Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округта бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев Москвага Россия Федерациязының Далай коллегиязы-биле тургускан Далай ажыл-чорудулгазын хөгжүдер болгаш деткиир чөвүлелдиң хуралынга киришкен.
Иштики суг оруктарын хөгжүдери база иштики суг транспортунуң үре-түңнелин бедидери – хүн чурумунуң кол айтырыы болган. «Шынарлыг транспорт системазы» национал төлевилелдиң «Иштики суг оруктарының кол четкизиниң инфраструктуразын хөгжүдери» федералдыг төлевилелдиң күүселдезин чугаалашкан. Чер кырының транспорту-биле дең чижилгелиг байдалдарын тургузарынче угланган саналдарны база иштики суг оруктарының амгы хандырылгазын акшаландырарын хандырар хемчеглерни көрген. Суднолар чоруур гидротехниктиг тудугларже болгаш иштики суг оруктарынга инфраструктура кызыгаарлаашкыннарын чайладыр хемчеглерни боттандырарынче онза кичээнгейни угландырган.
Ылаңгыя, иштики суг оруктарын ажыглаарда, сугже аар чүък сөөртүлгезин шилчидеринге байдалдарны болгаш идиглерни бээри чугула. Бо талазы-биле чедиишкинниг чижек кылдыр регионалдыг эрге-чагырга органнарының, Росморречфлоттуң болгаш тывыш бүдүрүлгелериниң аразында Алтай крайга чарган дугуржулганы бүрүн эргелиг төлээ адаан. Регионда 2015 чылдан бээр 5 миллион ажыг тонна чүъктү оруктардан сугже шилчиткен, чайгы турисчи үеде федералдыг автооруктарда чүъктү эвээжедип, орук септелгезиниң чарыгдалдарын шынарлыг ажыглаан.
Бүрүн эргелиг төлээниң бодалы-биле алырга, иштики суг оруктары Россияга стратегтиг мурнады хөгжүлде болур, ол чүүл экономиктиг суверенитетти быжыглаарынга болгаш үре-түңнелдиг логистиканы хөгжүдеринге арганы берип турар. «Бо айтырыгларны шиитпирлээрде, Сибирьниң хемнеринге даянырывыс чигзиниг чок. «Енисей, Объь, Лена, Иртыш, Ангара – Евразия диптиң эң улуг транспорт артериялары – деп, Анатолий Серышев чугаалаан.
Ылаңгыя, иштики суг оруктарын чүдүрерде, аар чүък сөөртүлгезин сугже шилчидеринге байдалдарны болгаш стимулдарны тургузары чугула. Бо талазы-биле чедиишкинниг чижек кылдыр регион эрге-чагырга органнарының, Росморречфлоттуң болгаш даг-болбаазырадылга компанияларының аразында Алтай крайга чарган дугуржулганы бүрүн эргелиг төлээ адаан. Регионда 2015 чылдан бээр 5 миллион ажыг тонна чүъктү оруктардан сугже шилчиткен, чайгы турисчи үеде федералдыг автооруктарда чүъктү эвээжедип, орук септелгезиниң чарыгдалдарын шынарлыг кылган.
База бир мурнады көөр айтырыг – суг курлавырларының экологтуг айыыл чок чоруу деп, бүрүн эргелиг төлээ демдеглээн. Чижээ, Енисей биле Обь хемнерде сугнуң куду деңнелиниң айтырыы демдеглеттинген, ол чүүл далай ажыл-агыйының хөгжүлдезин нарыыдадып турар. Хемнерниң чедимчелиг логистиказын тургузарының база бир чугула айтырыы болза, улуг хемнеп чүъктү чыып, улаштыр Соңгу чүктүң далай оруу-биле терең суглуг порттарже шилчидип, ооң соонда чурттуң иштинде база даштыкыже янзы-бүрү угланыышкыннарже тарадып, үндүр сөөртүрүнге дузалаар порт төптерин тургузары болур. Болдунар болза, чүък сөөртүр баазаны минерал-чиг-эт төптеринге тургузары-биле, иштики суг оруктарын хөгжүдер угланыышкыннарны минерал чиг эт баазазын хөгжүдер планнар-биле холбап блур деп, Анатолий Серышев чугаалаан.
Оон аңгыда, амгы геополитиктиг байдалды барымдаалап көөрге, иштики суг оруктары – Россияның национал айыыл чок чоруунуң эң чугула кезээ деп, бүрүн эргелиг төлээ демдеглээн. Ынчангаш иштики суг оруктарының онза чугула участоктарынга бүдүн чыл дургузунда шимчээшкинни хандырар, корабль тудуун болгаш шериг далай техниказының чаа хевирлерин бүдүрерин дүрген хөгжүдер херек.
«Улуг транзит күчүзү-биле хандыртынган Сибирьде сугнуң логистика оруктарын хөгжүдеринге бүгү-ле аргалар бар дээрзинге бүзүрээр мен. Бо арга Россия Федерациязының национал болгаш геополитиктиг сонуургалдарынга дүгжүп турар» - деп, Президентиниң бүрүн эргелиг төлээзи онзалап демдеглээн.
Россияның Президентизиниң дузалакчызы, Россия Федерациязының Далай коллегиязының даргазы Николай Патрушев, Россияның Президентиниң Национал далай политиказының талазы-биле эргелелдиң начальниги, Далай ажыл-чорудулгазын хөгжүдер болгаш деткиир чөвүлелдиң даргазы Сергей Вахруков чөвүлелдиң хуралын удуртуп эрттирген. Транспорт яамызының, Энергетика яамызының, Үлетпүр болгаш садыг-саарылга яамызының, Бойдус яамызының, Федералдыг айыыл чок чорук албанының кызыгаар албанының, Росморречфлоттуң, Федералдыг медицина-биологтуг агентилелдиң, Россияның Балык ажыл-агый агентилелиниң, Росгидрометтиң, Россияның судно ажыл-агый палатазының удуртукчулары, Камгалал яамызының болгаш Үлетпүр яамызының төлээлекчилери,а Федерацияның субъектилериниң дээди албан-дужаалдыг кижилери чөвүлел органының ажылынга киришкен.
Чугаалажыышкын үезинде сугнуң тереңин хандырар хемчеглерни, сугда дүшкен объектилерден суг оруун аштаарын саналдап, суднолар чоруур гидротехниктиг тудугларны эки деңнелче киирерин, ол ышкаш порт инфраструктуразын болгаш кирер оруктарны комплекстиг эде чаартырынче угланган хемчеглерни сайгарган. Өске-даа темаларның аразында Судно тудуунга күрүнеден деткимче аргаларын сайзыраңгайжыдарының, ол ышкаш чүък болгаш пассажирлер аргыштырар флотту ээлчеглиг чаартылгазын чугаалашкан. Оон аңгыда чурттуң экономиказын хөгжүдеринге иштики суг курлавырларының арга-шинээн чедимчелиг ажыглаары-биле далай аргыштырылгазының, суг энергиязының, суггарылга болгаш мелиорация системаларының бот-боттарынга харылзаалыг хөгжүлдезиниң, казымал курлавырларны хөгжүдериниң, девискээрлерни болгаш чурттакчы чонну онза байдалдардан камгалаарының чугулазын онзалап демдеглээн.