|
Главная
Главное
Научные мероприятия
30 октября - Заседание государственного совета по реализации языковой политики при Главе Тувы, Дом Правительства
31 октября - Региональная научно-практическая конференция с международным участием «Б.И. Татаринцев и тувинское языкознание: актуальные проблемы и перспективы», ТИГПИ
Подробнее...
Новости
01.02.2013 15:36 / Образование
В рамках проекта особое внимание уделяется дистанционному обучению. «В 2012 году на развитие дистанционного образования направлено 25,5 миллиона рублей, в том числе 12,4 миллиона - из федерального и 13,1 миллиона рублей - из республиканского бюджетов», - говорит Анна Ооржак. По данным Министерства образования, в Туве действует полноценное дистанционное начальное, основное и среднее (полное) общее образование через Интернет получают 156 детей. Их обучают 130 педагогов из 18 районов республики. Первая экспериментальная площадка для дистанционного образования появилась в столице Тувы в 2009 году. На сегодняшний день такие классы есть в Кызыле, на базе школы №4, и в Ак-Довураке, на базе общеобразовательной школы-интерната.
Подробнее...
01.02.2013 11:54 / Строительство
За 2012 год в Туве введено 55 455 квадратных метров жилья, или на 5,6 % больше, чем в предыдущем году. Предварительные итоги жилищного строительства представило правительству республики Министерство строительства и модернизации коммунального хозяйства. По его данным, в общем объеме строящегося жилья высокую долю продолжает занимать индивидуальная застройка – по сравнению с 2011 годом она увеличилась почти на 6 % и составила около 92 % всего строительства. Многоквартирных домов в минувшем году сдано 4 общей площадью 4 489 квадратных метров. Как сообщили gov.tuva.ru в Минстрое РТ, республика в целом строилась в прошлом году с перевыполнением плана ввода жилья на 0,8 %.
Подробнее...
15.02.2013 17:21 / Экономика
Выставочный павильон Х Красноярского экономического форума представлен двумя площадками, одна из которых VIP-зона. Именно здесь размещен стенд, посвященный проекту строительства железной дороги «Кызыл-Курагино». Макет подготовлен Тувинской энергетической промышленной корпорацией Руслана Байсарова. Премьер-министр России Дмитрий Медведев, участвующий в работе КЭФ-2013, перед началом пленарного заседания «Россия: Карта перемен» ознакомился в выставочном павильоне с основными проектами развития Красноярского края и Республики Тыва. У стенда его встретили Глава Тувы Шолбан Кара-оол и Председатель Совета директоров ООО «ТЭПК» Руслан Байсаров. Дмитрий Медведев осмотрел экпозицию Тувы, отметив, что в рамках реализации проекта "Кызыл-Курагино" необходимо четко проработать источники финансирования.
Подробнее...
Фоторепортажи
01.07.2018
26.06.2018
26.06.2018
25.06.2018
21.06.2018
12.06.2018
07.06.2018
01.06.2018
25.05.2018
25.05.2018
15.05.2018
15.05.2018
14.05.2018
09.05.2018
09.05.2018
06.05.2018
02.05.2018
27.04.2018
27.04.2018
27.04.2018
Медээлер
12.09.2014
Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чылының байырлалынга келген аалчылар-даа, кызылчылар-даа Улуг-Хемниң эриин аян-шинчи киир кылганын, бо талазы-биле улуг организастыг-даа, тудуг-даа ажылдары чоруттунганын демдеглеп турдулар.
Аян-оол Ооржак, Чөөн-Хемчик кожуун:
— Кызыл хоорайга чазын кээп чораан кижи мен. Улуг байырлалга белеткел ынчан чаа-ла эгелээн. Улуг-Хемниң эриин чаза соп алган чораан. Солун-сеткүүлдерден, радио-телевидениеден аңаа кылып чорудар ажылдарның дугайында дыңнаан болгаш, күске чедир каяа четтигер деп, арай чөгенип турдум. Байырлалга келгеш, кайгап кагдым. Улуг-Хемниң эрии шуут үндезини-биле чаарттынган-дыр. Чедир кылбаан ажылдарның демдектери ында-мында бар-ла-дыр. Ол-даа ажырбас, чедир кылып алыр.
Виктор Монгуш, Улуг-Хем кожуун:
— Кызыл хоорайның девискээринде Улуг-Хем эриин кижилер маңаа дыштаныр кылдыр чаартыр кылганы эки-дир. Байырлал эрткен-не дээш, маңаа доктаавас болза эки. Чаартылгалар ажылдарын чылдың-на уламчылаар херек. Чүгле ынчан Кызыл хоорай ылап-ла чараш боор.
Угулзалар дег чалгыглары-биле найысылал Кызыл хоорайны соңгу талазындан каастап, эриктерге хөглүү кончуг чайтыңайнып чыдар Улуг-Хемниң солагай талакы эрииниң кырында дең-дески шывыглыг орукка өрү-куду селгүүстеп, чаарттынган «Азия төвүн», «Хаан аңнаашкынын» көрүксээн улуг, бичии кижилер-ле хөй. Херим иштинде бо тураскаалдар кандыг-ла-бир тывызыксыг хевири-биле оларны боттарынче хаара тудуп турган-даа ышкаш.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Өглер хоорайындан
Yш хүн үргүлчүлээн байырлалдарның эң сонуурганчыг болгаш чараш хемчеглериниң хөй кезии Тос-Булакка болган дээр болза, хөөредиг чок. Аңаа сентябрь 5-те өглер хоорайының ажыдыышкыны-биле малчыннар байырлалы «Наадым – 2014» эгелээн. Тос-Булактың оргу шөлүнге республиканың 16 кожууну өглерни база Тожу кожуун тос-чадырны тиккен. Кызыл, Мөңгүн-Тайга кожууннарның өглери келген чоннуң кичээнгейин дораан хаара туткан. Өглерниң ишти-даштын долузу-биле дерээн: кидис болгаш алгы-кештен чадыглар, кончуг нарын угулза хээлер-биле каастаан дериг-херекселдер, тыва эр, херээжен кижиниң идик-хеви, аъттың дериг-херексели дээш, оон-даа өске чүүлдерни тыва чоннуң езу-чаңчылдарынга, төөгүзүнге даянып тургаш күүсеткен. Хадың ыяштан чазап кылган, эргек бажы хире хемчээлдиг тоолчургу аңнар-биле каастаан тос-карактан эгелээш, «Тыва биле Россия 100 чыл» деп бижикти сырып каан өгнүң даштыкы кидис шывыынга чедир чүнү чок дээрил. Бо-ла бүгүнү кижи төнчү чок кайгап туруксаазы келир болду. Кожууннарның өглеринден аңгыда республиканың янзы-бүрү албан черлериниң өглерин база аажок сонуургадым. ТР-ниң Өөредилге яамызының өөнүң ээлери тыва езу-чаңчылдарны езулуг сагып билир, кончуг эвилең-ээлдек улус болду.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Алдан-Маадыр музейинге сентябрь 5-те «Тываларның ус-шевер уран чүүлү» деп мөңгүн кылыглар делгелгезиниң ажыдыышкыны болуп эрткен. Улуг байырлалдар эртип турар болгаш ындыг бе, музейде келген чоннуң хөөнү бедик, каас-шиник кеттинген, байырлал шинчилиг. Делгелгени театржыткан көргүзүг-биле бурун шагның хамы дүңгүрүн соктап, музейниң оран-савазын арыглап, оран-делегейниң ээлерин кыйгырган алгыштарын ырлап тургаш ажыткан.
Уран чүүлге сонуургалдыг аалчылардан аңгыда Күрүне Думазының депутады Л.К.Шойгу, Кызыл хоорайның баштыңы Д.И.Оюн, ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыды К.А.Бичелдей, ТР-ниң культура сайыдының бирги оралакчызы В.Н.Лапшакова олар киришкен. ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыды Каадыр-оол Алексеевич Бичелдей мындыг чараш мөңгүн байырлалынга кээп киришкен чонга байыр чедирип: «Мөңгүн дээрге чер-чуртувустуң каас-чаражы-дыр. Ус-шеверлерниң холунга мөңгүн чараш дүрзүлер бооп хуула бээр. Мөңгүн — тываларның бурун шагдан эдилеп чораан үнелиг металлы, ол арыг, чымчак сеткилдиң демдээ-дир. Сагыш-сеткилиңерниң мөңгүнүн кадагалап чоруңар» деп чараш, угаадыглыг сөстер-биле чагаан. Алдан-Маадыр музейиниң директору В. С. Чигжит бо делгелгени чыып, дерип каастаан ажылдакчыларын база ТР-ниң Культура яамызының деткимчези дээш өөрүп четтиргенин илереткен.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
100 чылдаан байырлалдарның бир дугаар хүнүнде чаа ажыттынган Чурукчулар бажыңынга «Скифтер эртинези» деп фото-чуруктар делгелгезиниң ажыдыышкыны болуп эрткен.
Улуг шил соңгаларлыг, өттүр көстүп турар ханаларлыг чаа өргээниң адаккы каъдын фото-чуруктар-биле долдур делгээн. Ында Хааннар шынаазының алдыннарын фотомастер Андрей Бронников бодунуң көрүжү-биле бир онзагай көргүскен. Кара дөжекте алдындан кылган кылыгларны улгаттыр, тода тырттырган ажылдарын көөрге, кижи адырылбайн баар, бир-ле сорунзалыг. Чижээлээрге, бурунгу шеверлерниң кылганы даңгынаның алдын дээрбээнде ивилерни база угулзалай сиилбээн он ийи адыр сыынның дүрзүзүн чырык дузазы-биле көргүскени чараш, тывызыксыг, бир тускай. Национал музейниң ажылдакчызы Светлана Тулуш скиф алдыннары-биле мооң мурнунда чоок ажылдап турган болгаш, бо удаада мастерниң фото-чуруктарында дүрзүлерни бир өскээр көргенин, мурнунда эскербээн нарын чүүлдерни ам онзалап каанын чугаалады. Уран чүүлге сонуургалдыг аалчылар база езулуг профессионалдың ажылдары-дыр деп демдеглээн.
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
База бир кайгамчык өткүт үн сентябрь 8-те театрга чаңгыланган. Ол дээрге Россияның болгаш Тываның Улустуң артизи, Москваның күрүне филармониязының солизи Надежда Краснаяның күүселдези-дир.
Концерт эгезинде ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак: «Бистиң Тыва биле Россияның демнежилгезиниң болгаш Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чыл оюн демдеглеп эрттирип турарывыс, Силерниң салым-чолуңар-биле, Кызыл хоорайны удуртуп чораан ачаңарның ады-биле база сырый харылзаалыг байырлалдарывыста келгениңер дээш Тываның Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оолдуң болгаш бодумнуң өмүнээмден өөрүп четтиргенивисти илередир-дир бис. Силерге чоргаарланыр бис. Тывада Силер ышкаш салым-чаяанныг ыраажылар ам-даа төрүттүнмээн» — деп үнелээш, боодал чечекти Надежда Краснаяга сөңнээн.
Кызыл хоорайның баштыңының оралакчызы Аяс Лопсан аалчыларга байыр чедирбишаан, оларга «Кызыл хоорайның 100 чыл ою» медальдарны тывыскан. Алдарлыг артистиң ырыларын хөгжүмде үдеп келген, ооң өөнүң ээзи, Тыва Республиканың уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы, концертмейстер Вадим Федоровцев чылыг, чымчак сөстерге өөрүшкү-биле харыылаан:
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Байырлалдар хүннеринде Тывага ыры-хөгжүм чаңгыланып, танцы-сам хамыкты кайгаткан. Ылаңгыя Россияның алдарлыг артизи Анита Цойнуң концерти Арат шөлү сыңмас чонну чыыпкан: кижи бажы кизирт! Концерт эгелээр мурнунда, Россияның эстрада сылдызы-биле республиканың журналистери ужуражыр, каш айтырыг салыр аргалыг болдувус:
— Силерниң бодалыңар-биле, Тыва –…
— Дүүн ужуп келгеш, Сизимге четтим. Силерниң чуртуңар кайгамчык чараш-тыр. Тыва черниң бойдузу байлак, чону эвилең-ээлдек-тир. Шөлдер, хемнер, даглар, эзимнер… Ындыг каас-чараш чурумалдан кижиниң бажы дескинер-дир. Сибирьге мооң мурнунда каш-даа катап чораан мен, ынчалза-даа бо удаада бир онзагай оранда аалдап келген-дир мен.
— Чаа чүс чылда Тывага чүнү күзээр Силер?
Улаштыр номчуур...
12.09.2014
Байырлал хемчеглериниң эң-не хөй аарыкчыларын чыгган спортчу маргылдаа – аът чарыжын сонуургаары-биле чон тос кожууннардан келген дээр ийикпе. Агаар-бойдустуң таарымчалыы аажок: дээрниң хиндиинде хир-даа чок, эмин эрттир изиг-даа, соок-даа эвес, чымчак салгын сырыннай каап турар.
Сентябрь 7. Тос-Булак. Чылдың-на улуг хемчээлдиг аът чарыжы эрттирер чер. Республиканың ырак-чоок кожууннарындан чылгычылар эң-не, эң-не деп шилиттинген чүгүрүктерин каш хонук бурунгаар-ла мында эккелген. Тыва чоннуң эң ынак спортчу оюннарының бирээзи – аът чарыжында бо удаада эң ырак Тере-Хөл база Тожу кожууннардан чүгүрүк аъттар база бар. Малдар кулактарын сүвүрертипкен, баштарын сававышаан, тынын сула салыптарын четтикпейн манап, бурунгаар чүткүп каап турлар. Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга база республиканың малчыннар Наадымынга тураскааткан республика чергелиг аът чарыжының маргылдаазы 6 аңгы салыгга эрткен. Ниитизи-биле 610 хире мал чемпионнуң кожаазы дээш чидиг маргылдааларга киржиринге белен.
Улаштыр номчуур...
09.09.2014
Байырлыг чыскаалдан
Сентябрь 7-де найысылалдың Арат шөлүнге Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 болгаш Кызыл хоорайның тургустунганындан бээр 100 чылдарынга тураскааткан «Хемнерниң каттышканы – чүректерниң каттышканы» шиижиткен байырлыг чыскаал болуп эрткен.
Мооң мурнунда эртип турган кандыг-даа байырлалдарның чыскаалдарындан черле ылгалдыг болгаш онзагай болур дээрзи билдингир турза-даа, бо чыскаал республиканың чурттакчыларын шуут кайгаткан деп болур. Муң ажыг киржикчилиг, улуг хемчээлдиг дөрт колонна Орус культура төвүнүң чанындан шимчеп үнгеш, Кочетов кудумчузун өрү чорааш, Тыва эки турачылар кудумчузун таварааш, Ленин кудумчулап, Арат шөлүнүң чанындан эрткен. Бирги колоннаны ТР-ниң яамыларының, ийиги колоннаны федералдыг албан черлериниң, үшкү колоннаны республиканың 17 кожуунунуң киржикчилери, а дөрткү «Хөй националдыг чоннуг Кызыл» колоннаны янзы-бүрү нацияның төлээлери тургускан. Чыскаалдың киржикчилериниң байырлалга шыырак белеткелин көрүкчүлерниң оларны диңмиттиг адыш часкаашкыннары-биле хүлээп база аразында магадап чугаалажып турганы бадыткаан. Байырлыг чыскаалды Кызыл хоорайның сүлдезиниң демдээниң каастакчызы сарлык малы эгелээн.
Улаштыр номчуур...
09.09.2014
Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң база Кызыл хоорайның үндезилеттинип тургустунганының 100 чылының байырлалын демдеглээн хүннеринде найысылалдың төп кезээнде Арбат шөлү ажыттынган.
Күстүң башкы айы сентябрь 6-да Кызылдың төп кудумчузунда Арбат шөлүнде кижи бажы кизирт. Ыры-шоор чаңгыланган, уран шеверлер каасталгаларын делгеп салган, чурукчулар чуруттунган, мастер-класстарны көргүскен, танцы-самын тепкен, черле дыка солун болду. Ол девискээрде бичии дагжының тураскаалын, «Кызыл хоорайымга ынак мен» деп бижиктиг самбыраны болгаш сандайларны эптиг кылдыр тургусканы улуг-бичии чонга дыка таарымчалыг-дыр.
100 чыл — ол дээрге эрткен орукту, республиканың болгаш найысылалдың төөгүзүн сайгарарынга, бодунуң төөгүзүн билип алырынга, чурт-шинчилелдиң улуг ажылынга болгаш Төрээн чуртунга ынакшыл деп билиглерни ханы утка-шынар-биле долдурарынга кайгамчык арга-дыр. Бо дээрге чугула болгаш шиитпирлиг чыл-дыр, ол чоннарның чоокшулажылгазынга болгаш найыралынга, Азияның төвүнге аныяк күрүнениң тургустунарынга, амгы Тываның таваан салырынга акы-дуңмалышкы дузаны болгаш деткимчени төөгүге кииреринге ужур-дузалыг болур.
Улаштыр номчуур...
09.09.2014
Россия биле Тываның демнежилгезиниң база Кызыл хоорайның тургустунганындан бээр 100 чылдаанынга тураскааткан спортчу маргылдааларның эң солуну – хүреш маргылдаазы болганы чугаажок. Ооң байырлыг хемчеглеринде чонга чарлаан ады безин бир янзы – «100 чылдың эң-не шыырак мөгелери» деп адаан. Шынап-ла, хүреш тыва чоннуң амыдыралынга тоол дег узун бооп, чүс-чүс чылдар ажылдыр биске чедип келген. Өскээр чугаалаарга, бурунгу өгбелеривис боттарының сүр-күжүн адаан-өжээнниг, алгыш-кырыштыг мөөрейлерге көргүзүп чораанындан хүреш төөгүлүг үелерни чурттап эртип, үе аайы-биле эттинип-чаарттынып келген түңнелинде, 20 вектиң эгезинден эгелээш амгы үеде тайбың оюн-тоглаа бооп доктааган.
Ол дугайында төөгүнүң салгалдан салгалче дамчып келген чугаалары бадыткап турар. Чижээлээрге, Улуг Моолдуң үндезилекчизи Чиңгис-Хаанның шерииниң эң бедик эрге-дужаалдыг удуртукчуларының бирээзинге тыва уктуг Субудай маадыр турганын билир бис. Төөгүчүлерниң бижип турары-биле алырга, Субудайның баштап турган шериглери эрес-дидиминиң, аваангыр-кашпагайының, мөге-шыырааның талазы-биле өскелерден ылгалып, тергиидеп турганын төөгү материалдары херечилеп, бадыткап турар.
Улаштыр номчуур...
09.09.2014
Сергей Шойгунуң хоочуннарга белээ
Юбилейлиг хемчеглерге киржири-биле төрээн булуңунга чедип келген Россияның камгалал сайыды Сергей Шойгу-биле республиканың хоочуннарының ужуражылгазы Национал музейниң хуралдаар залынга болуп эрткен.
Хүндүлүг аалчыга байыр чедирип тура, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол мынча дээн:
«Силерниң утпайн чорууруңар чаңгыс чер-чурттугларыңарның өмүнээзинден Силерге, Сергей Күжүгетович, өөрүп четтирдим деп чугаалайн. Төрээн чериңерге сеткиливис ханызындан байыр чедирип тур бис. Юбилейни байырлап турар үевисте бистиң-биле кады болганыңар өөрүнчүг-дүр. Тудар деп шиитпирни Силерниң ачыңарда хүлээп алдынган Президентиниң кадет училищезин Кызылга бо эртен ажыттывыс, ону шериг тудугжулар тудуп дооскан. Бөгүн музей чанынга Тыва күрүнениң үндезилекчизи Буян-Бадыргыга тураскаалды ажыттывыс. Болуушкуннар мурнувуста ам-даа хөй. Силер бөгүн бистиң-биле кады тур силер, каяа-даа чорзуңарза, төрээн булуңуңарда чон Силерге ынак, Силерни эң күзенчиг аалчы кылдыр манап чоруур дээрзин утпаңар».
Улаштыр номчуур...
09.09.2014
Владимир Путин байыр чедирген
Тывага байырлалдар хүннеринде Россияның Президентизи Владимир Владимирович Путин бистиң республикага чедип келген.
Чурттуң удуртукчузу Тываның болгаш Россияның демнежилгезиниң 100 чылынга база Кызыл хоорайның үндезилеп тургустунганының 100 чылынга тураскааткан байырлалдарга киришкен.
Барык 10 муң ажыг көрүкчүлерни чыгган театржыткан көргүзүг «Хүреш» стадионунга болган, национал хүрешке 310 мөге киришкен. Владимир Путинни стадионга Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол болгаш РФ-тиң камгалал сайыды Сергей Шойгу олар үдеп келгеннер. Россияның Президентизи чыылганнарга мындыг сөстерни чугаалаан: «Хүндүлүг өңнүктер, Тыва Республиканың эргим чурттакчылары! Россияның болгаш Тываның демнежилгезиниң 100 чылының байырлалы-биле силерге байыр чедирип тур мен. Ол болуушкун душ болуп тыптып келбээн: XVII чүс чылда маңаа Россияның баштайгы элчиннери, Россия империязының хайгааралынга алганының дугайында ол үеде тургускан бижиктери көстүп келген.
Улаштыр номчуур...
09.09.2014
Республиканың Россия-биле демнежилгезиниң 100 чылынга, найысылал Кызылдың 100 чылынга тураскааткан байырлыг хурал Кызылга болган.
Байырлал программазынче регионну сайзырадырынга улуг салыышкынны киирген күш-ажылдың болгаш дайынның хоочуннарын, хамаатыларны, муниципалдыг тургузугларның баштыңнарын, хөй-ниити организацияларның удуртукчуларын чалаан, а ол ышкаш Россияның регионнарындан келген хүндүлүг аалчылар киришкен.
Хуралдың киржикчилеринге байырны Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол чедирген. «100 чыл дээрге бичии үе, чаңгыс кижиниң назыны-дыр, ынчалза-даа Тывага салым-хуу айтыырын шиитпирлээн үе-дир — деп ооң байыр чедириишкининде чугаалап турар. — 1914 чылда, кажан бистиң өгбелеривис Николай II хаанче хайгаарал дугайында дилег киирип тура, олар бистиң республикавыстың төөгүзүн, ооң Россия-биле чоокшулажылгазының бүгү оруун тодаратканнар. Тывалар Россияның составынга киргеш, шаг-төөгүден бээр чаңгыс аай урянхай бөлүк болуп турганы төрел чоннар: хакастар-биле, тофалар-биле, алтайлар-биле, якуттар-биле каттышканнар.
Улаштыр номчуур...
09.09.2014
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол сентябрь 3-те РФ-тиң Президентизи Владимир Путинниң делегациязы-биле Улан-Баторга четкен. Россияның удуртукчузу Моолдуң Президентизи Цахиагийн Элбэгдоржтуң чалааны-биле албан-езузунуң бир хүннүң аян-чоруун кылган. Орус-моол чугаалажыышкыннар бедик деңнелге эрткен. Ийи таланың кады ажылдажылга документилеринге ат салдынган. Россия биле Моолду хөй он-он чылдарның кады ажылдажылгазы каттыштырып турар дээрзин демдеглевишаан, калбак хемчээлдиг айтырыгларны шиитпирлээринге беленин РФ-тиң Президентизи айыткан. Ийи чурттуң удуртукчуларының ужуражылгазы Моолдуң найысылалында күрүне ордузунуң бир каъдында тускай тургускан көшкүн чоннарның чаңчылчаан чурттаар оран-савазы — өгге эрткен.
«Моол-биле кожалар болгаш, хөй чылданың дургузунда кады ажылдажып келгени база чоннарның этнокультурлуг чоок езу-чаңчылдары Тываны орус-моол харылзааларны калбартырының быжыг шөлү болдуруп турар» — деп үнелелди Президент Владимир Путинниң Моолга чораанының түңнелдеринге Шолбан Кара-оол берген. Тываның Баштыңы российжи делегацияның составынга Халгин-Гол тиилелгезиниң 75 чылынга тураскааткан Улан-Баторга эрткен байырлалга киришкен келгенин сагындырып каалы.
Улаштыр номчуур...
05.09.2014
Байыр чедириишкиннери
Эргим чаңгыс чер-чурттугларывыс, республиканың хүндүлүг аалчылары!
Төөгүлүг улуг ужур-дузалыг, тыва чонга уттундурбас болуушкуннар ооң үндезини болуп турар байырлал-биле — Тываның Россия-биле демнежилгезиниң болгаш республиканың найысылалы Кызыл хоорайның үндезилеп тургустунганының 100 чылы-биле сеткиливис ханызындан байыр чедирип тур бис.
Идеологтуг көрүштүң уржуундан дыка үр үениң дургузунда бо байырлал дугайында ыыттавайн келген. Ындыг турбуже Тываның салым-хуузунуң төөгүзүнге ооң ужур-дузазы чугула болгаш улуг болуп келген. 1914 чыл болгаш Россияның хайгааралы Тывага чаа амыдыралдың эгезин салган үе болур. Россияның хайгааралынга болгаш ооң дузазы-биле бистиң өгбелеривис 100 чыл бурунгаар хөй-хөй чүс чылдарда бир дугаар чаңгыс аай чон кылдыр каттыжып, бодунуң девискээрин тургузуп, бодунуң дылын болгаш бодунуң культуразын камгалап алган. Тыва күрүнениң баштайгы дазылы ынчан тургустунган, ооң соонда бот-догуннаан республика көстүп келген. Эрткен 100 чыл бистиң чоннарывыска бөдүүн эвес болган. Төөгүнүң байдалдары--революциялар-биле, дайыннар-биле, Совет Эвилелиниң бузулганы-биле, экономиктиг буураашкыннар-биле эвилелдиң быжыын чаңгыс эвес удаа хынап келген. Ынчалза-даа бистиң ниити бажыңывыс буступ дүшпээн. Харын-даа улам улгадып, оон-даа быжыг апарган. Бистиң өгбелеривистиң Россияны шилип алганы кара чаңгыс шын шиитпир болганын ол көргүзүп турар.
Улаштыр номчуур...
|
|