Тываның дуржулгазы Россияга херек

Орус дыл башкылаашкынының дугайында

Россияның Чазаа орус дылды өөредип турары чогуур деңнелге четпейн турар девискээрлерге орус дылды башкылаарының тускай сорулгалыг программазын белеткээрин РФ-тиң Өөредилге болгаш эртем яамызынга дааскан.

Ол дугайында Россияның Чазааның чанында орус дыл талазы-биле чөвүлелдиң хуралынга сайгарган, ону Чазак Даргазының оралакчызы Ольга Голодец башкарып эрттирген. Тываның үлегерин езугаар орус дылды деткиириниң онза хемчеглерин алыры чугула дээрзин сөөлгү ЕГЭ-ниң түңнелдери көргүскен, Голодецтиң чугаалап турары-биле алырга, «орус дылды школага канчаар өөредип турарын илдеңи-биле ажыткан».

Орус дылды өөредири чогуур деңнелге четпейн турар болгаш онза хемчеглерни алыр ужурлуг регионнарның даңзызын чөвүлелге тургускан. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол бо айтырыгны 2007 чылда көдүрүп турар үеде орус дылды билириниң деңнели Россия Федерациязының 10 регионнарында, ооң иштинде мурнунда бо талазы-биле чогумчалыг деп санадып турган Якутияда болгаш Бурятияда чогумчалыг эвес болган.

«Бо чылын шын кылдыр дужааган ЕГЭ орус дылды школага өөредиринге таарымчалыг байдалдарны тургуспаан дыка хөй школаларны, муниципалитеттерни, оон туржук, регионнарны безин илередип үндүрген — деп, Өөредилге яамызындан дыңнаткан. — Ынчангаш деткимчениң тускай программазын ажылдап кылып турар бис, ооң дузазы-биле бо эртемни чогуур деңнелге, өөредилге стандартынга дүүштүр өөредири чедип алдынар».

Школага орус дыл өөренириниң деңнелин бедидип болур хемчеглерге келир чылдан эгелээш, доозукчуга чогаадыг бижидерин, оон туржук, орус дылдың экзамениниң чурумун өскертирин киирер деп чөвүлелдиң хуралынга саналдап турган. Оон аңгыда күрүне дылын уруглар садтарынга, ылаңгыя орус дылы төрээн дылы эвес уругларга өөредип эгелээрин, Тывада ышкаш, башкыларны дыл башкылаар кылдыр тускай белеткээрин чугула деп санаан.

Ол ышкаш орус дылды деткиир ажылдарны даштыкыга чорудары база көрдүнген, өске күрүнелерниң чурттакчыларынга башкылаашкынның тускай методиказынга үндезилээн онлайн-школалар ажылдап эгелээр. Даштыкыга долу ниити билигни орус дылга чедип алырын, чогуур сертификатты тыпсырын тускай сорулгалыг программада киирген. Россияның даштыкыда дээди өөредилге черлериниң 26 филиалынга Өөредилге яамызы хыналда эрттирер, стандартка дүүшпестерин хаар, чогумчалыг ажылдап турарларны бюджеттиң күсели-биле деткиир сорулганы салган.

Орус дылды деткиириниң талазы-биле хемчеглерни Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол 7 чыл бурунгаар-ла саналдаан дээрзин сагындыраал. Россияның дыка хөй специалистери ону деткээн. Ылаңгыя көдээ школаларга ажылдаар орус дылдыг башкыларны конкурс езугаар шилиири, орус  дылды сайзырадырының күрүне программазын ажылдап кылыры, орус дылды башкылаарының онзагай талаларын өөренир лабораторияны тургузары дээн ышкаш чүүлдер деткимчени алган.