Республиканың Чазаа Барыын-Хемчик кожуунга назы четпээннерниң киржилгези-биле болган кем-херектиң истелгезин хайгааралында алган. Корум-чурум камгалаар органнарның дыңнатканы-биле алырга, судтуң дилээ-биле кем-херек үүлгедиишкининиң киржикчилерин тудуп, хоругдаан.
Чазак Даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар когараан назы четпес кижини психологтуң хайгааралында алганын дыңнаткан.
«Назы четпээн уругда чогуур дузаны көргүзүп турар. Уруг бүрүзү камгалалдыг болгаш айыыл чок хүрээлелге чурттаар эргелиг. Кызыл хоорай мэриязының бир ажылдакчызының ол болуушкунга хамаарыштыр бодалын илередип тура, бо таварылгада уругну ада-иези багай кижизиткенинден, боду буруулуг болган дээн туруштуг бодалын буруу шапкан. Ындыг чугаа шуут турбас ужурлуг. Күштекчилерни ынчаар агартып болбас. Олар хоойлу езугаар кеземчени чүктээр апаар» – деп, Орлан Сарыглар чугаалаан.
Кызыл хоорайның Төлээлекчилер хуралының депутаттары база боттарының бодалын илереткен. Олар мынча деп чугаалаан:
«Кем-херекте когараан кижиже бурууну чууй шаап, күштекчилерни агартыры – чүгле мөзү чок эвес, а бистиң ниитилеливистиң өзээн үрегдеп турар. Хоорайда корум-чурум, ол ышкаш эрге-хоойлу сагылгазы дээш харыылаар улуг удуртукчунуң парлалга секретары, мэрияның албан хаакчызы ажык-чарлыы-биле ындыг демдек бээр эргези чок. Чеже-даа ооң бодунуң бодалы болза, хоойлуга удур ынчаар чугаалавас ужурлуг, а хоойлу кижиже күш дөгээр эргени кымга-даа бербээн». Бодунуң сөстери дээш буруузун ажык-чарлыг илередирин мэрияның ажылдакчызындан депутаттар негээн.
Орлан Сарыглар эмчилерниң, шажын-чүдүлге төлээлериниң, психологтарның, корум-чурум камгалакчыларының киржилгези-биле эр-херээжен чорукка хамаарышкан кем-херек үүлгедиишкиннерин болдурбазы-биле уругларга-даа, ада-иелерге-даа кижизидилгелиг лекцияларны школаларда эрттирип турарын демдеглээн. Ооң-биле чергелештир, чоннуң чаңчылдарынга болгаш ужур-езулалдарынга даянгаш, кыс болгаш оол уругнуң кижизидилгезиниң дугайында «Кыстың бүдүжү» база «Эр чол» деп кичээлдер бар.
«Март айда школаларга ээлчеглиг ниити өөредилгелер болур. Ол угланыышкынга ажылывысты ам-даа уламчылаар бис. Планныг ажылдар үре-түңнелдерлиг болурун статистика көргүскен. Чижээ, Тывада элээн каш чылдар дургузунда назы четпээннерниң киржилгези-биле кем-херектер саны бадып турар, ынчалза-даа кылыр ажылдар ам-даа хөй» - деп, Чазак Даргазының оралакчызы түңнээн.