Тыва Республиканың ниити өөредилге албан черлериниң столоваяларында менюну чаарткан. Москва хоорайның адыр чемненилгезиниң институдунуң специалистериниң бистиң регионга тускай ажылдап кылган чаа арга-сүмелери езугаар эдилгелерни киирген. Ол сүмелер 2020 чылда киирген амгы менюну экижидеринче угланган.
Республиканың Өөредилге яамызының демдеглээни болза, Россияның Кадык камгалал яамызының Н. И. Пирогов аттыг Россияның национал медицина шинчилел университединиң филиалы – Россияның клиниктиг уруглар эмнелгезиниң клиниктиг диетология салбырының эргелекчизиниң удуртулгазы-биле Адыр чемненилгезиниң институду тускай угланыышкынныг медицина специалистериниң киржилгези-биле чаңгыс аай менюну ажылдап кылган. Меню чемнерниң хоолулуг шынарынга болгаш өйлеп-таарыштырарының доктааткан негелделеринге дүгжүп турар.
Эдилгелиг менюнуң кол чаартылгазы — чамдык чемнерни белеткээринче хой эъдин киирген. Тываның Баштыңы Ховалыг школа столоваяларынга чемненилгени организастаарда национал онзагай чүүлдерни өөренип көөр айтырыгны көдүрүп турганын сагындыраал. Чаңгыс аайлаан менюну чүгле 1-4 класстарның өөреникчилеринге эвес, а ортумак болгаш улуг классчыларга база тургускан. Ол ышкаш ниити өөредилге черлеринге, эмчиниң көргүзүү-биле аңгы чем херек уругларның чемненилгезин организастаар диеталыг менюну база тургускан.
Чоокта чаа, чазактың аппарат хуралынга, 2024 чылда эрткен диспансеризацияның көргүзүглерин сайгарып көрген. Тываның школачылары чем хайылдырар органнар аарыгларындан хөйү-биле аарып турары тодараттынган – илереттинген аарыгларның ниити санының 33,7 хуузу болган. Ооң соонда нерви системазының (19,3%) болгаш карак аарыглары (17,4%) ээлээн.
Элээдилер ортузунда фастфуд база хейлиг, чигирзиг суксуннарга хандыкшыл дээн ышкаш, кадыкшылга хоралыг чемненилге чем хайылдырар органнар аарыындан аарыырынга кол чылдагаан болганын специалистер айыткан. Ол ышкаш школа менюзунда чемнерниң эвээжин, оларның чогуур негелделерге дүүшпезин база айыткан.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг школа столоваяларынга киирген шупту санитарлыг негелделерни болгаш сүмелерни күүседиринге контрольду күштелдирер даалганы Өөредилге яамызының болгаш Роспотребнадзорнуң регионда эргелелиниң удуртулгазынга берген. Аъш-чемниң янзы-бүрү хевирлери болгаш шынары өөреникчилерниң кадык чемненилгеже сонуургалын оттурарынга дузалыг дээрзин ол демдеглээн.