2024 чылдың июнь 22-ниң хүнүнде Ада-чурттуң Улуг дайынының эгелээнинден бээр 83 чыл болганын Кызылга демдеглээн. Чогум-на бөгүн, 1941 чылдың чайынында, бистиң чурттуң төөгүзүнде эң-не коргунчуг болгаш хан төгүлдүрүүшкүннүг дайын эгелээн, ол 1939-1945 чылдарның Ийиги делегей дайынының өзээ болган.
Кызыл хоорайга Тываның кожууннарынга кажыыдалдың хүнүнге тураскааткан хемчеглер болуп эрткен. Күрүне албан черлериниң бажыңнарында туктарны бадырган, Ада-чурттуң Улуг дайынынга мөчээннерниң тураскаалынга дириг чечектерни салган.
Кызылда Тиилелге шөлүнге Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Улуг Тиилелге дээш амы-тынын хайырлаан Тывадан үш муң ажыг дайынчыларның адын сиилбээн самбыра, хөрек тураскаалдары, Т-34 дайынчы танк чанынга эрткен Сактыышкын езулалынга киришкен.
"Хөй националдыг совет чон каржы-дошкун тулчуушкуннарны ажып эрткен. Аңгы күрүне турган Тыва Арат Республика ол-ла хүн дайзынга удур дайынны чарлаан. Тыва чон дайынның бүгү 1418 хонуунда Совет Эвилелинге дузалажып, деткип келген. Моон соңгаар Россия-биле быжыг харылзаазының оруу тодараттынган" – деп, Тываның Баштыңы бодунуң блогунда бижээн.
Кызыл хоорайга Ада-чурттуң Улуг дайынының чылдарында мөчээннерге Сактыышкынның болгаш кажыыдалдың хүнүнде Тиилелге шөлүнге “Сактыышкынның лаазын” кыпсып, кыска митингини эрттирген.
Дыка үр үениң дургузунда календарьның байырлалдар болгаш уттундурбас хүннеринде чүгле Май 9 - Тиилелгениң хүнү турган. Чүгле 1992 чылда Россияның Дээди Соведи июнь 22-ниң хүнүн Ада-чурттуң камгалакчыларның хүнү кылдыр чарлаан. Дөрт чыл эрткеде, Россияның Президентизи Борис Ельцин өске атты — Сактыышкынның болгаш кажыыдалдың хүнү деп атты саналдаанын сагындыраал.
2007 чылда күрүнениң баштыңы Владимир Путин Сактыышкынның болгаш кажыыдалдың хүнүнге күрүнениң тураскаалдыг ай-хүнү эрге-байдалды быжыглаан. Бо хүнде российжилер Ада-чурттуң Улуг дайынының чылдарында өлген бүгү-ле кижилерге хүндүткелди көргүзер деп ук чарлыкта демдеглээн.