Тываның Баштыңынга көдээниң чурттакчыларының киирген саналдарын сайгарып көрген түңнелинде Владислав Ховалыгның бот-идепкейи-биле Тыва Республиканың «Чер дугайында» хоойлузунче өскерилгелерни киирген.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның эгелээшкини-биле боттандырып чорудуп турар “Халас чер” төлевилел ёзугаар чурттакчы чоннуң ниити саны 10 муңдан эвээш чурттакчылыг черлерге чер участоктарын хамаатыларга халас чөпшээреп берип болур.
Төлевилелге киржир күзелдиг кижилер арбын болган. Чижээлээрге, найысылал Кызыл хоорайдан 26 километр ыракта Сесерлиг суурга чер ап, бажың-балгат тудуп, аңаа чурттаксаар кижилерниң саны – 77, Кызыл кожууннуң Кара-Хаак суурнуң девискээринге чер алыксаан кижилерниң саны – 171.
Кызыл хоорайдан болгаш кожууннар төптеринден ырак суурларга черни чөпшээредип алыксаарларның саны база эвээш эвес болган. Чижээлээрге, Каа-Хем кожууннуң Кундустуг, Бүрен-Хем, Суг-Бажы суурларга чер чөпшээреп бээр дугайында билдириишкиннерни 59 хамааты киирген.
Тожу кожууннуң Ий, Ырбан, Адыр-Кежиг суурларынга чер чөпшээредип алыксааннарның саны 30 ажыг болган.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның “Халас чер” төлевилели республиканың чурттакчы чонунуң бодунуң төрээн черинге чурттаар, ажылдаар, ону хөгжүдер сеткили-биле хөөннеш болганының херечизи.
Көдээ суурларга чер участоктарын хамаатыларга халаска чөпшээреп бээри тускай негелделерлиг. Тыва Республикада чурттап турарын бүрүткеткен хамааты көдээде чурттакчылыг черлерге чер участоктарын чаңгыс удаа халаска ап болур, ол черге чуртталга бажыңын 5 чыл дургузунда тудуп дооскаш, ону шимчевес өнчүзү кылдыр бүрүткедир ужурлуг. Хамааты 5 чыл дургузунда ол негелдени чөптүг чылдагааннар чокка күүседип шыдавас болза, ооң халаска алганы чер участогун ажыглаар эргезин ол хоойлу-дүрүм ёзугаар чидирер, чер участогун хавырып алыр.
Халас чер участогу деп билиишкин — ону төлевир чок чөпшээреп бээри-дир.