Азия төвүнде чаа Арбат

Найысылалдың чаартылгазы

Кызыл хоорайның төп кезээниң чаартылгазы чиңгине планның төлевилелинде кирген. Эрги оруктар чаарттынып турар, чадаң ыяштарны тарып, төп черниң даштыкы хевирин үреп турар садыг төптерин өскээр көжүрери-биле ажылдар эгелээн. Найысылалдың Тыва эки турачылар кудумчузу удавас чаа Арбат шөлү кылдыр хуула бээр. Хоорайның төп кудумчуларының аян-шинчизи шевергин, чараш апаар. Чаа тыва Арбатка эрткен-дүшкен улуг-бичии улус дыштаныр аргалыг болур.

«Бо ажылдың баштайгы чадазы «Найырал» кинотеатрындан Россельхозбанкының дужунга чедир  Арбаттың девискээри кылдыр көрдүнген. Хоорайның хевирин онза көрүштүг кылырын планнаан. Ол чоокта  үүрмек барааннарның бичежек үгектерин ап кааптар.

Чаартылга ажылынга чарыгдалдың түңү улуг. Ынчангаш Кызыл хоорайның 100 чылынга «Далайга дамды дуза» деп фондуну тургускан бис. Төп кудумчуну чаартып кылырынга хоорай чагыргазының ажылдакчылары боттарының ай дургузунда ажылдаан шалыңын берген база  сайгарлыкчылар акша-көпеекти агар санче шилчидип эгелээн. Чүгле  хоорайның бурунгаар хөгжүлдезинге эвес, төрээн республикавыстың сайзыралынга үлүг-хуузун киириштирип турар. Бо орукка чүгле чадаг кижилер кылаштажыр болгаш машиналар маңнавас кылдыр төлевилелде ынчаар киирген. Арбаттың девискээринге арыг-силигни тудары-биле тракторлар, бок сөөртүр техника чоруп турар болур. Аян-шинчи киирер чаа Арбатка дыштанып олурарынга 16 сандайны, кудумчу чырыдылгазын болгаш долгандыр херимней тарып каан чадаң ыяштарны олуртуру көрдүнген. Төп кезекте чаартылга ажылын август 18-ке чедир кылып доозар ужурлуг. Келир чылдан ыңай Красноармейская кудумчузунга чедир узадыр кылырын чиңгине төлевилелде көрүп каан. Кызыл аалчылар бажыңының мурнунда шөлдү база келир чылче чылдырган, бо чылын кылыр ажылдар хөй, ынчангаш четтикпес» — деп, Орлан Машпалдыр  чугаалады.

Бо хире чаартылга ажылынга киржип, «далайга дамды дуза» болуру-биле каш-даа акшазын дузалаар болза, кижиниң бодунга буян чедер дээр болгай. Ачы-дузазын көргүзүп турар сайгарлыкчыларга база идепкейлиг улустарга байырлал уткуштур белек-селекти тыпсып шаңнаарын база ол немей демдегледи.

Чайның кончуг изиг айы — июльдуң эгезинде Кызылдың төвүнде Тыва эки турачылар кудумчузунда чаартылга ажылының дугайында хоорайның чамдык чурттакчыларының бодалдарын номчукчуларга таныштырайн:

Альберт Ховалыг, ТР-ниң информатизация болгаш харылзаа яамызының консультантызы: «Кызылдың бо төп кудумчузунуң чаартылгазын соңгаар улуг хоорайларда ышкаш Арбаттың хевиринге дөмейлеп кылып турарын деткиир мен. Чүге дизе төп кезекке кезээде-ле машиналар хөйү-биле үндүрүк-киирик апарган турарга, бо кудумчу аян-шинчи чок кылдыр көстүр. Хоорайның план дөзевилелинде мону чаартыры-биле кииргени кончуг эки-дир. Дыштанырынга эптиг, чаа тыва Арбат найысылалдың онза, тускай девискээри болуру кымга-даа өөрүнчүг».

Чодураа Хертек, ТР-ниң ХБАБ эргелелиниң кол специализи: «Кандыг-даа байырлалдар Кызылга эртер. Кыска хуусааның дургузунда хоорайны аянныг, чараш, каас-шиник  кылдыр дерип, чаартып турары онза-дыр.  Азия төвүнде бичии республиканың сайзыралын болгаш келир үеде овур-хевирин улам долу көргүзер арга болур. Бурунгаар хөгжүлдени, турум өзүлдени чедип алыр дээш хемчеглер кылдынып турар. Төпте эрги кудумчулар чаа хевирже өскерилген. Ону үрегдевейн, камнаар ужурлуг бис. Шупту боттарывыстан хамааржыр».

Шынап-ла, найысылалды бо хире чараштыр дерип шимеп турда, бичии-даа бол, ачы-дузавысты көргүзээлиңер, бо-ла бүгү чүүлдерге камналгалыг болуулуңар!

Анисья ТЮЛЮШ.