.

  «Культурада-даа, политикада-даа, массалыг информация чепсектеринде-даа база хөй-ниити амыдыралында-даа, экономиктиг айтырыглар талазы-биле полемикада-даа хостуг боданырын кым-даа хоруваан болгаш бодунуң туружун ажык чугаалап болур» - деп Путин дыңнаткан.  

 Коррупция-биле демисел 

 Сөөлгү айларда хөй-ниитиниң кичээнгейин хаара туткан өске тема – даргалар ортузунда коррупция-биле демиселди база чугаалаан. 

«Эрге-чагырганың төлээлериниң холунда арыг эвес чүүлдү албан-дужаалы-даа, бедик харылзаалары-даа, ачы-хавыяалары-даа камгалап шыдавас» - деп, бедик албан-дужаалдыг даргалар ортузунда федералдыг экономика сайыды-биле болган болуушкунну чугаалаан. 

 Путин кризис соонда экономиканы көдүрериниң перспективаларын тайылбырлап тура, ооң дораан-на өзүп кээрин манаан херээ чок деп сагындырган.

 «Турум чорук - доктаамал көдүрлүүшкүнче ол-ла дораан шилчээни эвес-тир» - деп российжи лидер чугаалаан. Тик деп демдекке астына бергеш турбазы-биле, өзүлдениң чаа факторларын киирер, оон башка «бодувустуң хөгжүлдевисти доктаамал кызагдап, оон камнап, соңгаарладып» эгелээр бис. «Бодувуска ындыг чүүлдү болдурбас бис» - деп тайылбырлаан.  

 Чурттуң эрге-чагыргазында «сорулгаларны тода салыр ужурлуг база ону чада аайы-биле, доктаамал чедип алыр өске орук бар» деп ол чугаалаан. Экономиканың өзүлде темпизин делегейниң ортумак деңнелинден бедик чадаже үндүрерин саналдаан, 2025 чылга чедир хөгжүлдениң планын чазак ажылдап кылыр ужурлуг. 2019-2020 чылдарныы-даа болурун Путин сүмелээн. 

 АКШ-биле хамаарылга  

 Американың келир үеде президентизи Дональд Трамп-биле кады ажылдажылга дугайында чугаалап тура, ийи чурттуң харылзаазын чогумчудары чугула. Ол харылзаалар «дең эргелиг болгаш бот-боттарынга таарымчалыг үндезинге» тургустунар ужурлуг деп демдеглээн.  

 Россия биле АКШ чоннар аразының айыыл чок чоруун болгаш турум байдалын хандырарынга ниити харылзаа херек деп, күрүне баштыңы сагындырган.  

 «Стратегтиг паритетти үрээр кордаашкыннар дыка айыылдыг, ол глобалдыг катастрофага эккеп болур. Чаңгыс-даа секунда иштинде ону уттуп болбас» - деп российжи лидер чугаалаан.  

 РФ-тиң Президентизиниң Айыткалының бүрүн сөзүглелин моон номчуп болур:http://www.kremlin.ru/events/president/news/53379