
Тыва Республикада регионнуң эртем-технологтуг хөгжүлдезиниң талазы-биле хемчеглер планын ажылдап эгелээн. Россия Федерациязының эртем-технологтуг хөгжүлдезиниң стратегиязын бадылаан соонда, ол ажыл-чорудулга чугула херек апарган. Документиниң кол сорулгазы — Россияның технологтуг бот-тускай чоруун, күрүневистиң хамаарышпас болгаш чижилгелиг чоруун күштелдирип, нацияның интеллектуалдыг күш-шыдалын хөгжүтпүшаан стратегтиг мурнады боттандырар кол угланыышкыннарны боттандырар.
Тываның Чазаанга ол айтырыг талазы-биле эрткен хуралда, регионда эртем-технологтуг хөгжүлде талазы-биле харыысалгалыг кижи кылдыр вице-премьер Орлан Сарыгларны томуйлаан. "Тыва Республикада эртемни болгаш инновациялыг ажыл-чорудулганы хөгжүдери" амгы күрүне программазын чаартканы, ол адырда регионалдыг күрүне программазын ажылдап кылырынга чугула базым болганын хуралда демдеглээн. РФ-тиң Күрүне Чөвүлелиниң комиссиязының база РФ-тиң эртем-технологтуг хөгжүлде талазы-биле комиссияның кииргени санал-оналдары-биле өскертилгелерни ынаар киирген.
Демдектиң чаа критерийлерин немеп, программаның чамдык көргүзүглерин эде көрген. Чижээ, эртем-техниктиг чогаадылга ажылдарында киржип турар школачыларның үлүү дээн ышкаш, ындыг көргүзүглерни кииргени, чаартылгаларның бирээзи болган. Ол өскертилге аныяк салгалдың эртем болгаш техникаже сонуургалын деткииринге идиглиг.
Чаа көргүзүглер киирген “Эртемни болгаш инновациялыг ажыл-чорудулганы хөгжүдери” күрүне программазы Тыва Республиканың Саналга палатазында чөпшээрежилгени эртип турар. Аңгы-аңгы ведомстволарның хөделиишкиннерин дүүштүреринге база дээштиг удуртуп баштаарынга, ведомстволар аразының ажылчын бөлүүн тургускан. Ооң составынче регионнуң тос яамызының база чеди эртем албан черлериниң төлээлерин киирген.
Ведомстволар аразының ажылчын бөлүүнүң кол айтырыгларның бирээзи – регионнуң эртем-технологтуг хөгжүлде адырында амгы байдалды анализтээри база Россия Федерациязының субъектилериниң эртем-техниктиг хөгжүлдезиниң Национал рейтингизинде Тыва Республиканың туружун экижидер талазы-биле саналдарны ажылдап кылыры болур. Россия Федерациязының Эртем болгаш дээди өөредилге яамызы ол рейтингини тургузуп, үш кол адырда элээн каш көргүзүглерге регионнарның демдектерин киирер: эрге-чагырга органнарының талазындан эртем-технологтуг хөгжүлдени башкарганы, бедик технологиялыг бизнести чорударынга чурумуну база шинчилел ажылдарынга байдалдарны тургусканы.
Россия Федерациязының Эртем болгаш дээди өөредилге яамызының парлааны сөөлгү медээлери езугаар, 2023 чылда Тыва Республика Национал рейтингиде 67-ги черни ээлеп, 7 туруш көдүрүлген. Тыва Республика “Бедик технологиялыг бизнести чорударынга хүрээлел” адырда 15 пунктуга көдүрлүп, “Шинчилел ажылдарынга хүрээлел” адырда база эки үре-түңнелди көргүскен. Ведомстволар аразының ажылчын бөлүү рейтингиде бистиң республиканың туружун көдүрер болгаш регионда эртем-техниктиг хөгжүлдениң шынарлыг башкарылгазын өстүрер угланыышкыннарны деткиири көрдүнген хемчеглерни ажылдап кылыр ужурлуг.
Оол өскертилгелер Тывада өөредилгениң болгаш эртем ажылының шынарын экижидеринче угланган. Ындыг хемчеглерниң аразында бистиң регионнуң аңгы-аңгы адырларынга кадрлар белеткээр ажыл бар: республикада школачы үеден эгелеп инженер мергежилинче болгаш эртемче хаара тудар базымнар база өөредилге инфраструктуразын чаартыр ажылдар эгелээр. Тываның школаларында төлевилел болгаш шинчилел ажылдарынга байдалдарны кады тургузуп, "Профессионалитет" программа таварыштыр эртемче ортумак тускай өөредилге черлериниң сургуулдарын хаара тудуп, боттуг экономиканың секторунда компаниялар-биле кады ажылдажылганы чорудар.
Тываның эртем-технологтуг хөгжүлдезиниң хемчеглер планының төлевилелинде, студентилерниң практиказын организастаарынга база улаштыр ажылга тургустунарынга үлетпүр бүдүрүлгелери-биле кады ажылдаарын, Кызылда Үлетпүр парыгын хөгжүдерин, химиктиг бүдүмелдер болбаазырадыр бүдүрүлгелерни хөгжүдеринге деткимчени көргүзерин, даг-болбаазырадылга үлетпүрүнде улуг төлевилелдерни боттандырарынга кадрлар белеткелин киирген.
Эртем-техниктиг чогаадыкчы чорукту улам хөгжүдер, башкыларның мергежилин бедидер болгаш робототехниканы уруглар болгаш аныяктар ортузунга нептередир хемчеглер база көрдүнген. Оон аңгыда, эртем албан черлериниң парлалга ажылының идепкейин бедидер база регионда инновациялыг төлевилелдерни деткиири планнаттынган.