Тывада «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилелдиң киржикчилеринге 200 баш хойну дамчыдып эгелээн

Тывада «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» губернатор төлевилелиниң чугула чадазы - республиканың мурнакчы малчыннарындан садып алганы 200 баш хойну төлевилелдиң 105 киржикчизинге дамчыдыры эгелээн. 

  Тываның Баштыңының хүлээлгезин күүседип турар Шолбан Кара-оол, четвергде, Таңды кожуунга чедип, Кызыл-Арыг суурдан ырак эвесте Борбак-Арыг деп черге төлевилелдиң 8 киржикчизи-биле ужурашкан.  

 Аңаа аныяк өг-бүле Чодураа биле Айдың Монгуштарга кодан хойну улусчу ужур-чаңчылдарны сагып, дамчыдарының езулалын эрттирген.

  Ийи ажы-төлдүг аныяктар - Айдың биле Чодураа салгал дамчаан малчыннар. Чаңгыс чер чурттуглары харыысалгалыг болгаш кызымак өг-бүлеге доктаап, шын шилилгени кылганын олар бадыткаан. Чүгле ийи-ле айның дургузунда аныяктарның малчын турлаанда улуг бажың, мал кажаазы, ажыл-агыйжы тудуглар туттунган, ам хоюн хүлээп алганнары ол.  

 Малчыннарның одуруунче кирген аныяктар Шолбан Кара-оолга республикада көдээ ажыл-агыйны хөгжүдүп, аныяктарны деткип чорууру дээш, өөрүп четтиргенин илереткен. 

 «Бир эвес боттарывыс ажыл-херекти эгелээн болзувусса, чылдар эртер турган боор. Улуг деткимчениң ачызында, бодувустуң ажыл-агыйывыстың таваан тургузуп алдывыс, ам чүгле ону сайзарадып, ажылдаар-ла» - деп, Айдың Монгуш чугаалаан.

  Таңды кожуундан төлевилелде чүгле тывалар эвес, а орус чурттакчылар киржип турары, Шолбан Кара-оолду өөрткен. Оларның бирээзинге - Балгазын суурда Дмитрий Кудревцевтиң өг-бүлези хамааржыр. «Программага бүзүреп, киржир дээн шиитпириңер дээш четтирдим, Дмитрий. Чедиишкинни күзедим» - деп, Шолбан Кара-оол чугаалаан. 

 Дмитрий республика баштыңын аалынче чалаарга, келир чылын чедерин ол аазаан. 

  Тываның Баштыңының хүлээлгезин күүседип турар Шолбан Кара-оол бүгү чуртта кризистиң берге үелери-даа болза, «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилелди боттандырар шиитпирни хүлээп алганын аныяк малчыннарга чугаалаан. 

  «Келир үе дээш, салгалдарывыска, көдээде аныяктарга дээш ону эгелээн бис. Өгбелеривистиң хүн бүрүдеги амыдыралының чаңчылдарын эгидип турарывыс ол. Күш-ажылчы чон бис, ам ону бадыткап, күш-ажылыңар-биле алдарны чедип алыңар. Аныяк салгалавыска чер чуртувуска езулуг ээ болуп, чедиишкинниг, бай-шыырак чурттазын дээш мону кылган бис. Ынчангаш бюджеттен акша-хөреңгини тып, аңгылаанывыс ол. Күрүне акшазы дээрге, чоннуң чыгган хөреңгизи-дир. Төлевилелдиң деткимчези дээрге - чонувустуң силерге дузаламчы кылдыр берип турар акшазы-дыр. Силер ону шынзыдып, ажыл-агыйыңарны хөгжүдүп, малыңар бажын көвүдедип, ийи чыл болгаш төлевилелдиң өске, дараазында киржикчилеринге 200 баш малды онча-менди дамчыдып бээриңерни чагып тур мен. Оон чүнү канчаары – силерниң эргеңерде. Аралажып, бот-боттарынарны деткижип чоруңар. Силерге бо төлевилел төнүп кагбас ужурлуг, ынчангаш ажылдаар-ла. Үүле-херээңер бүдүп, ажыл-ижиңер сайзыразын!» - деп Шолбан Кара-оол чагаан.

 Таңды кожуунда «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» губернатор төлевилелиниң боттаныышкыны шалыпкын чоруп турары-биле ылгалдыг. Кожууннуң муниципалдыг сес тургузуглардан 8 аныяк өг-бүле төлевилелде киржип турар. Төлевилелдиң чуруму езугаар киржикчилерге бажың тудар, мал одарладыр чер участогун аңгылап, бүрүткээн; «Эгелеп чоруур арат» программадан күрүне деткимчези кылдыр 8 киржикчиге 5400 муң рубльди аңгылаан, бир киржикчиге-ле 200 баш шээр мал садып алырынга 700 муң рубль түңнүг чээли акшазын «Улусчу банкыдан» чөпшээреп, ниитизи-блие 5600 муң рубльди үндүрген, ооң чартыын азы 50 хуузун олар дуглаар.

  Республиканың улуг болгаш уксаажыдылга ажыл-агыйлары-биле хой садып алырының керээлерин чарган. Бай-Хаактан М.В. Оюнга - Чеди-Хөл кожуунда С.Н. Донгактың ТАА-зындан; Дүргенде Ч.Л. Оюнга - Эрзин кожуунда А-Б.М. Дамбадан; Межегей суурда Т.Н. Монгушка - Эрзин кожуунда И.Ч. Дамбадан; Успенкада Ч.Э. Монгушка - Таңды кожуунда С.Ч. Оюндан; Арыг-Бажында Ю.С. Санчатка – Эрзин кожуунда «Бай-Даг» КБК-дан; Кочетовода А.Л. Оюнга –Таңды кожуунда С.А. Кармадан; Кызыл-Арыгда А.Н. Монгушка – Эрзин кожуунда «Бай-Даг» КБК-дан; Балгазында Д.Ф. Кудрявцевке – Таңды кожуунда С.А.Кармадан шээр малдарны садып алыр. Таңды кожуунда «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» губернатор төлевилелиниң киржикчилеринге шээр малдарны июль 17-ге чедир дамчыдарын доозар. 

  Төлевилелдиң киржикчилеринге хойларны дамчыдар дугайында 105 керээ чардынган. Кожууннарда малды шилип, имнээр ажылдарда кол зоотехниктерни, мал эмчилерин, көдээ суму чагыргаларының специалистерин, төлевилелдиң киржикчилерин база мал берикчилерин хаара туткан. Ветеринар-санитарлыг дүрүмнерни сагып, малдарны шилээн. Ниитизи-биле 21 муң баш малды 57 малчын дамчыдар. Ол дээрге уксаалыг ажыл-агыйлар, КБК, ТАА-лар база муң малдыг малчыннар болур. 

  ТР-ниң Баштыңының Администрациязының база Чазак Аппарадының, Харылзаа, Аныяктар болгаш спорт, Саң-хөө, Экономика, Юстиция, Көдээ ажыл-агый, Культура, Кадык камгалал яамыларының, Ветхайгаарал албанының, Тураскаалдар камгалалының талазы-биле албанның, Саналга палатазының болгаш өске-даа албан черлериниң коллективтери, төлевилелди үезинде боттандырар дээш, шефтээшкин ажылдарынга киришкен. Муниципалитеттерниң бюджет албан черлери база идепкейин көргүскен. Тудуг ажылдарынга 700 кижи: киржикчилерниң төрелдери база суурларның чурттакчылары дузалашкан. 35 хар чедир назылыг 335 кижи, оларның 274-ү ажыл чок хамаатылар тудугну тударынга үлүүн киирген.