Тывада Россияның эртем хүнүнге тураскааткан ай эртип турар. Январьның 18-те Тываның күрүне университединге Ажык эжиктер хүнү-биле ол эгелээн болгаш, февраль төнчүзүнге чедир уламчылаар. Айның иштинде аңгы-аңгы хевирниң 80 ажыг хемчеглерин эрттирери планнаттынган.
Февральдың 8-те Улусчу чогаадылга бажыңынга Россияның эртем хүнүнге тураскааткан байырлыг хурал – айның кол болуушкуну. 2023 чылда Тываның Баштыңының грантызы дээш мөөрейниң база 2022-2023 чылдарда Россияның эртем фондузунуң регионалдыг мөөрейиниң тиилекчилери – эртем албан черлериниң чедиишкиннериниң делгелгелери база аныяк эртемденнерниң шинчилел ажылдарының түңнелдери киржикчилерниң кичээнгейин хаара тудар.
Республиканың эртем албан черлери ажык эжиктер хүннеринче журналистерни, эртемге сонуургалдыг кижилерни чалап, эртем албан черлериниң ажыл-чорудулгазы, шинчилелдериниң түңнелдери база чедиишкиннери-биле таныжар кылдыр чалап турар.
Студентилерге болгаш школачыларга, ол ышкаш сонуургалдыг шупту улуска солун экскурсиялар, эртемденнер-биле ужуражылгалар, эртем-нептереңгей лекциялар, мастер-класстар, оюннар, кино көргүзүглери, чедиишкиннер делгелгелери база эртем-популярлыг парлалгалар планнаттынган.
Аныяк эртемденнерге, аспирантыларга, башкыларга эртем-практиктиг конференциялар, ажык лекциялар, “төгерик” столдар, эртем-өөредиглиг база эртем-методиктиг семинарлар болур.
Россияның Эртемнер академиязы федералдыг эртем төвүнүң Сибирьде салбыры – Тываның көдээ ажыл-агый эртем-шинчилел институду «Эртемден бүдүрүлгеже» деп темага семинарны республиканың көдээ ажыл-агый бүдүрүкчүлеринге эрттирер. Эртемденнер Тываның кожууннарынче үнүп, чонга өөредиглиг лекцияларны номчуур.
Оон аңгыда, шалыпчы айның дургузунда регионнуң Өөредилге яамызы Аныяк эртемденнер болгаш специалистер эвилели-биле кады, боттарының шинчилелдеринге деткимчени алган аныяк эртемденнерниң отчеттуг конференциязын база «Тыва Республиканың тергиин аныяк эртемдени – 2024» деп мөөрейни эрттирер.
Регионнуң Өөредилге яамызының албан езузунуң курлавырларындан хемчеглерниң, оларның эртер хүнүнүң, чериниң, шагының дугайында тодаргай медээни билип ап болур.
Бөгүн Тывада 7 эртем болгаш эртем-өөредилге организациялары ажылдап турарын немеп каалыңар. Оларның үжү федералдыг: Россияның Эртемнер академиязының Сибирь салбырының Тываның бойдус курлавырларын комплекстиг хөгжүдер талазы-биле институду, Россияның Эртемнер академиязының Сибирь федералдыг агробиотехнология эртем төвүнүң салбыры – Тываның көдээ ажыл-агый эртем-шинчилел институду база Тываның күрүне университеди.
Регионалдыг дөрт организация бар: Тыва Республиканың Чазааның чанында Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институду, Биосферлиг шинчилелдер төвү, Национал школаны хөгжүдер институт, Тыва Республиканың эмчи-социал айтырыглар болгаш эргелеп-башкарылга эртем-шинчилел институду.
Оон аңгыда, Тыва Республиканың Национал архиви, Алдан-Маадыр аттыг национал музей, Тыва үндезин культура болгаш ус-шеверлер хөгжүдер төп, “Убса-Нур ыйгылаажы” база “Азас” күрүнениң бойдус заповедниктери, А.С. Пушкин аттыг Национал библиотека база «Хөөмей» делегей академиязы эртем ажылдарын чорудуп турар.