Главная
Пресс-служба
Медээлер

Тывада малдың онча-менди кыштаглаашкынын хандырар айны чарлаан

04.02.2025 10:01

Тываның мал ажыл-агыйларында малдың күш-деңгелин, белеткээн чеминиң бар-чогун база ооң шынарын хынаар үнүүшкүннер эгелээн. Республика чазааның айтыышкынын күүседип, малдың онча-менди кыштаглаашкынын хандырган шалыпчы айда хыналдаларны организастаар. Шалыпчы айның сорулгазы – ажыл-агыйларга марттың баштайгы он хонуунда эгелээш, апрель төнчүзүнге чедир үргүлчүлээр массалыг мал оолдаашкының кампаниязынга дузалажыры.

Ылаңгыя, мал чеминиң артыын тодарадып, немелде мал чеми негеттинип турар ажыл-агыйларның, ооң иштинде хуу ажыл-агыйларның даңзызын тургузарын республиканың Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызынга дааскан. Муниципалдыг болгаш регион фондузундан кымны, кандыг хемчээлдиг чем-биле деткиирин шиитпирлээр тускай комиссияларның ажылын база тургускан.

Яамының специалистериниң баш бурунгаар медээзи-биле алырга, кыштаглаашкында амдыызында онза бергедээшкиннер чок. Кыш чымчак болган, ынчангаш чайгы үеде ажыл-агыйларның белеткээни 246 муң тонна сигениниң январь төнчүзүнге чедир чүгле 70 муң хире тонназы ажыглаттынган, азы шупту мал ажыл-агыйларында дөрттүң бир кезиинден эвээш эвес кезии ам-даа бар.

Республика курлавырында амдыызында дегбээн 585 тонна сиген болгаш 250 тонна сула бар. Муниципалдыг курлавырда 1,13 муң тонна мал чеминиң бо хүнге чедир чүгле 91 тонназы ажыглаттынган, азы 10 хире хуузу. Кызыл кожуунда курлавырда мал чемин идепкейлиг ажыглаан, ында бөгүнде 49 хуу арткан. Каа-Хем, Чеди-Хөл, Эрзин, Тес-Хем база Чөөн-Хемчик кожууннарда муниципалдыг курлавырны база «ажыткан», ында белеткээн хемчээлдиң 82-ден 96 хуузу ам-даа курлавырда.

Кадарчыларга дуза чүгле мал чеминде эвес. Көдээ ажыл-агый эргелелдериниң специалистеринден, мал эмчилеринден, шагдаа ажылдакчыларындан, эмчи ажылдакчыларындан тургустунган бригадаларның малчын турлагларже үнүүшкүнүн организастаарын республиканың эрге-чагыргазы тус чер чагыргаларынга дааскан.

Рейд бригадаларының киржикчи бүрүзү боттары хүлээлгелерлиг. Ылаңгыя полицейжилерге мал оорун болгаш ажыл-агыйның девискээринге өске-даа чурум үрээшкиннерин болдурбас, ветеринарларга – малдың күш-деңгелин, төрүүр малдың байдалын көөр болгаш чогуур эмчи дузазын чедирер, эмчилерге –малчыннарның кадыкшылын хайгаарап, удуртукчуларга – бөрүлерден камгалалды хандырып, мал одарларын далбыйлаарынга база ынаар орук аштаар тракторну быжыглаар даалгаларны салган.

Тывада ноябрьдан эгелээн мал кыштаглаашкынынче бүрүткеткен 1 млн хире мал киргенин сагындыраал. Чедери берге черлерде 524 турлагларда, ниитизи-биле 3369 малчын аалдарда малды тудуп турар. Кожуун чагыргаларының тургусканы бригадалар шалыпчы айда бо ажыл-агыйларның шуптузун эргип кезиир.