Октябрьның 1-де, Тываның бир дугаар эртем албан чери — Тываның дыл, литература болгаш төөгү эртем-шинчилел институдунуң тургустунганындан бээр 80 чыл оюн демдеглээн. Бо хүнде Тываның гуманитарлыг болгаш тускай шинчилелдер институду - ТИГПИ 157 эртемденнерни, ооң иштинде 19 эртем докторун, 74 эртем кандидаттарын белеткеп үндүрген.
ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызының хүлээлгезин күүседип турар Александр Сазан-оол бо чугула юбилей-биле институттуң коллективинге, эртемденнеринге Тываның Баштыңының байыр чедириишкинин дамчыткан. Владислав Ховалыг институттуң тыва дылды кадагалап арттырарынга болгаш чоннуң төөгүзүн, езу-чаңчылдарын, культурлуг өнчү-хөреңгизин шинчилээринге үлүг-хуузун үнелээн. Эртемденнерниң ажылдары Тываның ниитилел тургустунуушкунунга база сайзыралынга үндезинни тургузуп турар.
Юбилейлиг байырлалдарның кол болуушкуну - «Тывада гуманитарлыг эртемнерниң эрткен, амгы болгаш келир үези» деп эртем-практиктиг конференция октябрь 1-де, Чазак бажыңынга болуп эрткен. Москва, Санкт-Петербург, Якутия, Хакасия, Даг-Алтай, Бурятия, Иркутск, Новосибирск, Кемерово, Сахалин, Тюмень областардан, Забайкалье болгаш Алтай крайларның эртем албан черлеринден коллегалары, ол ышкаш кожа-хелбээ Моолдан эртем ниитилелиниң төлээлери юбилярларга байыр чедирип, конференцияның ажылынга киржип чедип келген.
«Сибирь дугуржулгазы» регионнар аразының ассоциациязының координация чөвүлелиниң чанында Сибирь болгаш Ыраккы Чөөн чүк чоннарының төрээн дылдарының талазы-биле ажылчын бөлүктүң хуралы конференцияның ажылы-биле база болуп эрткен. Бо бөлүк 2021 чылдан бээр, Кыдыкы Соңгу чүктүң, Сибирьниң болгаш Ыраккы Чөөн чүктүң үндезин чоннарының дылдарын кадагалап, сайзырадыр талазы-биле күрүне политиказын тургузарынга идепкейлиг киржип турар. Кызылга эрткен конференцияга үндезин болгаш ылаңгыя эвээш санныг чоннарның төрээн дылдарын өөредириниң теориязы болгаш практиказының талазы-биле айтырыгны чугаалашкан.
Октябрь 2-де эртем конференциязының ажылы доостур. Аалчылар эртем сайгарылгаларындан хостуг үезинде, Кызылдың тураскаалдыг черлерин сонуургап, уран чүүл мастерлериниң концертин көрүп, Национал музейже, Түбтен Шедруб Лиң хүрээзинче, “Хаан Дыт” этнокультура комплекизинче экскурсиялаан.