Ажыл-ишчи өг-бүле

Чөөн-Хемчик кожууннуң Чыраа-Бажы сумузунда Өнер-оол, Наталья Донгактарның өг-бүлези мал-маганын өстүрүп, ногаазын тарып, ада-өгбезиниң ажыл-ижин уламчылап чурттап турар. 

Өг-бүле бир оолдуг, ийи кыстыг. Олар шупту Кызыл хоорайда амыдырап-чурттап турар. Уйнуктары алды четкен. Өгнүң херээжен ээзи 1974 чылдан эгелээш, амгы үеге чедир сумунуң эмчи амбулаториязының фельдшери бооп ажылдап турар, а эр  ээзи – 1969-1977 чылдарда «Чыраа-Бажы» совхозунга, эмнелгезинге чолаачылаан. 1984 чылдан 2007 чылга чедир Чадаананың арга камгалалының күрүне инспектору бооп ажылдаан, амгы үеде ол хүндүлүг дыштанылгада.

Өнер-оол Донгактың ачазы Мончук-Хол Лопсанович ТР-ниң алдарлыг малчыны, а авазы Чигден  Кармаевна – 11 уругну өстүрүп кижизиткен маадыр ие.

Наталья Давааевна уругларын алгы-кеш эттээринге, аргыттынар, дааранырынга, национал чемнер кылырынга өөреткенин, өгнүң эр ээзи оолдарын төрээн чонунуң езу-чаңчылдарын сагып, ажыл-агыйга, мал-маганга ынак кылдыр кижизидип,  өстүргенин уруглары чоргаарал-биле чугаалаар. 

Донгактарның өг-бүлези 22 бода, 50 шээр малдыг, 1 аъттыг. Чайгы үеде уйнуктары кырган-ава, кырган-ачазынга дузалажып чедип кээрлер. Бажың девискээринде шөлге 12 шоодай картофель тарааш, күзүн ажы-төлү, уйнуктарының дузазы-биле 90 шоодай дүжүттү ажаап алырлар. Олар инектерни саап, сүт, сметананы ап, өске-даа ак чемнерни белеткеп, ажы-төлүнге, чоок улузунга чедиштирип, малының артыкшылдыын, картофелин садып, акша-хөреңгиге чедирип ап турарлар. Малдыг кижи каас, амыдыралы тодуг-догаа, бай-шыырак болур дээрзин олар эки билир.

Өгнүң ээзи чажындан тура хүрежиринге ынак. Амгы үеде ол кожуун, суму чергелиг аът чарыштарынга идепкейлиг киржип, аъттары шаңналдыг черлерни чаалап ап турар. Республиканың малчыннар байырлалы Наадымга Чөөн-Хемчик кожуунну төлээлеп киржип чоруур. Ол хөй чылдар дургузунда үре-түңнелдиг ажылы дээш, ТР-ниң Дээди Хуралының, ТР-ниң Хөй-ниити палатазының, кожууннуң болгаш сумунуң хүндүлел бижиктери-биле шаңнаткан. 

Өнер-оол, Наталья Донгактарның кайызы-даа алдан хар ашкан, олар кады чурттаанындан бээр дөртен ажыг чыл ашкан. А куда-дой эрттиргенинден бээр 40 чылдаан юбилейин сентябрь айда эрттирер деп турар. Ынчангаш өг-бүлеге аас-кежикти, ажыл-херээ бүдүнгүр, чоруу чогунгур болурун база мал-маганы онча-менди болуп, өзүп көвүдээрин күзеп каалыңар.