Тываның Баштыңы мал ээлери малын демдектедип, «Хорриот» системага бүрүткедип алырын база катап сагындырган. Владислав Ховалыг база Роскөдээ ажыл-агый хайгааралының Тыва биле Хакасияда эргелелиниң удуртукчузу Сергей Машуков-биле мал-маганга электроннуг учетту чорударының болгаш агроүлетпүр комплекизиниң өске-даа айтырыгларын чугаалашкан.
«Хорриот» системазынга малдың күрүне учедун кылдырып алыры – бир дугаарында малчыннарның сонуургалында деп түңнээннер. Малдың ээлери – малчыннар-даа, кооператив-даа азы хууда дузалал ажыл-агыйы-даа чүгле малдың бодун эвес, а эъди, сүдү, дүгү дээш, ооң продукциязын садып-саарып шыдавас апаар.
Владислав Ховалыг 2025 чылда Дээди Хуралга бодунуң Айыткалында малды бүрүткедириниң чугулазын чугаалаан. 2024 чылдың март 1-ге чедир «Хорриот» медээ системазынга малын демдектедип, бүрүткедири албан апаар турбужеге, малчыннар ону тоомчага албайн турарындан, ол айтырыгже кичээнгейни улгаттырган. Республиканың Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының дыңнатканы-биле алырга, амдыызында 1,4 млн. мал бажындан 932 муң хире башты тодараткан, азы ниити мал бажыңының чартыындан бичии-ле хөйнү.
«Ветеринария дугайында» федералдыг хоойлу езугаар малды демдеглеп, санадып алыры ажыл-агыйларның шупту хевирлеринге албан апарганын сагындыраалы. Малдың халдавырлыг аарыгларының нептерээрин болдурбас, оларның дөзүн болгаш тарап нептерээриниң оруктарын илередир, а төнчүзүнде – хереглекчилерге садып-саарар мал продукциязының айыыл чок чоруун хандырар дээш, ону киирип турар.
Федералдыг чазак малдың хевирлерин демдегледириниң хуусааларын доктааткан. Мыйыстыг улуг бода малды болгаш хаваннарны 2024 чылдың сентябрь 1-ге чедир демдегледир турган. Чылгы малды 2025 чылдың март 1-ге чедир, хойлар болгаш өшкүлерни – сентябрь 1-ге чедир бүрүткедип доозар. Иви малды, тевелерни, азырал кушту база арыларны 2026 чылдың сентябрь 1-ден орайтатпайн бүрүткедир ужурлуг.
Азырал амытаннарны үш арганың бирээзи-биле демдегледир. Ол дээрге, им-демдекти азы мойнунга чеъпти быжыглаары, азы кеш адаанче электроннуг чипти сугары, азы таңма демдекти салыры-дыр. РФ-тиң Көдээ ажыл-агый яамызының сайтызында “Хорриот” системазынга демдегледириниң болгаш бүрүткедириниң дүрүмнерин бижээн.
Мал-маганны им-демдектедип база учетка тургузар хүлээлгени күүсетпээнде, ветеринарлыг чурумнарны болгаш нормаларны хажыткан кылдыр санаар.
Россия Федерациязының административтиг чурум үрээшкиннериниң дугайында хоойлу езугаар, демдеглеттинмээн мал ээлерин 20 муң рубль чедир торгаал-биле азы 60 хонук чедир хуусаада ажыл-чорудулгазын доктаадыр кылдыр кезедир.