Сибирь федералдыг округтуң субъектилеринден архив албан черлериниң үжен ажыг төлээлери архив албан черлериниң эртем-методиктиг чөвүлелинге киржири-биле Кызылда чедип келген. Чөвүлел кежигүннери ийи хүн үргүлчүлээр хемчегге күрүне архивтериниң материал-техниктиг хандырылгазын, оларның инфраструктуразын эде чаартырының айтырыгларын сайгарып, ол ышкаш тускай шериг операциязының киржикчилериниң болгаш хоочуннарының архив документилерин четчелеп, эмгелээриниң арга-дуржулгазын солчур.
Тываның Чазаанга болуп эрткен чөвүлел хуралдың пленарлыг кезээнге Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округда бүрүн эргелиг төлээзиниң оралакчызы Александр Орехов, Россия Федерациязының Президент Аппарадының информация болгаш документилер хандырар эргелелиниң начальнигиниң оралакчызы Алексей Серегин, Федералдыг архив агентилелиниң удуртукчузунуң оралакчызы Сергей Костоглодов, Тыва Республиканың Чазааның Даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар олар киришкен. Сибирь федералдыг округтуң архив албан черлериниң эртем-методиктиг чөвүлелиниң даргазы Константин Захаров чөвүлел хуралды удуртуп эрттирген.
Тыва Республиканың Чазааның Даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның өмүнээзинден чөвүлел хуралдың пленарлыг кезээниң киржикчилеринге байырны чедирген. Республика Сибирь федералдыг округтуң архив албан черлериниң эртем-методиктиг чөвүлелиниң кежигүннерин ийи дугаар хүлээп ап турарын ол сагындырган. Бир дугаар ындыг хемчег он чыл бурунгаар Кызылга болуп эрткен. Дарганың оралакчызының чугаазы-биле алырга, Сибирь федералдыг округтуң архив албан черлериниң ажыл-чорудулгазы турум экижип, адырның ажылдакчыларының профессионал бедик мергежилин көргүзүп турар. «Силерниң кызымаккай ажылыңар ачызында салгалдарывыска кезээде херек апаар үе-шагның шын овур-хевири тургустунуп турар» - деп, Орлан Сарыглар чугаалаан. Чазак Даргазының оралакчызы өске регионнардан коллегаларының арга-дуржулгазын өөренип, шиңгээдип алыр арганы бергени дээш хемчегниң организаторларынга өөрүп четтиргенин илереткен.
Чөвүлелдиң пленарлыг хуралы архив адырының тергиин ажылдакчыларга Россия Федерациязының Президентизиниң күрүне шаңналдарын болгаш Федералдыг архив агентилелиниң ведомство шаңналдарын тыпсыр езулал-биле эгелээн. Сибирь федералдыг округтуң архив албан черлериниң 2021-2023 чылдарда дооскан архив эмгелээшкини, документация болгаш археография талазы-биле мөөрейлерниң тиилекчилерин болгаш идепкейлиг киржикчилерин база шаңнаан.
Чөвүлелдиң кол хуралының үезинде, Сибирь федералдыг округтуң күрүне архивтериниң инфраструктура байдалын база ону эде чаартыр перспективаларының дугайында илеткелдерни Бүгү-россияның документилер эмгелээшкини болгаш архив херээниң эртем-шинчилел институдунуң директору Павел Кюнг, Новосибирск облазының күрүнениң архив албанының күрүне болгаш муниципалдыг архивтер ажыл-чорудулгазын организастаар болгаш контрольдаар талазы-биле килдистиң консультантызы Юлия Дудко, Томск облазының культура департаментизиниң архив херектериниң талазы-биле комитеттиң даргазы Надежда Могутаева база Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округта бүрүн эргелиг төлээзиниң оралакчызы Александр Орехов олар илеткелдерни кылган.
Чөвүлел хуралының ийиги хүнүнде, ооң кежигүннери Тыва Республиканың Культура яамызынга «ТШО киржикчилериниң болгаш хоочуннарының документилерин архивтерже чыыры болгаш четчелээри» деп темага эртер семинар-хуралга киржир. Новосибирск, Нижний Новгород, Омск областарының, Кузбасс, Алтай крайларның, Хакасия база Тываның архив албан черлериниң ажылдакчылары тускай шериг операциязының болгаш ооң маадырларының төөгүзүнүң дугайында документалдыг материалдарны чыып, шыгжаар арга-дуржулганы үлежир.
Чөвүлелдиң эртем-методиктиг хуралының түңнелинде, амгы үениң удуртулга технологияларын ажыглаарының, ажыглакчылар-биле ажылды организастаарының, ховар документилерниң регионалдыг күрүне реестрлерин тургузарының болгаш ажылдадырының дугайында шиитпирлер хүлээп алдынган.
Бо чылын тургустунганындан бээр 95 чыл оюн демдеглеп турар Тыва Республиканың Национал архивиниң коллективи эртем-методиктиг чөвүлел кежигүннеринге болгаш чыыштың киржикчилеринге элээн каш хемчеглерни белеткеп алган: «ТАР-ның төөгүзү: барымдаалар, болуушкуннар, кижилер» база «Фронтуже эки турачы бооп аъттанган...» делгелгелерни, архив черинче, архив документилерин эде кылыр лабораторияже, «Тубтен Шедруб Линг» буддийжи хүрээже, Тыва Республиканың Алдан Маадыр аттыг национал музейинче болгаш «Азия төвү» скульптура комплекизинче экскурсияларны организастаан.
Бөгүн Сибирь федералдыг округта 348 архив албан черлери бар, олар 28 миллион ажыг архив документилериниң айыыл чок чоруун хандырып турар. Архив материалдарын чыыр болгаш болбаазырадыр ажылдарда 2 муң ажыг ажылдакчылар хаара туттунган.