Тыва дыл хүнүнүң дугайында Тыва Республиканың Баштыңының Чарлыы

 Тыва дыл хүнүнүң дугайында Тыва Республиканың Баштыңының Чарлыы Тыва Республиканың күрүне дылы база тыва чоннуң культурлуг болгаш сагыш-сеткил өнчү-байлаа болур тыва тыва дылды кадагалап, деткип база хөгжүдер сорулга-биле доктаадырым болза: 

 1. Тыва дылдың хүнүн тургузуп, чылдың-на ону ноябрь 1-де демдеглеп эрттирер. 

 2. Бо чарлык ат салган хүнүнден эгелеп күштүг. 

 Тыва Республиканың Баштыңы Ш. Кара-оол. 

 Кызыл хоорай 

 № 11 

  Бо онзагай болуушкуннуң дугайында Ш.Кара-оол бодунуң блогунда мынча деп бижээн. 

 «Чаңгыс чер чурттуглар, чылдың-на ноябрь 1-де демдеглээривис Тыва дыл хүнүнүң дугайында чарлыкка атты салдым. Төрээн дылды сайзырадырынга, байлакшыдарынга болгаш чугаа культуразын бедидеринче угланган хемчеглерни ол хүнге тураскаадып эрттирер. Ол хүннү тургузар дугайында эгелекчи саналды Улустуң чогаалчызы, хүндүлүг шүлүкчү Александр Александрович Даржай киирген. Силерге солун болуушкун-биле байырны чедирип тур мен» - деп бижээн. 

 Тываның Улустуң чогаалчызы А. Даржайның төрээн дыл дугайында шүлүү: 

 Сүзүүм болган авайымның сүдү ышкаш, 

Сүүзүннүг, мага-боттан адырылбас, 

Тынар агаар, сеткилимниң хөрзүнү бооп, 

Тыва дылым, дамыр-ханда тудуш-тур сен.

Кырган-ачам уран-мерген тоолундан 

Кыштың узун кежээзинде сени танааш, 

Маадырлыг өлбес чоннуң дылы-дыр деп, 

Магадааштың, кезээ шагда ынакшаан мен. 

Кашпал хемче шурай берген дидим кыстың 

Өжээн килең доюлдурар түрлүг ырын 

Өшкүлерин дозуп чорааш, угбам уруг 

Хаяларга чаңгыландыр ырлавыткан. 

Ынай бодум ону дыңнааш, төрээн дылым, 

Ыым келип, баарым адаа ажыш диген - 

Ынчан сенден бир-ле дугаар ынакшылдың 

Ыдык чаагай, өндүр арыын билген-дир мен. 

Ыржым дүне. Чечектиг шык. Өглер удаан. 

Ырак дээрниң сылдыстары көрүп турда, 

Ынаам кыска сеткилимни ажыдарда, 

Ынчан база буянныыңны көрдүм, дылым. 

оннуң мерген сөзүн дыңнап, номнар номчааш, 

Чогум байлааң, эртинелииң билдим, дылым.

 Ооң соонда дүнелерде уйгум читкен, 

Одум чырык, даңны атсы кывар болду. 

Өөскүп кыпкан сеткил одун канчаптар мен, 

Өртээр эвес, баглаар эвес - хоржок чорду: 

Бодум чайгаар демир-үжүк сегирип ап, 

Бодаан шүлүүм сенден бижип алыр-дыр мен. 

Тыным болган тыва дылым, кызыгааржок

 Октаргай дег делгем-дир сен, байлак-тыр сен.

Оглуң менден эртинеңни харамнанма, 

Тыртым болба, дээжизин хайырлап чор. 

Сен чок черге - сеткил-чүрээм куруг - хоозун, 

Сен чок черге - хову кезээн каңмыыл-дыр мен. 

Чаагай чолум, алдар адым сенде тудуш, 

Чалгын-чакпам болуп чор сен, тыва дылым!