«Дүрген-2015» аныяктар шуулганынга Тываның бүгү кожууннарындан 400 ажыг аныяктар киришкен

 Июль 21-де Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол аныяктарның «Дүрген-2015» шуулганынга барып четкен. Шуулганның 400 ажыг киржикичилери республиканың 15 кожууннарын база чурттуң 15 хоорайларында тыва студент землячестволарны төлээлээн. Июльдуң 18-тен 20-ге чедир чымыштыг үш хонуктуң дургузунда «мээлерниң штурму»-биле ол шуулган эрткен. Шуулганның киржикчилери өөредилге шөлчүгештеринге дискуссияны чорудуп, бизнести тургузуп, барааннарын садып, ачы-дузаларны чедирип, «Дүргенниң диктантызын» база «Тыва – фронтуга» ном-биле эссени бижип, боттарының ажылдап кылганы социал болгаш бизнес төлевилелдерин камгалап, Литература, Улусчу чаңчылдар, Улуг Тиилелгениң 70 чылдарынга тураскааткан культура хемчеглеринде киришкеннер. 

  Шуулганның сөөлгү хүнүнде республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол Дүргенге чедип, аныяктарның чогаадыкчы эгелээшкиннерниң: аныяктар шуулганының президентизин соңгуур соңгулда мурнунуң кампаниязының хайымның сайгарылга үезинде четкеш, аңаа киришкен. Соңгулда кампаниязынга киришкен 50 кордакчыдан 4 кижи боттарының командазы-биле финишке келген. Республиканың эң чугула айтырыгларын шиитпирлээринге боттарының санал-оналын киирген соңгулда мурнунуң программазын Тываның Баштыңының болгаш соңгукчуларның шииткелинге киирген.  Новосибирск землячествозунуң төлээзи, Президент албан-дужаалче кордакчы, «аныяктар херектери болгаш спорт сайыды» болуп турар Айдын Монгуш Тывага спорттуң олимпийжи хевирлерин сайзырадыр талазы-биле «орук картазын» сүмелеп, школа назыны четпээннерге кижизидилге төвүн ажыдып, аңаа даштыкыдан болгаш чурттуң өске субъектилеринден билдингир тренерлерни чалаарын сонуургаткан. 

 «Харылзаа болгаш информатизация сайыды» Карим Калван-оол соңгулда кампаниязының кол өзээнге – республиканың чедери берге черлеринге соталыг болгаш интернет харылзаазын калбартып, информацияның чедингирин хандырар байдалдарны тургузарын айыткан. «Күш-ажыл болгаш социал хөгжүлде сайыды» Саян Ооржак ажыл чок чорукту кызырар айтырыгны көдүрген. Ооң бодалы-биле Тывага үлетпүр, тудуг адырын база бизнести хөгжүткени-биле ажылчын олуттарны тургузуп, ол айтырыгны шиитпирлеп болур. Кордакчы бүрүзүнге бир айтырыг салыр эрге алган Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Саян Ооржактың кол туруштары-биле чөпшээрежип, программага тайылбырны берген: 

 «Тываның ол кол чидиг айтырыын аңгы-аңгы оруктар-биле шиитпирлеп болур. Ажыл чок чорукту кызырар дээш Тываның Чазаа хамаатыларны ажылга хаара тутканындан, көдээ ажыл-агыйында база, ажыл чоктарның саны 4 хуу кызырылган. Кижилерниң хуу малының саны 5-6 хуу өскен, а дыка хөй малчыннар, оларның дузалакчылары ажылчоктарга хамааржыр. Өске территорияларга көөрге, саң-хөө-экономика кризизин Тыва ындыг-ла кончуг бергедээшкин чок эртип турар». 

 Бойдус болгаш долгандыр хүрээлел камгалаарынче угланыышкынныг арыглаашкын инновациязын, биоЧЭТ-ти ажыглалга киирер, эколог-специалистерни белеткээр, артынчыларны болбаазырадыр, хөлдер болгаш хемнер чоогунуң девискээрлерин чаагайжыдар, туристерниң кээрин чурумчудар талазы-биле Анзат Кууларның саналын республиканың баштыңы деткээн. 

 Хову лагериниң чурттакчылары – соңгукчуларның бадылаашкынының түңнели-биле Саян Ооржак тиилелгени алган. Тываның Баштыңы «Дүрген-2015» шуулганның бирги президентизинге байырны чедиргеш, ол хүнге тураскаал кылдыр «Тыва - фронтуга!» деп номну белекке сунган. 

 Тываның Баштыңы кордакчыларның ажылдарын сайгарып тура, боттарының мурнунга чиге сорулгаларны тургузуп, амыдыралга болгаш кижилерге чугула чүүлдерни кылырын сүмелээн.  Аныяктар-биле ужуражылга үезинде шуулганның ындыг ийи бизнес-төлевилелдерин ол сонуургаан. Оларның бирээзи, Аржаана Дембирельдиң тыва ыттар өстүрүп азыраар «Кадарчы» төлевилели бизнести хөгжер дээн бурунгаар көрүжү болгаш чиге санаашкыннары-биле дарганың кичээнгейин хаара туткан: «Тывада чоннуң чаагай амыдыралының үндезинин мал ажыл-агыйы шагдан бээр тургузуп келген. «Бай болуксазыңза, үлетпүрнү хөгжүт, а турум чурттаксазыңза – көдээ ажыл-агый-биле халбактанчы» деп чугааны чоокта чаа дыңнадым. Ол шын: көдээ ажыл-агыйын, мал ажыл-агыйын деткиир дизе, ооң хөгжүлдезиниң бүгү барымдааларын өөренип, комплектиг хемчеглерни алыр ужурлуг бис.

 Тываның ИХЯ коллегиязынга 6 айның түңнелдеринден алгаш көөрге, эрткен чылга деңнээрге, мал оору 43 хуу өскен. Бо «Кадарчы» төлевилелдиң ачызында ол көргүзүг эвээжээр боор. Республиканың тергиин малчыннарынга Наадым байырлалында өглер, трактор бээринден аңгыда, араатаннардан малды камгалап, мал кадаржыр кылдыр тыва ыттарны база бээр планныг бис. Тыва ыттарны өстүрүп көвүдедири анаа-ла ындыг ышкаш, а бир эвес хандыр бодап көөр болза, ооң ужур-утказы улуг». «Кадарчы» төлевилелди үнелеп тура, Аржаананың саналдап турары дег, кажааларга эвес, анаа байдалга азыраар болза, Тываның Баштыңы деткиирин аазаан. 

 Тываның Баштыңының чуртталга бажыңнарының подвалдарын ажыктыг ажыглаар талазы-биле берген даалгазынга даянгаш, спортчу зал ажыдар дээн Айдын Дарбааның төлевилели үнелелди алган. Аныяк сайгарлыкчы төлевилелди боттандырары-биле бодунуң үлүүн киириштирген: ЧКА талазы-биле агентилел база Кызыл мэриязы-биле дугуржулга езугаар алганы подвалда септелге ажылдары амгы үеде кидин-түлүк. Төлевилелди улаштыр боттандырарынга спортчу дериг-херексел садып алыр күрүне деткимчезинге бүзүреп турар. 

 «Дүрген-2015» аныяктарның чедиги шуулганының киржикчилери-биле Тываның Баштыңы 3 шак ажыг чугаалашкаш, аныяктарны сонуургадып чоруур дыка хөй айтырыгларга харыыларны берген. Ужуражылганың төнчүзүнде аныяктарга кадыкшылды, эгелээшкиннеринге чедиишкиннерни, боттарының бодалдарын боттандырарынга күштү болгаш сагынгыр чорукту күзээн.