Закрыть
Логин:
Пароль:
Забыли свой пароль?
Войти    

Главная

Главное


Тува готова принять жителей Курской области, пострадавшей от теракта ВСУ

6 августа Курская область пострадала от массированной атаки сил ВСУ. Подразделения Вооружённых сил Украины численностью до одной тысячи человек перешли в наступление с целью захвата участка территории Суджанского района Курской области. Жертвами нападения стали по меньшей мере 31 человек, в том числе шестеро детей. Погибли четверо мирных жителей области, еще несколько находятся в тяжелом состоянии.

Подробнее...

Новости

RSS
12.02.2013 18:05 / Прочее
Минприроды Тувы в 2013 году сосредоточится на борьбе с отходами и мусором
Правительство Тувы приоритетным направлением деятельности Министерства природных ресурсов и экологии на 2013 год определило организацию работы по схеме обращения с отходами на территории республики. Разработка и реализация Схемы, утверждает министр природных ресурсов и экологии Виктор Кара-Сал, позволит обеспечить экологическую безопасность республики путем внедрения единой системы управления в сфере обращения с отходами, направленной на создание базы их индустриальной переработки. Схема будет включать в себя исчерпывающие данные по состоянию ситуации с отходами по каждому населенному пункту и перечень мероприятий, необходимых для ее нормализации.
Подробнее...
12.02.2013 18:03 / Здравоохранение
В столице Тувы открылся роддом № 1 после капитального ремонта
В столице республики после капитального ремонта, проведенного в рамках программы модернизации здравоохранения, возобновил работу Кызылский родильный дом. Здесь же 11 февраля состоялось открытие мемориальной доски в память о первой дипломированной тувинской акушерке Анны Торжу в присутствии ее родных, коллектива учреждения, ветеранов службы родовспоможения республики, коллег из республиканских учреждений здравоохранения.
Подробнее...
11.02.2013 18:00 / Прочее
Шолбан Кара-оол выразил соболезнования Главе Республики Коми в связи с гибелью горняков при взрыве на шахте "Воркутинская"
Сегодня премьер Шолбан Кара-оол направил телеграмму на имя Главы Республики Коми Вячеслава Гайзера, в которой выразил глубокие соболезнования в связи с гибелью людей в результате аварии на шахте «Воркутинская». -Уважаемый Вячеслав Михайлович, примите от меня лично, членов Правительства республики и жителей Тувы слова поддержки в этот трудный час. Всегда больно, когда мы теряем людей, умеющих работать в поте лица. Уверен, погибшие ребята были особыми людьми, потому что шахтер – это мужественная профессия.
Подробнее...
11.02.2013 17:57 / Транспорт
Дмитрий Медведев утвердил 10 новых льготных авиамаршрутов, включая столицу Тувы
Горки. 11 февраля. ИНТЕРФАКС - Премьер-министр РФ Дмитрий Медведев подписал постановление о введении десяти новых льготных авиамаршрутов, в том числе в Горно-Алтайск и Кызыл. "Я подписал соответствующее решение о десяти новых маршрутах", - сообщил Д.Медведев на совещании с вице-премьерами в понедельник в Горках. Вице-премьер РФ Аркадий Дворкович пояснил, что, как и прежде, льготами смогут воспользоваться молодые люди и пенсионеры (то есть мужчины старше 60 лет, женщины - старше 55 лет), инвалиды первой группы всех возрастов и сопровождающие их лица, а также лица, сопровождающие детей-инвалидов. В этом году в схему льготных авиаперевозок было введено два новых принципа.
Подробнее...
11.02.2013 17:54 / Праздники
 В столице Тувы первый день Нового года по лунному календарю отметили красочным праздником
Сотни кызылчан и гостей столицы Тувы, несмотря на крепкий мороз и снегопад, собрались сегодня в полдень на центральной площади Кызыла, чтобы вместе отпраздновать наступление Шагаа – Нового года по лунному календарю. Многие из них провели ночь без сна, побывав на молебнах в буддийских храмах, но решили не нарушать многолетнюю традицию и пришли на праздник, чтобы посмотреть красочное представление, поздравить с Шагаа земляков, покатать малышей на лошадках, оленях, верблюде, принять участие в многочисленных конкурсах.
Подробнее...
11.02.2013 17:52 / Праздники
Национальный праздник Шагаа уверенно возвращается в Туву из далекого прошлого
С каждым годом количество людей, строго соблюдающих правила и обряды национального праздника Шагаа, становится больше. Все буддийские храмы республики в новогоднюю ночь были заполнены до отказа, на гору Догээ к пяти часам утра встречать первые лучи солнца поднялось гораздо больше людей, чем в прошлом году. Глава Тувы Шолбан Кара-оол распорядился срочно направить автомашины для подвоза людей к вершине, чтобы мальчишки и старики не замерзли. По традиции на гору поднимаются только мужчины и участвуют в обряде «Сан салыр» - возжигании священного огня с подношением белой пищи духам природы.
Подробнее...
10.02.2013 17:49 / Спорт
В Туве республиканский этап «Лыжни России – 2013» стал массовым праздником зимнего спорта
Более 600 спортсменов – профессионалов и любителей – вышли в Туве на старт XXXI Всероссийской массовой лыжной гонки «Лыжня России – 2013». На станции «Тайга», неподалеку от села Сесерлиг Пий-Хемского района собрались не только жители Кызыла и многих районов республики, включая как близлежащие – Пий-Хемский, Кызылский, Тандинский, так и самые отдаленные и труднодоступные – Тоджинский и Тере-Хольский, а также гости из соседней Хакасии. Гонщиков поддерживали более тысячи болельщиков всех рангов и возрастов. Некоторые из них, не решившись зарегистрироваться в качестве участников состязаний, тем не менее, успешно одолели дистанции параллельно со спортсменами, за которых болели.
Подробнее...
10.02.2013 17:47 / Праздники
В буддийских храмах Тувы в ночь с 10 на 11 февраля пройдут молебны в честь праздника Шагаа, а на горе Догээ главный обряд - Сан Салыр
Ночью перед наступлением Нового года по лунному календарю, в честь Шагаа во всех буддийских храмах республики пройдут праздничные молебны при большом скоплении верующих. В Кызыле молебны пройдут в зале Доме народного творчества, спорткомплексе Ивана Ярыгина, храмах «Цеченлинг», «Даши Панделинг» (Эрзинское хурээ), «Брайболинг» (новый храм), в спорткомплексе «Субедей». Встреча первых лучей солнца состоится на горе Догээ в 5 часов утра. Традиционно в молебнах и обряде «Сан-Салыр» - разжигании костра с подношением белой пищи на горе Догээ - примет участие глава региона Шолбан Кара-оол, члены Правительства, депутаты Верховного Хурала. Обряд «Сан-салыр» состоится также в Национальном парке культуры и отдыха.
Подробнее...
10.02.2013 17:43 / Прочее
 Поздравление Главы Тувы и спикера Верховного Хурала с Новым годом по лунному календарю
Дорогие жители Тувы! Уважаемые земляки, проживающие в разных уголках России и мира! Примите самые искренние поздравления со светлым праздником Шагаа - Новым годом по лунному календарю! С этим праздником, символизирующим собой вечное обновление природы, торжество жизни и сил добра, наш народ всегда связывал свои надежды на лучшее. Первый луч солнца, знаменующий наступление нового года, заставляет нас по-новому увидеть неповторимую красоту своей малой родины, любить и хранить которую нам завещали предки.
Подробнее...
09.02.2013 17:40 / Награды
Ошку-Саар Ооржак награждена почетным орденом «Трудовая Слава»
В канун праздника Шагаа в зале заседаний Правительства Тувы состоялась торжественная церемония вручения государственных наград республики большой группе работников различных отраслей реального сектора экономики и социальной сферы, деятелям науки и культуры, ветеранам труда, сотрудникам федеральных служб и ведомств. По поручению главы республики Шолбана Кара-оола награды вручил первый вице-премьер Тувы Михаил Козлов. Он озвучил приказ генерального директора Всероссийского социально-экономического проекта «Элита нации» Игоря Цумана о награждении директора ГУП «Моген-Бурен» Монгун-Тайгинского района республики Ошку-Саар Ооржак почетным орденом «Трудовая Слава» с вручением свидетельства «За безупречную репутацию и профессионализм» за достижение лидирующих позиций в отрасли и достойный вклад в развитие экономики России.
Подробнее...

Фоторепортажи



Парад в честь 76-ой годовщины Победы в Великой Отечественной войне в г. Кызыле, 09.05.2021.


В Туве прошел V Республиканский слет «Рабочие профессии ХХI века»


Глава Тувы пообщался в очередях с пенсионерами Тандинского района


Глава Тувы поздравил энергетиков с профессиональным праздником на торжественном собрании





 
Медээлер
RSS
20.01.2015
Удуртукчуларның үлегери

Суббота — неделяның онза­гай хүннериниң бирээзи.  Ол хүннү езулуг шын дыштанып эрттирерин организастаар деп шиит­пирни эрге-чагырга хүлээп алган. Аргалыг болза удуртукчулар, чон­ну баштап турар улус, боттарының амыдыралында үлегери-биле дыштаныр хүннерни ажыктыг болгаш солун кылдыр эрттирерин дугурушкан. 

Ынчангаш декабрь 17-де Кызылдың  Ярыгин аттыг спорт комплекизинге, ТР-ниңБаштыңы Ш.Кара-оолдуң эгелээшкини-биле, РФ-тиң камгалал сайыды С.Шойгунуңюбилей ха­рынга тураскааткан баскетбол маргылдаазы хоочуннар аразынга болган. Аңаа ниитизи-биле беш ко­манда киришкен. Чазак­тың, Дээди Хурал­дың, «Динамонуң» хоо­чуннары, Хоочуннар клу­вундан ийи команда киржип, күжүн шенешкеннер. Бир-ле дугаарында, Дээди Хурал биле Чазактың командазы ойнааш, изиг-изиг тудушканыныңтүңнелинде, ТР-ниң Баштыңы Ш.Кара-оол баштаан команда баштайгы оюнга тиилеп алдылар.

Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Ырлары улам бедик ужугуп,чаңгыланзын!
В.Б.Серен – Кызыл кожууннуң методиктиг улусчу чогаадылга болгаш социал-культура ажыл-чорудулгазының төвү­нүң директору. Ол 1984 чылда Кызылдың уран чүүл училищезин улустуң хөгжүм херекселдериниң оркестриниң дирижеру деп мергежилдиг дооскан. Күш-ажылчы базымын өскен-төрээн Торгалыынга (Өвүр) уругларның хөгжүм школазынга башкылап, директорлап эгелээн. Удаткан чок ону Каа-Хем суурнуң «Мир» Культура бажыңы уран чүүл удуртукчузу кылдыр чалаан. Ол коллективке В.Б.Серен он ажыг чыл үре-түңнелдиг ажылдаан. Бодунга болгаш кады ажылдап турар эш-өөрүнге негелделиг, бедик харыысалгалыг, чогаадыкчы салым-чаяанныг удуртукчу дээрзи билдине берген. Ол –ТР-ниң культуразының алдарлыг ажылдакчызы. 1998 чылда ТР-ниң Культура яамызының уран чүүлүнүң лауреады, 2010 чылда РФ-тиң Культура яамызының Хүндүлел бижии-биле шаңнаткан.
Улаштыр номчуур...
20.01.2015
«Азага - кыскаш, Бурганга - чула»
Эрткен 2014 чылда тыва литературада бир көскү болуушкун Юрий Кюнзегештиң «Аас чогаалының кавайын­дан…» деп номунуң чырыкче үнгени болган. Юрий Шой­дакович  Кюнзегеш ты­ва чечен чогаалдың хөгжүл­­дезинге бо­ду­­нунуң улуг үлүг-хуузун киирген чогаалчы болгаш редактор.  Ол Тываның ном үн­­дү­рер чериниң кол редактору албан-дужаалга хөй чылдар дургузунда ажылдап, тыва чогаалчыларның чогаалдарын чырыкче үндү­­реринге дорт киржип, оларның барык хөй кезииниң редактору бол­­гаш, чогаалчыларның чогаадыкчы шаг-шинээн эки билир чораан. Ынчангаш тыва чогаалчыларның чогаадыкчы ажылынга, оларның бижээн номнарынга чөптүг үнелелди Юрий Шойдакович берип чораан. «Аас чогаалының кавайында…» деп номга ооң аңгы-аңгы чылдарда бижээн чүүлдерин чыып киирген. Ын­чангаш оларның ниити утказын «Тыва чечен чогаал дугайында бодалдар» деп тодараткан. 
Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Аң-мең хөй азы эвээш бе?

2015 чылдың кыжын Тываның девискээринде аңнарны санап, оларның ниити санын тодарадыры-биле кылып чорудар организастыг ажылдар дугайында семинар-хуралды Тыва Респуб­ликаның аңныыр болгаш балыктаашкын талазы-биле күрүне комитединиң ажылдакчылары январь 15-те эрттирген. 

Бо ажылдарга белеткел дугайында илеткелди Тыва Республиканың аңныыр болгаш балыктаашкын талазы-биле күрүне комитединиң дириг амытаннарның болгаш суг курлавырларының ажыглалын өйлээр килдизиниң начальниги Геннадий Сункуев кылып, бо ажылда чаа чүүлдер-биле аңныыр ажыл-агыйының ажылдакчыларын таныштырган. Мурнуку үеде республиканың девискээринде аңнарның санын тодарадырда, оларның шимчээр кокпаларында истерни тускай методика-биле санап турган болза, 2015 чылдан эгелээш спутниктиг GPS навигаторларны ажыглаар. Навигаторлар-биле канчаар ажылдаарын кожууннарда аңныыр инспекторлары, Тыва Республиканың аңныыр болгаш балыктаашкын талазы-биле күрүне комитединиң ажылдакчылары амгы үеде өөренип ап турарлар.

Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Прокурорларга шаңналдар

Россия прокуратуразының 293 чыл ою-биле РФ-тиң Чиңгине прокурору Юрий Чайка бодунуң дужаалы-биле албан-хүлээлгезин ак сеткилдиг күүседип турары дээш Тываның бөлүк юристерин шаңнаан. 

Албан-хүлээлгезин үлегерлиг күүседип турары болгаш хөй чылдарда ак сеткилдиг албаны дээш «Россия Федерациязының прокуратуразының хүндүлүг ажылдакчызы» хөрек демдээ-биле Тыва Рес­публиканың прокуратуразының судтарга кеземче херектерин сайгарарынга проку­рорларның киржилгезин хандырарының талазы-биле килдизиниң начальниги, юстицияның улуг чөвүлекчизи Амир Монгуш шаңнаткан. Албан-хүлээлгезин үлегерлиг күүсетпишаан, онза чугула болгаш нарын даалгаларны чедиишкинниг күүсеткени дээш «Россия Федерациязының прокуратуразынга төлептиг албаны дээш» хөрек демдээ-биле Тыва Республиканың прокурорунуң назы четпээннер болгаш аныяктар дугайында хоойлуларның күүселдезинге хайгаарал талазы-биле улуг дузалакчызы, юстицияның биче чөвүлекчизи Елена Шевченкону шаңнаан.

Улаштыр номчуур...
20.01.2015
Россияның Президентизи чаа үнген 2015 чыл-биле Тываның чурттакчыларынга байыр чедирген

Январьның дыштаныр хүннеринде Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң адынга Чаа чыл-биле болгаш Рождество-биле байыр чедирген хөй санныг телеграммалар келген. Оларның аразында чурттуң удуртукчуларындан Тываныңчурттакчыларынга чырык байырлалдар-биле байыр чедириишкиннери хөй болган.

Россияның Президентизи Владимир Путинниң байыр чедириишкининде мын­дыг сөстер бар: «Хүндүлүг Шолбан Валерьевич! Чаа чыл-биле болгаш Рождество-биле Силерге байыр чедирип тур мен! Ол үр манаар байырлалдарывыс онзагай хөөннү кезээде болдурар, чаа, чырык бодалдарны болгаш күзелдерни тывылдырар. Оларны эки медээлер-биле, чаагай өскерлиишкиннер-биле, салдынган сорулгаларның чедиишкинниг күүселдези-биле холбаштырып турар бис. Силерге кадыкшылды, чаагай чүүлдерни, ажыл-херектериңерге чедиишкиннерни болгаш найыралчы харылзааларның өөрүшкүзүн сеткилим ханызындан күзедим!».

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Журналист Кодур-оол Оюн

Памирде Даг-Бадахшан областың төвү Хорог хоорайга шериг албанын кызыгаар зоназынга үш чыл алды ай эрттиргеш, халажып келдим. СЭКП кежигүнү, бирги курс­ту дооскан боорумга, ынчан Улуг-Хем кожуунга хамааржыр кызыл суглуг Баян-Колда «Х Улуг Хурал» совхозтуң комсомол комитединче ажылдадып чорудупкан. Комсомол секретарының кол-ла сорулгазы болза, аныяк­тарны хөй-ниити ажылдарынче хаара тудары. Оолдар, кыстар ынчан дыка дыңнангыр, бир дем-биле хой оолдаашкынынга болгаш өске-даа хөй ажылдарга киржип турдувус.

Эң хүндүткелдиг тыва эки турачыларның бирээзи Павел Кыргысович Биче-кыс – тудуг бригадири. Ооң-биле ужуражыр дээш каш хүн иштинде харылзажыры-биле Кодур-оол Оюн Баян-Колга чедип келген. Шагаан-Арыгга доктаагаш, албан черлеринден ажыктыг медээлерни база чыып алган. Келгеш, Биче-кыс дарганың тудугжулары-биле тайга эдээнге каш хонган. Кызылче чоруур мурнунда мээң кабинедимге ки­ре дүшкен. Эки танышпас хиревисте, мени билири беш салаа дег болганын элдепсиндим. Бисти кым-даа далаштырбаан. Совет Эвилелиниң барыын куржагларынга чорааш, олар­ның тыва эки турачыларга байыр чедиргенин, дайын үезинде олар аң-меңниг девискээрлерден болгаш хар адаа-би­ле үңгеп чоруткаш, дайзыннарның пулеметтарын чазылдырып кааптарын чугаалап берди.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Экономика болгаш амыдырал

База бир чыл караңнадып эрте берген. Чаа чыл байырлалын өөрүшкүлүг уткуп каапкаш, садыгларда азы ачы-дуза чедирилгезиниң өр­тектеринде эвээжээн талазынче чайгылган аян бар ирги бе деп бүдүү идегел-биле топтап көөр бис. Амыдыралдың дуржулгазындан алгаш  көөрге, өртектер бадар хире шинчи-даа чок, харын чылдан чылче улам бергедедип кел-ле чыдар.

«Хлеб-тараа, хырным өршээ…»

Чылдың төнчүзүнде бүгү чуртка хлеб өртээ бир-ийи, харын-даа үш рубльге өзе берген. Ынчап баарын мана­ваан-даа дег, аңаа хамаарылгалыг албан черлери, депутаттар, сайыттар чоннуң эргежок чугула аъш-чем барааны өскен деп хөй чугаа үн­дүр­­зе-даа, хлебтиң өртээ улуг  хевээр арткан. Алтайга кырлыг-караның дүжүдү аргажок болган дээш, гречканың өртээ база-ла талыя берген. Чамдык хайгааракчыларның бодалы-биле, өртектер өзер деп баарга, чон баш удур курлавыр кылдыр кырлыг-караны хөйү-биле саткаш, шыгжап алганындан үр-чар үнүп, ол садыгларга көзүлбейн барган. Сүт, чуурга, хлеб, эът дээш, өске-даа аъш-чемге, херег­лел турда, өртектер өзүп-ле турар, чагырга чок рыноктуң хайыра чок дүрүмү-дүр.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Иениң сагыш човаашкыны

Надя Рушева… Ооң дуга­йын билбес кижи бүдүн делегейде чок. А ону кандыг ие чаяап каанын база-ла улус билир. Бөдүүн тыва иениң чаңгыс кызы бүдүн деле­гейге чаш назынында ол хире алдаржый бээри ооң төрүттүнген салым-чаяанында, ону өстүрүп-кижизидип каан ада-иезинде.

Ажыкмаа Наталья Дойдал­овна… бо атты тыва кижи бүрүзү чоргаарал-биле адап чоруур. Мен 1983 чылдың күзүнүнге чедир-ле база ол атты дыңнааш, баштайгы тыва балериналарның бирээзи, салым-чаяанныг чурукчу уруг Надя Рушеваның авазы деп билир чораан мен. А кажан Москвага Наталья Дойдаловна-биле чоок таныжып, эдержип эгелээш, ол чүг- ле ховар талантылыг болурундан аңгыда, эң онзагай, буянныг кижилерниң бирээзи деп биле берген мен. 83-86 чылдарда аспирантурага өөренип тургаш, төрээн ием дег апарган Наталья Дойдаловнаның сагыш човаашкынын көрүп келбээн болзумза, меңээ база дыка-ла берге турган боор. Дыштаныр хүннерде, чамдыкта хүн-хүнү-биле-даа, ооң чанынга турарынга ынак турган мен. Ооң оожум чугаазындан, чаптанчыг каткызындан чер-черинде кижиниң сеткили эригип, чымчап келир. Соок хүннерде өрээ­лимге олурумда, «аңаа доңуп олурбайн, ном-дептериң ап алгаш, маңаа бижиттинип, аштанып-чемненип ал» деп телефоннап кээр. 

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Дөрткү эрге-чагырга байырлаан

Эрткен дыштаныр хүннерде Россияның Парлалга хүнүн Тываның массалыг информация  чепсектериниң ажылдакчылары ба­йырлап эрттирген. 

Байырлыг хуралды Тываның Чазак Баштыңы Ш.Кара-оол журна­лис­­терге база парлалга ажылдакчыларынга профессионал байырла­лы-биле байыр чедирип ажыткан. Дараазында парлалга болгаш теле­радиокомпания ажылдакчыларын: «Шын» солуннуң корреспондентизи А.Соянны Чазак Баштыңының өөрүп четтириишкини-биле, ААН «Тываполиграфтың» ажылдакчызы В.Ховалыгны, «Тувинская прав­да» солуннуң килдис редактору Е.Кривдикти, фотокорреспон­дент В.Шайфулинни, Чазактың парлалга албанының даргазы А.Ен­зак­ты Чазак Баштыңының Хүндүлел бижиктери-биле шаң­наан. Масса­­­лыг информация чепсектериниң шугумунга хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш Тывада билдингир алдар-аттыг хоочуннарны: Е.Д.Танованы, М.А.Хадаханэни, Т.П.Хертекти, Д.Д.Сотпаны, В.Б-Х.Монгушту, В.О.Куу­ларны, Л.Х.Иргитти, Ю.В.Сучков­ту, Р.В.Тас-оолду, А.И.Чымбаны, В.Ф.Чадамбаны, Д.Т.Дам­ба-Хууракты Тыва Рес­публиканың 100 чылынга тураскааткан юбилейлиг медальдар-биле шаңнаан.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Россияның Парлалга Хүнүн таварыштыр Тываның Баштыңы Ш. Кара-оолдуң байыр чедириишкини

Тываның массалыг информация чепсектериниң хүндүлүг ажылдакчылары!

Силерниң профессионал байырлалыңар-биле чүректиң ханызындан чедирген байырывысты хүлээп ап көрүңер!

Россияның Парлалга хүнүн улуг чурттуң информастыг делгеминиң чаң­гыс аай чоруун болгаш Россияның хамаатыларының конституция езугаар кол эргелериниң бирээзи — сөстүң хостуунуң күүселдезин каттышкан күжениишкиннери-биле хандырып турар аңгы-аңгы мергежилдиг кижилер бөгүн демдеглеп турар.

Журналистика — социал харыысалгалыг база бир мергежилдерниң би­рээзи. Хөй-ниитиниң саналын хевирлеп тургузарының, сагыш-сеткилдиң болгаш мөзү-шынарның эртинелерин чыырының, өзүп орар салгалды кижизидериниң чугула чепсектери солун, радио, телевидение, Интернет болур. Тываның массалыг информация чепсектериниң ниити-российжи агымның аайы-биле сайзыравышаан, ниитилел-политиктиг турум чорукка болгаш бистиң хөй националдыг чонувустуң демнежилгезинге идиг бербишаан, рес­публиканың сайзыралынга көскү са­лыышкынны киирип, төрээн булу­ңунуң амыдыралында болуп турар болуушкуннарны чогуур үезинде болгаш улуг сонуургал-биле чырыдып турары өөрүнчүг.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
Чайынналчак чедиишкинниг болган

2015 чылдың эгези Тываның салым-чаяан­­ныг уругларынга «дүжүттүг» чыл кылдыр эге­лээн.  Чоокта чаа январь айның 9-11 хүн­­не­­ринде Санкт-Петербург хоорайга «Алые паруса» культура фондузунуң эрттиргени IV Бүгү-россия чергелиг салым-чаяанныг уругларның танцы-сам талазы-биле “Северное сияние”мөөрейи болуп эрткен. Аңаа рес­публикавысты төлээлеп, ат-сураа Россияда болгаш даштыкы чурттарда  билдингир «Эдегей» бөлүктүң бичии бөлүү киришкен. Ук мөөрейге Россияның аңгы-аңгы булуң­нарындан эң-не шылгараңгай 71 коллектив киришкен болгаш мөөрейниң түңнелинде бичии эдегейжилер эң-не тергиинин бадыткап, мөөрейниң 1-ги чергениң лауреады база мөөрейниң эң дээди шаңналы Гран-прини чаалап алганнар. Бичии эдегейжилерни башкызы Дирчин Айлана Вячеславовна 5 харлыындан эгелеп 4 чыл иштинде белеткээн. Олар Тываның Россияга каттышканының 100 чыл ою болгаш республика деңнелдиг хөй-хөй ба­йырлалдарны боттарының уран талантызы-биле каастап турарлар.

Улаштыр номчуур...
15.01.2015
«Межегей» хөмүр-даш уургайындан уругларга белек
Тыва —  каас-чараш бойдус чурумалы, чер адаанда чаштынып чыдар эгээртинмес казымал байлаа-биле онзагай чер. Ооң буурул дагларында Д.И. Менделеевтиң таблицазында кирип турар элементилер барык шуптузу үүже­­­лет­тинип мөөңнеттинген. Бистиң республиканың девискээринде алдын, мөңгүн суу, чес, хөмүр дээш, оон-даа өске ховар дээн казымал байлактар четчир болгаш артар. Бо ховар байлактың бирээзи хөмүр-дашты чүс-чүс чылдар дургузунда чүг­­­ле одалгага хереглээри-биле казып келген. А чоокку үеден эгелеп Россияда билдингир улуг үлетпүр бүдүрүлгези «Евраз» холдинг боттарынга хүлээнип ап, «Межегей хөмүр-даш» уургайын башкарып, ажылды боттандырып эгелээн.  Бо улуг бүдүрүл­­ге­­­ниң ажылдакчылары кожазында Кочетов школазынга Чаа чылдың бүдүүзүнде белек-селектиг аалдап четкеннер.
Улаштыр номчуур...
15.01.2015
«Төрээн чуртуң төөгүп берем» мөөрейниң түңнелдери
«Шын» солун Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга турас­каадып, «Төрээн чуртуң төөгүп берем» деп мөөрейни ТР-ниң Баштыңының грант-деткимчези-биле чарлаан турган. Киржикчилерниң болгаш материалдарның хөй болганындан ону түңнээр хуусаазы узай берген. 2014 чылдың декабрьның 23-те мөөрейниң жюри кежигүн­­нери тиилекчилерни илереткен. Мөөрейге ниитизи-биле алдан ажыг кижи ажылдарын чоруткан. Каш-ла чагаа утка-шынарының талазы-биле чегей болганындан солун арнынче  үнмейн барган. 55 ажылды редакция­ның корреспондентилери ажылдап кылгаш, чырыкче үндүр­­ген. Ол дээрге улуг ажыл дээрзин демдег­левес аргажок. Жюри кежи­­гүн­­­нери эң эки ажылдарны шилип тура, мөөрейниң кол негелдези — кижиниң сагыш-сеткилин, төрээн чуртунга ооң ынакшылын, чоргааралын көргүскен хууда сагыш-бодалдарын ханы утка-шынарлыы-биле илереткенин онзалай көрүп, шиитпирни  үн­­дүр­­ген. Тиилекчилеривис бо:
Улаштыр номчуур...
31.12.2014
Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң Чаа Чыл таварыштыр байыр чедириишкини

Эргим чаңгыс чер-чурттугларым!

Тываның хөй националдыг чурттакчылары!

Үнүп орар Чаа чыл-биле силерниңшуптуңарга чүректиң ханызындан ба­йыр чедирерин чөпшээреп көрүңер!

Эртип турар 2014 чыл республиканыңтөөгүзүнге онзагай черни ээлээн. Бистиң кижи бүрүзүнге ол Тываның болгаш Россия­ныңдемнежилгезиниң 100 чылыныңдемдээ-биле эрткен.

Юбилейниң байырлалынга белеткелдиң үш чылы бистиңамыдыралывыска онзагай, ханы утка-шынарны киирген. Юбилей бистиң чаңгыс чер-чурттугларывыстың эң эки шынарларын көргүскен, төрээн республиказының боттуг төөгүзү-биле таныжар арганы тывыспышаан, Тываның бүгү салгалдарын доңнаштырган. Бистиң байырлалывыска хөй санныг аалчыларның, хамыктың мурнунда Россияның Президентизиниңкиришкени Ада-чурттуң ниити төөгүлүг оруунга аныяк республиканың салыышкынын бедии-биле үнелеп турар улуг чуртка хамаарылгалыывысты онзагайы-биле медереп билир арганы биске тургускан.

Бистиң юбилейивистиң кол түңнели — ооң каттыштырыкчы улуг күштүг болганы.

Юбилейниң идеязы Тывага чарлаттынган Орус дылдың, националдар аразынга харылзааның, на­йыралдың болгаш бот-боттарын билчириниң дылының чылынга дүүшкек болган.

Улаштыр номчуур...